خب بچه‌ها، این بار قراره درباره یه استارتاپ هسته‌ای به اسم Deep Fission حرف بزنیم که دست به یه حرکت جالب زده! تا حالا کسی فکرشو می‌کرد یه عده بیان و راکتورهای هسته‌ای رو کوچیک کنن و بعد ببرن یه مایل (تقریباً ۱.۶ کیلومتر!) زیر زمین دفنشون کنن؟ دقیقاً همین کار رو دارن می‌کنن!
اول از همه بگم این Deep Fission به تازگی اومده رو یه روش جدید برای جذب سرمایه، یعنی Alternative Public Offering یا همون APO. مثلاً عرضه اولیه عمومی همیشه با قیمت‌های بالا انجام میشه ولی این دفعه هر سهم فقط ۳ دلار فروخته شده، در حالی که معمولاً حداقل باید ۱۰ دلار باشه. با این کارشون الآن ۳۰ میلیون دلار نقد جمع کردن که براشون کلی فرصت مالی میشه. البته باید توجه کنن که گزارش‌دهی به نهادهای نظارتی (Regulatory bodies یعنی نهادهایی که کارشون نظارت بر فعالیت شرکت‌هاست) بیشتر و سخت‌تر میشه.
مدیرعامل این شرکت، لیز مولر، گفته: «این یه لحظه خاص واسه صنعت هسته‌ایه! ما تکنولوژی درستی داریم، تو زمان و جای درست. با این پول تازه می‌خوایم اولین راکتور آزمایشیمون رو تا سال ۲۰۲۶ بسازیم و امیدواریم سریع و با سود بتونیم تکنولوژیمون رو گسترش بدیم، مخصوصاً چون تقاضا برای برق بالا رفته، مخصوصاً از طرف دیتاسنترهای هوش مصنوعی.”
حالا داستان راکتورهای کوچیکشون چیه؟ اینا یه مدل سیلندری درست کردن که میشه اونا رو تو یه چال با قطر ۷۵ سانتی‌متر (حدوداً به اندازه در در خونه) یه مایل زیر زمین گذاشت! هر راکتور فقط ۱۵ مگاوات برق میده، اما همینم واسه کلی از دیتا سنترها کافیه. خنکاری هم به روش آب پرفشار انجام میشه؛ این همون روشی هست که تو زیردریایی‌ها و نیروگاه‌های هسته‌ای سنتی جوابشو پس داده.
خیلی باحاله، چون این طوری هم جاشون رو زمین خیلی کم میشه، هم سنگای چند میلیون تنی که دورشونه خودش مث عایق و حفاظ طبیعی عمل می‌کنه. اینجوری امنیت و دفع خطرات بیرونی عالی میشه. فرض کن راکتور اون پایین یه عالمه سنگ بالاسرشه که اگه مشکلی پیش بیاد دست هیچ کسی بهش نمی‌رسه!
تکنولوژی‌شون رو همون جور که توضیح دادن ترکیبی از صنایع هسته‌ای، نفت و گاز و زمین‌گرمایی (Geothermal یعنی استفاده از حرارت اعماق زمین برای تولید انرژی) هست. جالبیش اینکه خیلی از قطعات رو از بازار می‌گیرن (Off-the-shelf parts یعنی قطعات استاندارد که هر کسی می‌تونه راحت بخره) و برای سوخت هسته‌ای هم از اورانیوم ضعیف‌شده استفاده می‌کنن که ریسک تأمین رو میاره پایین. اگه همه چی طبق برنامه پیش بره، برق تولیدی از این راکتورها ارزون درمیاد – حدود ۵ تا ۷ سنت به ازای هر کیلووات ساعت.
از اون طرف، Deep Fission با یه کمپانی توسعه دیتاسنتر به اسم Endeavor هم قرارداد بسته تا دوتا گیگاوات راکتور هسته‌ای زیرزمینی براشون بسازه. این یعنی شرکت‌های حوزه هوش مصنوعی (Artificial Intelligence یا همون AI، یعنی سیستم‌هایی که می‌تونن مثل انسان یاد بگیرن و تصمیم بگیرن) شدیداً دنبال برق قابل اعتماد و بدون کربن شدن، مخصوصاً برای سرورها و دیتاسنترها.
امسال هم وزارت انرژی آمریکا Deep Fission رو جزو ۱۰ شرکت منتخب برنامه پایلوت راکتور اعلام کرد. این برنامه کمک می‌کنه مجوزها سریع‌تر داده بشه و توسعه راکتورها زودتر انجام بشه. هدفشون اینه که تا ۴ جولای ۲۰۲۶ (روز استقلال آمریکا) این راکتور آزمایشی عملیاتی بشه، یعنی اولین مرحلهٔ تأیید و فعال‌سازی هسته‌ای (Criticality یعنی شروع واکنش‌های زنجیره‌ای هسته‌ای کنترل‌شده) رو رد کنه.
گرچه حمایتشون توسط دولت خیلی مهمه، اما هزینه‌های این حوزه انقدر بالاست که ابتدای داستان Deep Fission فقط تونسته بودن سال قبل ۴ میلیون دلار جمع کنن و حتی تا فروردین دنبال یه سرمایه اولیه ۱۵ میلیونی بودن. حالا با این ۳۰ میلیون دلار و البته کلی هزینهٔ نظارتی و اداری بیشتر، میخوان اولین راکتور زیرزمینی خودشون رو تا میانه ۲۰۲۶ بسازن. یعنی الان تو نقطه عطف قرار گرفتن و به قول خودشون شاید بتونن با این ایده هزینه‌ها و ریسک‌ها رو بزنن تو سرش.
در کل، اگه این پروژه جواب بده، نه فقط صنعت نیروگاهی آمریکا بلکه کل دنیا می‌تونه از این ایده—راکتور کوچیک، ارزون و امن که زیر صدها هزار تن سنگ دفنش می‌کنی—کلی سود ببره!
منبع: +
