ماجرای قیمت‌گذاری با هوش مصنوعی دلتا؛ داستان واقعی چیه؟

اگه یادتون باشه، یه مدت پیش درباره‌ی این حرف و حدیث‌هایی که درباره شرکت هواپیمایی دلتا پیش اومده بود شنیدین؟ موضوع سر این بود که دلتا قراره از یه مدل جدید قیمت‌گذاری پرواز با کمک هوش مصنوعی استفاده کنه و این حرف‌ها یه‌کم جار و جنجال راه انداخت.

داستان از اینجا شروع شد که چند ماه پیش گلن هائوِنشتاین، رئیس دلتا، تو یه رویداد سرمایه‌گذاری گفت: «ما برای هر پرواز، در اون زمان خاص، برای هر فرد یه قیمت خاص ارائه می‌دیم!» همین جمله باعث شد یه عالمه نگرانی پیش بیاد که یعنی دلتا از اطلاعات شخصی ما استفاده می‌کنه تا قیمت‌ها رو جوری بچینه که از هر کی هرچی می‌تونه بگیره؟

حالا چند تا سناتور آمریکایی (مثلاً Ruben Gallego، Mark Warner و Richard Blumenthal) نامه زدن به مدیرعامل دلتا و گفتن این موضوع رو توضیح بده. نگرانی‌شون این بود که نکنه قیمت بلیت برای هر نفر بر اساس اطلاعات خصوصی خودش تعیین بشه و عملاً هر کی رو با یه قیمت تیغ بزنن. این نوع قیمت‌گذاری رو بهش می‌گن قیمت‌گذاری شخصی‌سازی‌شده (Personalized Pricing)، یعنی هر مشتری قیمت مخصوص خودش رو می‌گیره، مثلاً اگه معلوم بشه زیاد سفر می‌کنی یا درآمدت بالاست، بلیت رو گرون‌تر برات حساب کنن.

پاسخ دلتا جالب بود. “پیتر کارتر”، یکی از مدیرای ارشد دلتا، تو یه نامه رسمی گفت: «هیچ وقت همچین سیستمی که قیمت رو براساس اطلاعات شخصی هر مشتری بچینیم نه داشتیم، نه داریم، نه می‌خوایم داشته باشیم!» و حتی اضافه کرد: «ما هیچ تحملی نسبت به قیمت‌گذاری ظالمانه یا تبعیض‌آمیز نداریم.» قیمت‌گذاری ظالمانه یا Predatory Pricing مثلاً یعنی قیمت رو جوری بالا ببرن که مشتری راه دیگه‌ای نداشته باشه و مجبور شه همون قیمت گرون رو قبول کنه.

در واقع دلتا یه برنامه هوش مصنوعی داره که از طرف یه شرکت به اسم Fetcherr توسعه داده شده. این مدل هوش مصنوعی، مدل قیمت‌گذاری پویا یا Dynamic Pricing رو اجرا می‌کنه. Dynamic Pricing یعنی قیمت بلیت بسته به شرایط مثل تقاضا، رقبا و زمان عوض می‌شه. این سیستم تا آخر امسال قراره روی حدود ۲۰٪ از پروازهای داخلی دلتا اجرا بشه.

حالا این هوش مصنوعی چه کار می‌کنه؟ پیتر کارتر می‌گه: «این یه ابزار کمکی برای تحلیل‌گرهای ماست. داده‌ها رو جمع می‌کنه (Aggregation یعنی جمع‌آوری داده‌های کلی، نه اطلاعات شخصی هر نفر) و به کارشناسای قیمت‌گذاری کمک می‌کنه با توجه به استراتژی کلی شرکت، بهترین تصمیم رو بگیرن.» یعنی نهایتاً خود کارشناسای دلتا باید تصمیم رو تأیید کنن و کنترل کامل هنوز دست آدم‌هاست.

به طور خلاصه، دلتا داره تلاش می‌کنه شفاف‌سازی کنه که اصلاً قرار نیست قیمت شخصی برای هر نفر در نظر بگیره، بلکه این سیستم بیشتر به رقابت بازار و روند خرید بقیه تو همون مسیر و زمان دقت می‌کنه تا مثلاً با شرکت‌های دیگه هماهنگ باشه و قیمتی بذاره که هم مشتری راضی باشه، هم خودش سود کنه.

یه نکته دیگه هم اینکه دلتا گفته هیچ اطلاعات شخصی‌ای از مشتری‌ها رو به شرکت Fetcherr نمی‌ده، فقط از داده‌های کلی بازار استفاده می‌کنه.

از اون طرف، بعضی نماینده‌ها توی سنای آمریکا (مثل Greg Casar و Rashida Tlaib) هم قانون جدیدی پیشنهاد دادن با اسم “قانون جلوگیری از گرانی‌کشی و دست‌کاری دستمزد با هوش مصنوعی”. این قانون می‌گه هیچ شرکتی نباید از هوش مصنوعی استفاده کنه تا قیمت یا حتی حقوق رو بر اساس اطلاعات شخصی مردم تعیین کنه. یعنی جلوی سو استفاده از دیتا رو بگیرن.

کلاً این روزها بحث درباره استفاده از هوش مصنوعی توی قیمت‌گذاری واقعاً داغ شده، ولی تا الان دلتا داره اطمینان می‌ده که خرید بلیت حداقل فعلاً یه تجربه انسانی و عادلانه باقی می‌مونه و کسی قرار نیست بلیت گرون‌تر بخاطر زندگیش براش حساب شه. حالا باید ببینیم آینده چه تغییراتی با خودش میاره!

منبع: +