بذار یه سوال بپرسم: تا حالا شده یه خبر یا مقاله بخونی که یه نقشه جذاب داشته باشه و با خودت بگی اینا این نقشه‌ها رو چطوری طراحی می‌کنن؟ اگه جوابت مث من همیشه بله بوده، پس این مطلب دقیقاً همون چیزیه که باید بخونی!
خب اول بذار روشن کنم: نقشه‌ها توی رسانه‌ها خیلی مهم‌ان. چون کمک می‌کنن یه داستان به‌صورت تصویری و مکانی برای آدم‌ها جون بگیره. مثلاً فکر کن ماجرای زلزله، انتخابات یا حتی آلودگی هوا رو بخوایم نشون بدیم، با یه نقشه درست و حسابی همه چی قابل فهم‌تر و جذاب‌تر میشه.
ولی یادت باشه، ساخت این نقشه‌ها اصلاً کار ساده‌ای نیست! تیم‌های رسانه‌ای و روزنامه‌نگارای داده یا همون دیتا ژورنالیست‌ها (Data Journalists یعنی کسایی که با داده‌ها سر و کله می‌زنن و براشون داستان تعریف می‌کنن) باید کلی چیزو با هم بالانس کنن: مثلا زیبایی نقشه، اینکه مخاطبشون چقدر با داده‌ها حال می‌کنه، اینکه معمولا وقت کمی برای انتشار دارن و همچنین سطح مهارت‌های فنی خودشون.
یک نکته جالب اینکه خیلی از همین دیتا ژورنالیست‌ها اصلاً تخصص نقشه‌کشی یا دانش مصورسازی داده (Data Visualization یعنی تبدیل داده‌های خام به نمودار یا تصویر قابل فهم) ندارن! حتی برنامه‌نویسی و علم داده هم ممکنه تابحال سراغش نرفته باشن! این باعث میشه تو ساخت و طراحی نقشه‌های حرفه‌ای گاهی کم بیارن.
حالا اصل قضیه این مقاله چیه؟ نویسنده‌ها اومدن درباره پروسه ساخت نقشه‌های خبری تحقیق کنن و سعی کردن به دو سؤال جواب بدن:
- فضای طراحی این نقشه‌های خبری چیه و چطور دسته‌بندی میشه؟
- تیم‌های رسانه‌ای چطوری واقعاً این نقشه‌ها رو می‌سازن؟
برای جواب اول، یه کار جالب انجام دادن: اومدن ۴۶۲ تا نقشه خبری که توی پنج تا رسانه معروف و تو بازه سه ماهه منتشر شده بود رو جمع‌آوری و آنالیز کردن! بعدش فهمیدن نقشه‌های خبری رو میشه توی ۸ تا «بُعد» مختلف بررسی کرد. این ابعاد هم شامل ویژگی‌های مربوط به مقاله‌ها بودن، هم ویژگی‌های ظاهری و تعامل‌پذیری خود نقشه‌ها. (مثلاً بعضی نقشه‌ها روشون میشه کلیک کرد و اطلاعات بیشتری دید، بعضیا نه)
برای سوال دوم، نویسنده‌ها با ۴ تا دیتا ژورنالیست که هر روز مقاله‌های داده‌محور (Data-driven یعنی بر اساس تحلیل داده‌های واقعی) می‌نویسن، مصاحبه کردن. این مصاحبه‌ها نیمه‌ساختاریافته بودن یعنی یه سری سوال پایه داشتن اما صحبت آزاد هم بوده. نتیجه‌ش جالب بود: کلی تصمیم‌ها و دغدغه‌های رایج توی تیم‌های رسانه‌ای و همچنین کم‌وکاستی‌های فعلی رو از زبان خودشون شنیدن.
یه نکته جالب دیگه هم این بود که همین ژورنالیست‌هایی که باهاشون حرف زدن، به این «فضای طراحی ۸ بعدی» هم بازخورد دادن و عملاً اعتبار این مدل رو تأیید کردن!
در کل، هدف این مقاله اینه که یه عالمه داده و تجربه واقعی برای محقق‌ها و ژورنالیست‌ها بیاره تا بفهمیم نقشه‌های خبری دقیقاً چطور ساخته میشن و بتونیم هم خودمون بهتر طراحی کنیم، هم قصه‌های جذاب‌تری با نقشه‌ها بگیم.
پس اگه علاقه داری بفهمی پشت پرده اون نقشه‌های باحالِ خبری چیا می‌گذره و چه داستان‌هایی توشونه، حتماً این موضوع رو جدی‌تر دنبال کن!
منبع: +
