اگه کسی بهت بگه با یه تغییر رژیم غذایی می‌تونی به درمان یکی از بدترین سرطان‌های مغز یعنی گلیوبلاستوما (Glioblastoma، یه نوع سرطان مغز که خیلی هم وحشی و مرگباره) کمک کنی، شاید باور نکنی! ولی یه مطالعه جدید نشون داده با یه ترفند رژیمی میشه این سرطان لج‌باز رو کمی ضعیف‌تر کرد تا درمان‌ها بهتر جواب بدن.
خب بذار یکم همه‌چیز رو خودمونی‌تر برات توضیح بدم. مغز، واسه اینکه بتونه کلی کار پیچیده مثل فکر کردن و ارسال پیام‌های عصبی انجام بده، کلی سوخت لازم داره. سلول‌های سرطانی اما این وسط راه خودشون رو میرن و دیگه به فکر این کارهای عادی نیستن! اونا کل تمرکزشون رو گذاشتن رو تقسیم شدن بی‌وقفه تا هی رشد کنن و کلک مغز رو بکنن.
تو این تحقیق جدید که تو ژورنال معروف “Nature” چاپ شده و محقق‌هاش از دانشگاه میشیگان بودن، اومدن دقیق بررسی کردن که سلول‌های گلیوبلاستوما چطوری متابولیسم یا همون سوخت‌‌وسازشون رو تغییر میدن تا بتونن با سرعت بیشتری رشد کنن. (متابولیسم یعنی کلی واکنش‌های شیمیایی که تو بدن انجام میشه تا زنده بمونیم و بدنمون کار کنه)
روش کارشون باحال بوده: قبل از عمل جراحی تومور، یه جور گلوکزِ برچسب‌خورده (گلوکز یعنی قند خونمون!) به بیماران دادن تا بعداً بتونن دقیق ردیابی کنن که این قند رفته کدوم سلول‌ها و چه فرقی بین سلول‌های سالم و سرطانی هست. بعد تو حین عمل، هر نیم ساعت از خونشون نمونه می‌گرفتن و هم تومور و هم بافت سالم رو سریع فریز می‌کردن واسه بررسی.
نتیجه چی بود؟ سلول‌های سالم مغز، قند رو بیشتر صرف کارهای روزمره‌شون می‌کردن مثل تولید انرژی و ساخت یه نوع اسیدآمینه مهم به اسم سریِن (Serine؛ اسیدآمینه یعنی جزهای سازنده پروتئین که بدنمون نیاز داره). اما سلول‌های سرطانی اومدن قند رو ریختن تو یه مسیر دیگه: ساخت نوکلئوتید! حالا نوکلئوتید چیه؟ میشه گفت آجرهای سازنده DNA، یعنی اون ماده‌ای که دستور ساخت و بقای سلول توشه. پس با این کار، یه‌جور بمب انرژی واسه رشد خودشون ساختن.
اینجا یه نکته بازی شد! درمانی به اسم کمورادیاسیون (Chemoradiation Therapy، ترکیب شیمی‌درمانی و پرتودرمانی که میاد DNA سلول سرطانی رو داغون می‌کنه) معمولاً واسه این سرطان استفاده میشه. اما خب، وقتی سلول سرطانی می‌تونه کلی نوکلئوتید بسازه، خیلی راحت خودش رو تعمیر می‌کنه و درمان اثرش کمتر میشه. تازه فهمیدن که سلول‌های توموری از محیط اطرافشون هم سریِن می‌دزدن تا رشدشون رو تقویت کنن.
حالا محقق‌ها اومدن تو موش‌ها آزمایش کردن: رژیم غذایی‌شون رو تا حد ممکن از سریِن خالی کردن. دکتر لیسیوتیس میگه فرضش اینه که اگه این روش رو بخواهیم تو آدما هم امتحان کنیم، یه جور رژیم کم‌پروتئین همراه شیک‌های بدون سریِن لازمه.
جالب اینجاست که وقتی سریِن کمتر شد، سلول‌های سرطانی مجبور شدن قند (گلوکز) رو دوباره صرف ساخت سریِن کنن و دیگه نمی‌تونستن به راحتی نوکلئوتید بسازن. همین باعث شد راحت‌تر با درمان کمورادیاسیون نابود بشن! موش‌هایی که این رژیم رو داشتن و دارو هم می‌گرفتن، بیشتر از اونایی که فقط دارو می‌خوردن عمر کردن.
البته این داستان همیشه جوابگو نیست. سرطان مغز خیلی زرنگ‌تر از اونه که همه‌اش همین راه رو بره! بعضی از سلول‌هاش ممکنه کمتر وابسته به سریِن دزدی باشن. دکترها می‌گن باید درست همون موقعی که سلول دچار کمبود سریِن شده، درمان تهاجمی رو شروع کنن تا فرصت “کلک زدن” رو ازش بگیرن.
خلاصه الان دارن کار رو روی انسان هم شروع می‌کنن تا ببینن واقعا همچین رژیمی می‌تونه تو بیمارا هم جواب بده یا نه. البته، اجرای همچین رژیمی آسون نیست. به قول دکتر والش، “همین الانشم درمان سرطان سخته، حالا می‌خوایم به بیمارا بگیم علاوه بر شیمی‌درمانی و پرتودرمانی، رژیم خاص هم داشته باشن!” ولی خب این تحقیق کمک کرده مسیرهای متابولیکی جدیدی هم به ذهن دانشمندا برسه که شاید در آینده بیشتر روشون کار کنن.
همه این داستان‌ها یعنی هنوز کلی چیز جدید تو حوزه رژیم و درمان سرطان ممکنه کشف شه و این قضیه فقط نوک کوه یخه!
نکته مهم: این مقاله یه جور اطلاع‌رسانیه و جایگزین توصیه پزشکی نیست. اگه سوال پزشکی یا رژیم خاص داری، باید حتما با یه دکتر مشورت کنی!
منبع: +
