پیدا شدن یه سیاره عجیب که ناپدید شده! احتمالاً ماه قابل سکونت هم داره – شبیه دنیای آواتار؟!

یه خبر جالب از دنیای نجوم! محقق‌ها اخیراً یه سیاره غول‌پیکر رو تو منظومه نزدیک به زمین پیدا کردن که ممکنه یه ماه با شرایط لازم برای زندگی داشته باشه. اگه فیلم‌های “آواتار” رو دیده باشی، احتمالاً دنیای پاندورا رو یادت میاد! حالا دانشمندا میگن ممکنه توی دنیای واقعی هم همچین جایی پیدا بشه.

موضوع از این قراره: توی یه مطالعه که توی مجله Astrophysical Journal Letters در ۱۱ آگوست منتشر شد، گفتن یه سیاره اندازه زحل (Saturn) به اسم S1 رو پیدا کردن که داره دور ستاره آلفا قنطورس A (یکی از سه ستاره منظومه آلفا قنطورس) می‌چرخه. آلفا قنطورس حدود ۴.۲۵ سال نوری با ما فاصله داره یعنی خیلی نزدیکه به نسبتِ اون همه ستاره دیگه!

این سیاره S1 رو تلسکوپ فضایی جیمز وب (که واقعاً تلسکوپ باحالیه و تصاویر عجیب غریبی از فضا می‌فرسته – بهش میگن JWST) تو آگوست ۲۰۲۴ رصد کرد. اما نکته عجیب اینه که وقتی دانشمندا انتظار داشتن دوباره پیداش کنن (تو فوریه و آوریل امسال)، دیگه نتونستن اثرش رو ببینن! واسه همین اسمش رو گذاشتن “سیاره ناپدیدشونده”. البته احتمال داره این سیاره رفته جلوی ستاره آلفا قنطورس A و نورش باعث شده قایم بشه.

این دانشمندا حساب کردن که S1 دوباره باید تو سال‌های ۲۰۲۶ یا ۲۰۲۷ قابل مشاهده بشه. یعنی فعلاً باید صبر کنیم تا ببینیم واقعاً وجود داره یا نه. استانیمر متچو (Stanimir Metchev) که یکی از دانشمندای اصلی تحقیق بوده گفته: اگه وجود این سیاره تأیید بشه، “مهم‌ترین کشف JWST تا الان میشه!”.

تا الان فقط دوتا سیاره تو همسایگی ما – اونم دور پروکسیما قنطورس (Proxima Centauri) پیدا شدن. این نزدیک‌ترین ستاره به زمین، دور دو ستاره دیگه، آلفا قنطورس A و B، می‌چرخه. خیلی ساله که رویای سفر به آلفا قنطورس یا حتی ایجاد یه کلونی انسانی اونجا، آدم‌ها رو به هیجان آورده – هم تو دنیای علمی، هم تو داستانای علمی-تخیلی.

حالا جذاب‌تر اینه که تو سری فیلم‌های “آواتار”، سیاره پاندورا که خونه موجودات آبی‌رنگ و عجیب (ناوی‌ها) هست، دقیقاً تو همین منظومه قرار داره و دور یه سیاره گازی غول‌پیکر می‌چرخه!

برگردیم به بحثمون: اگه S1 واقعاً وجود داشته باشه، محقق‌ها میگن شاید دور خودش چندتا ماه هم داشته باشه. مری‌آنا لیمبک (Mary Anne Limbach)، یه متخصص سیارات فراخورشیدی (سیاراتی که خارج از منظومه شمسی می‌چرخن) از دانشگاه میشیگان میگه: معمولاً سیاره‌های بزرگ گازی می‌تونن ماه درست کنن و این موضوع تو کیهان کلی اتفاق می‌افته.

مثلاً تو منظومه شمسی خودمون، مشتری (Jupiter) و زحل روی هم ۳۶۹ تا قمر (ماه طبیعی) دارن! از جمله قمر معروف تایتان، اروپا، آیو و… که بعضیاشون حتی ممکنه خودشون شرایط لازم واسه زندگی داشته باشن.

اما حالا اگر S1 هم یه قمر بزرگ داشته باشه، احتمال خیلی کمی داریم که اون قمر بشه خونۀ موجودات فضایی، مثل چیزی که تو آواتار نشون دادن. مری‌آنا لیمبک خوش‌بینانه میگه قمرش شاید هم‌اندازه مریخ بشه (یعنی تقریباً می‌تونه جو و حتی اقیانوس واسه خودش داشته باشه). اما دیوید کیپینگ (David Kipping) از دانشگاه کلمبیا نظری دیگه داره و فکر میکنه ماهش نهایتاً مثل تایتان (قمر زحل) میشه که از مریخ کوچیک‌تره و به زور جو نگه می‌داره. (جو یعنی همون هوای دور یه سیاره یا قمر)

اگه قمرش اینقدر کوچیک باشه، خیلی بعیده نشونه‌ای از حیات روش باشه – حداقل از اون جور حیاتی که تو “آواتار” می‌بینیم. پس برای اینکه پاندورای واقعی داشته باشیم، لازمه این سیاره یه قمر غیرمنتظره و بزرگ داشته باشه. البته کیپینگ میگه: غیرممکن نیست… ولی بعیده!

یه مشکل دیگه هم اینه که حتی اگه S1 واقعاً وجود داشته باشه، دیدن قمرهای اطرافش خیلی سخته چون قمرها هم کوچیکن، هم سردتر از اونن که به راحتی دیده بشن. پس شاید باید منتظر یه تلسکوپ فضایی چندین برابر قوی‌تر از JWST باشیم تا نشونه‌ای از این قمرها ببینیم. اینم شاید چندین دهه طول بکشه!

در کل، فعلاً همه‌چی در حد حدس و حدیده. اما اگه این سیاره و ماه احتمالی‌اش تأیید بشه، می‌تونه هیجان‌انگیزترین کشف اخیر نجوم باشه – مخصوصاً برای همه طرفدارای داستانای علمی‌تخیلی که همیشه رویای زندگی روی یه سیاره دیگه رو داشتن!

راستی، اگه جایی به واژه “habitable zone” برخوردی یعنی “منطقه قابل سکونت” – جایی که دما نه اونقدر داغه نه اونقدر سرد که آب توش به راحتی مایع بمونه و زندگی شاید بتونه شکل بگیره. “Exomoons” هم به ماه‌هایی میگن که بیرون منظومه شمسی هستن – یعنی دور سیارات دیگه غیر از سیارات منظومه خودمون می‌چرخن.

خیلی جالبه ببینیم چند سال دیگه چی کشف می‌کنن! تا اون موقع، فقط می‌تونیم حدس بزنیم و رویاپردازی کنیم؛ شاید یه روز واقعاً بتونیم تو دنیای واقعی به یه پاندورای شبیهِ آواتار سفر کنیم…

منبع: +