تا حالا براتون پیش اومده صبح از خواب پا شین و با خودتون فکر کنین، “اصلاً این رویایی که داشتم رنگی بود یا سیاهوسفید؟” واقعاً سؤال عجیبیه و شاید باورتون نشه، اما هنوز سرش کلی بحثه! اصلاً مگه میشه ما رنگها رو تو خواب نبینیم؟
خب اول بذار براتون اینو توضیح بدم: بیشتر آدمها فکر میکنن خواباشون مثل فیلم یا یوتیوبه؛ یعنی پر از رنگ و نور و داستان. چون دنیامون پر شده از تلویزیون و فیلمهای رنگی، تصور میکنیم خوابمونم باید همین جوری باشه.
اما یه زمانی اصلاً این حرفا نبود! مثلاً تا قبل از دهه ۶۰ میلادی، دانشمندا باور داشتن اکثر آدما خواباشون سیاهوسفیده. مثلاً تو سال ۱۹۴۲، یه تحقیق روی حدود ۲۷۷ تا دانشجوی دانشگاه انجام دادن و حدود ۷۰ درصدشون گفتن خواباشون یا هیچ رنگی نداره یا خیلی کم رنگ میبینن! حالا عجیبترش اینجاست: تقریباً ۶۰ سال بعد، همون سؤال رو دوباره از یه گروه دانشجوی جدید پرسیدن (البته تعداد این یکی ۱۲۴ نفر بود) و این بار کمتر از ۲۰ درصد گفتن خواباشون بدون رنگه! یعنی اکثراً خوابا شدن رنگی.
از همین جاها بود که دانشمندا فهمیدن یه چیزی عجیبه! چرا این همه فرق؟ دلیلش رو پیدا کردن: تلویزیون رنگی و فیلم رنگی! یعنی آدمایی که قبل از اختراع تلویزیون رنگی به دنیا اومدن، خیلی بیشتر احتمال داشت خواب سیاهوسفید ببینن. بعد از ورود تلویزیون رنگی، انگار ناخودآگاه همه خوابا رنگی شد. پس یه جورایی اون چیزی که تو بیداری خیلی باهاش سر و کار داریم، میتونه رو خوابمون هم تاثیر بذاره.
حالا این وسط یه توضیح ساده: «خواب» یا همون Dream یعنی اون صحنهها و داستانایی که وقتی تو خوابیم تو ذهنمون میگذره. و «رسانه»، یعنی همین تلویزیون و فیلم و چیزایی که برای سرگرمی مصرف میکنیم.
ولی ماجرا فقط به سرگرمی و تلویزیون ربط نداره! اون چیزی که از خوابمون یادمون میاد، خیلی مهمتره. یعنی اینکه چقدر جزئیات یادت میمونه. مایکل شردل (رییس آزمایشگاه خواب آلمان) گفته: خواب تجربههای ذهنی تو خوابه که فقط وقتی بهش دست پیدا میکنیم که بعد از بیدار شدن یادمون بیاد. بعضیا اصلاً خواباشون یادشون نمیمونه! پس همه چیز برمیگرده به قدرت “بازیابی” خاطره بعد خواب.
یه نکته باحال اینه که رنگهایی که برامون مهم باشه، تو خواب خیلی راحتتر تو ذهنمون میمونه. مثلاً یه موز زرد دیدی تو خواب؟ خب موز همیشه زرده، پس شاید خیلی یادت نمونه. ولی اگه یه موز صورتی فسفری دیدی، مغزت سریع اون صحنه رو نگه میداره! مخصوصاً اگه اون رنگ تو زندگی واقعی معنی خاصی برات داشته باشه.
یه نکته هم بد نیست درباره شفافیت خوابها بدونید: خیلی وقتا وقتی صبح از خواب پامیشیم، شاید اصلاً جزئیات خواب کاملاً یادمون نباشه. حتی شاید خیلی اوقات چیزی که از رنگ خواب مونده، بیشتر حدسی باشه تا واقعی! مثلاً همین اریک شویتزبگل (استاد فلسفه دانشگاه کالیفرنیا) میگه: شاید از اول بد پرسیدیم که خوابامون سیاهوسفیده یا رنگی! چون اصلاً ممکنه تو بعضی صحنهها رنگ خاصی تو ذهنمون نیاد یا تصویر مبهم باشه؛ یعنی خوابمون نه کاملاً رنگیه، نه واقعاً سیاهوسفید ـ یه چیزی بین ایناست.
پس واقعاً جواب این سؤال که “آدما خواباشون رو رنگی میبینن یا سیاهوسفید” واسه همه یه جوره. بستگی داره اهل چه سالی باشین، چقدر تلویزیون رنگی دیدین، چه چیزی براتون مهم باشه، و اصلاً اینکه صبح چقدر یادتون بمونه!
در آخر، اینم بهتون بگم: شاید خوابایی که میبینیم بیشتر از اینکه یه فیلم سینمایی تمامعیار باشن، یه جور تجربه مبهم و نصفهنیمه باشه که خیلی چیزاش رو بر اساس چیزایی که تو بیداری باهاش سروکار داریم، بعداً “پر” میکنیم!
راستی دوست دارین درباره اینکه نابیناها تو خواب چی میبینن، یا آدم میتونه تو خواب غیر REM خواب ببینه یا نه، یا اینکه خوابامون واقعاً رازای دلمون رو لو میده یا نه، بیشتر بدونین؟ میتونم واستون بگم! 😉
منبع: +
