خب بچه‌ها، بذارین یه داستان هیجان‌انگیز فضایی براتون تعریف کنم، اونم از دنباله‌داری که آخرش یه جورایی “پودر” شد! اسمش هم C/2025 K1 (ATLAS) بود ولی چون یه دنباله‌دار دیگه هم همزمان باهاش کشف شده بود که اونم اسمش ATLAS بود، این یکی رو به شوخی می‌گن «اطلس دیگه»!
این دنباله‌دار اصلاً اهل منظومه شمسی نیست! یعنی از «ابر اورت» اومده؛ ابر اورت هم یه منطقه‌ی دور افتاده، خیلی عقب‌تر از نپتون، پر از اجرام یخی و سنگیه که می‌گن دنباله‌دارها اکثراً از اونجا سفرشون رو شروع می‌کنن.
ATLAS رو بچه‌های پروژه Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System (خلاصه‌اش ATLAS) پیدا کردن که یه پروژه‌ی رصد خودکار وابسته به ناسا هست و از سال ۲۰۱۵ تو هاوایی و آفریقای جنوبی و شیلی، شب‌ها رو زیرنظر داره تا اگه شیء خطرناکی داشت به زمین نزدیک می‌شد بهمون اخطار بده!
این دنباله‌دار تو ماه مه کشف شد، ولی از اون موقع زیاد خبرساز نشد تا اینکه اکتبر امسال رسید نزدیک‌ترین نقطه‌اش به خورشید (که بهش می‌گن «پری‌هلیون»، یعنی جایی که یه سیاره یا دنباله‌دار بیشترین نزدیکی رو به خورشید پیدا می‌کنه). ATLAS تونست تا ۵۰ میلیون کیلومتری خورشید بیاد (برای مقایسه، فاصله‌ی زمین تا خورشید ۱۵۰ میلیون کیلومتره!).
اما جذابیتاش همین‌جا تموم نمی‌شه: بعد از نزدیک شدن به خورشید، یهو دم و هاله‌اش طلایی شد (معمولاً دنباله‌دارها دمشون سبز، آبی یا سفیده). داستان این طلایی شدنه اینه که هسته‌اش مقدار خیلی کمی مولکول‌های کربن‌دار داره (مثل دیکربن، منواکسید کربن و سیانید)، و فقط دو تا دنباله‌دار دیگه تا حالا با همچین ترکیبی دیده شدن!
ولی خبر بد برای طرفداراش این بود که ATLAS جون سالم به در نبرد! اوایل نوامبر، دقیقاً بعد از اینکه کلی نورانی شده بود و عکاسا می‌گفتن این یکی خیلی خاصه، دانشمندا متوجه شدن که از هم پاشیده و تیکه تیکه شده! مایکل یگر، یه اخترعکاس اتریشی، چند هفته این دنباله‌دار رو زیر نظر داشت و حتی تایم‌لپس داره از لحظه‌هایی که تیکه‌هاش هی جدا شدن از هم (واقعاً دیدن داره!). اولش سه تیکه‌ی بزرگ دیده شد ولی بعد عکسای جدیدتر یه تیکه کوچیک‌تر رو هم نشون دادن.
اولش انتظار داشتن که شاید بتونن تو نزدیک‌ترین عبورش از کنار زمین تو صورت فلکی اسد (یعنی همون Leo که صورت فلکی شیر تو آسمونه) درباره ترکیبش تحقیق کنن، ولی الان این دیگه تا حد زیادی برباد رفته! با این حال، اگه یه تلسکوپ درست و حسابی یا حتی دوچشمی برای نجوم داشته باشین هنوز ممکنه بتونین این چندتا تیکه‌ی ATLAS رو اون بالا تو آسمون شب پیدا کنین.
بامزه اینجاست که اسم ATLAS رو قبلاً چندتا دنباله‌دار دیگه هم داشتن! چون این پروژه کلی دنباله‌دار کشف کرده، بعضیاش معروف شدن. مثلاً C/2024 G3 که تو ۲۰۲۴ گذشت و تصاویرش رو حتی فضانوردا از ایستگاه فضایی بین‌المللی گرفتن، یا “دنباله‌دار هالووین” که به سمت خورشید پرواز کرد و سوخت.
ولی معروف‌ترین ATLAS، همون 3I/ATLAS هست که اصلاً بین‌ستاره‌ایه (یعنی از یه جای دیگه که دورتر از منظومه شمسی بوده اومده). بعضیا حتی اول فکر کردن شاید سفینه‌ی بیگانگان باشه که دارن جاسوسی می‌کنن! اما جامعه‌ی نجومی گفتن نه بابا، سفینه نیست، فقط یه دنباله‌دار قدیمی و عجیب و غریبه. این یکی هنوز تو منظومه شمسی حضور داره و قراره ۱۹ دسامبر نزدیک‌ترین فاصله‌اش به زمین رو تجربه کنه؛ البته منظور از نزدیک بودن فاصله‌ی ۲۷۰ میلیون کیلومتریه!
خلاصه، دنباله‌دار C/2025 K1 (همین ATLAS دیگه) با همه‌ی عجیب بودنش و اون رنگ طلایی خاصش، قبل از اینکه دانشمندای زمین فرصت کنن بیشتر بشناسنش، تو یک سفر خطرناک دور خورشید تیکه تیکه شد. ولی هنوز می‌تونین تیکه‌های جداشده‌ش رو اون بالا شکار کنین و برای مدتی توی خاطره‌های نجوم بمونه!
دنیا دنیای دنباله‌دارهاست! هیچ معلوم نیست دفعه‌ی بعدی کدومشون ما رو شگفت‌زده کنن…
منبع: +
