خب بچه‌ها، بیاید یه خبر مهم و جالب علمی رو با هم مرور کنیم. چندتا پژوهشگر خفن از مؤسسه پوتسدام برای تحقیقات اقلیمی (اسمش انگلیسیش PIK هست) و دانشگاه BOKU وین یه تحقیق منتشر کردن که نشون میده اوضاع طبیعت زمین اصلاً رو به راه نیست!
این پژوهش روی «یکپارچگی عملکردی زیست‌کره» تمرکز داشت، یعنی چی؟ یعنی قدرت گیاهان برای کمک به تنظیم وضعیت اکوسیستم‌ها. خیلی ساده‌تر: اینکه گیاه‌ها چقدر خوب و قوی می‌تونن فرایندهایی مثل فتوسنتز (همون غذایی ساختن گیاه‌ها از نور خورشید و دی‌اکسیدکربن) رو انجام بدن تا چرخه موادی مثل کربن، آب و نیتروژن (که جون همه اکوسیستم‌ها بهش بنده!) رو بچرخونن.
حالا نکته مهم اینجاست: طبق این تحقیق، الان بیشتر سطح خاک کره زمین از نظر توانایی گیاه‌ها برای نگهداری اکوسیستم تو شرایط بحرانی یا حتی خطرناک قرار گرفته! یعنی چی؟ یعنی ۶۰ درصد خاک دنیا دیگه تو منطقه امن برای عملکرد طبیعی طبیعت نیست.
اگه بخوای مقایسه‌ش کنی: سال ۱۹۰۰ فقط ۳۷ درصد از خاک زمین بیرونِ منطقه امن بود و ۱۴ درصدش حتی تو منطقه خطر شدید قرار داشت. اما الان این عدد رسیده به ۶۰ درصد بیرونِ منطقه امن و ۳۸ درصد تو منطقه خیلی پرخطر! یعنی اوضاع واقعاً خرابه.
اینم بگم که یکی از دلایل اساسی این اوضاع، مدل‌سازی زیست‌کره جهانی با اسم LPJmL بوده – یه مدل علمی که مثل شبیه‌ساز آب‌وهوایی می‌مونه و به صورت خیلی دقیق جریان آب، کربن و نیتروژن رو تو هر قسمت زمین (تقریباً هر نیم درجه جغرافیایی!) از سال ۱۶۰۰ تا امروز بررسی کرده. این مدل نشون داده که حتی از قرن ۱۷ میلادی شروع کردیم پارامترهای حیاتی اکوسیستم رو به هم بزنیم؛ البته اون موقع فقط تو عرض‌های جغرافیایی میانی، ولی حالا این مسئله همه جای زمین رو درگیر کرده.
بذار یه توضیح کوتاه هم راجع به “چارچوب مرزهای سیاره‌ای” بدم، چون تو مقاله بهش اشاره شده: این یک مدل علمی معروفه که میگه برای سلامت سیاره زمین، چندتا “مرز” (یعنی محدودیت ایمن) وجود داره که نباید ردشون کنیم. هرچی بیشتر از این مرزها رد بشیم، خطر تخریب اکوسیستم و بی‌ثباتی زمین بیشتر میشه. حالا تو آپدیت جدیدش، انرژی‌ای که از طریق فتوسنتز تو گیاه‌ها جریان پیدا می‌کنه رو گذاشتن وسطِ ماجرا و گفتن انسان داره بخش بزرگی از این انرژی رو به نفع خودش مصادره می‌کنه!
اما چرا این اتفاقا داره می‌افته؟ خب، ما آدم‌ها کلی منابع زیستی لازم داریم—غذا، مواد خام و حتی الان برای مقابله با تغییرات اقلیمی (یعنی اون وضعیتی که آب و هوای کل دنیا داره گرم‌تر میشه و مشکلات زیادی برامون درست میشه) هم بهشون نیاز داریم. ولی با مصرف و برداشت بیش‌ازحد این منابع، عملاً به اکوسیستم فشار آوردیم و تعادل طبیعت رو به هم زدیم.
یکم به عقب برگردیم: مردم فکر می‌کنن فقط از وقتی بحث گرم شدن زمین داغ شده، طبیعت آسیب دیده. اما واقعیت اینه که حتی از اوایل صنعتی شدن (انقلاب صنعتی که ماشین و کارخانه‌ها راه افتاد)، زمین داشت تحت فشار شدید می‌رفت. کشاورزی و تغییر کاربری زمین‌ها بزرگ‌ترین ضربه رو به زیست‌کره وارد کرده.
البته خبر بدیه، اما از دید علمی یه دستاورد مهمه! چون الان با این نقشه می‌تونیم خیلی شفاف ببینیم دقیقاً کجای دنیا گیاه‌ها دیگه نمی‌تونن اون عملکرد طبیعی رو داشته باشن و در نتیجه کدوم قسمت‌های زمین از مرز ایمنی خارج شدن. این اطلاعات کمک می‌کنه برنامه درست برای حفظ طبیعت و سیاست‌های اقلیمی جهانی بهتر طراحی بشه.
در نهایت، اتفاق افتاده که مرز ایمنی زیست‌کره تو تقریباً همه زمین‌های کشاورزی و حتی جاهای دیگه هم رد شده. محققای این مطالعه معتقدن که دولت‌ها باید حفاظت از زیست‌کره رو با اقدامات جدی اقلیمی یکی کنن و به‌عنوان یه مسئله‌ی بزرگ جهانی ببیننش. چون مثلاً ارتباط خیلی مهمی بین میزان زیست‌توده (همون کل وزن گیاه‌ها و جاندارها) و چاهک‌های طبیعی کربن (مثل جنگل‌ها که کربن رو جذب می‌کنن) وجود داره و این چاهک‌ها می‌تونن جلوی تشدید تغییرات اقلیمی رو بگیرن.
پس اگه تا الان فکر می‌کردی فقط باید کمتر ماشین سوار شیم، حالا می‌بینی که محافظت از گیاه‌ها، کاهش مصرف بی‌رویه منابع طبیعی و بازیابی زیست‌کره‌ها (یعنی برگردوندن اکوسیستم‌ها به شرایط طبیعی) خیلی حیاتی‌تر از چیزی هست که فکر می‌کردیم!
این بود خلاصه جدیدترین یافته‌های علمی درباره وضعیت بحرانی زیست‌کره زمین. اگه دوست‌داری جزئیات علمی‌تر رو بخونی، اصل مقاله تو مجله One Earth منتشر شده.
منبع: +
