حتماً شنیدین که زمین دو تا نیمکره داره، یکی شمالی و یکی جنوبی. حالا یه نکته خیلی باحال و عجیب اینه که تا چند وقت پیش، هر دو نیمکره تقریباً به طرز معناداری مقدار تقریبا برابری از نور خورشید رو به فضا برمی‌گردوندن (به این میگن albedo یا آلبِدو، یعنی میزان بازتابش نور از یه سطح). عجیبیش چیه؟ خب، نیمکره شمالی اکثراً خشکی، شهر، آلودگی و کلی دود و صنایع داره! طبیعتاً باید خورشید رو بیشتر برگردونه. اما نیمکره جنوبی دریاس، که تیره‌تره و معمولاً خورشید رو بیشتر جذب می‌کنه.
ولی الان مدارک جدید از ماهواره‌های ناسا میگن اوضاع داره تغییر می‌کنه! طبق یه تحقیق جدید که تیم نورمن لوب (Norman Loeb) دانشمند آب‌وهوایی ناسا با کمک اطلاعات ماهواره‌ای CERES (این یه ماموریت ناساست که بررسی می‌کنه چقدر انرژی خورشید جذب/بازتاب میشه و چقدر انرژی به شکل امواج مادون قرمز از زمین خارج میشه) انجام دادن، نصفِ ماجرا داره بهم می‌ریزه.
اونا اومدن داده‌های ۲۴ سال اخیر رو خورد و ریز بررسی کردن و متوجه شدن که نیمکره شمالی داره تندتر از جنوبی تیره میشه. یعنی داره بیشتر نور خورشید رو تو خودش جذب می‌کنه. دوستان این موضوع خیلی مهمه چون می‌تونه باعث بشه الگوهای آب‌وهوایی و حتی آب‌وهوای کل دنیا تو سال‌های بعد تغییر کنه.
اگه جزئی‌تر بخوای بدونی، میزان جذب انرژی نیمکره شمالی حدود ۰.۳۴ وات بر متر مربع بیشتر از جنوبی شده (برای هر دهه). شاید این عدد کوچیک به نظر بیاد، ولی روی کل سیاره یعنی یه تغییر انرژی خیلی بزرگ.
خب چرا این عدم تعادل داره اتفاق میفته؟ دانشمندا یه روشی به اسم PRP یا ‘تحلیل اختلال نسبی تابشی’ استفاده کردن (یعنی یه مدل سازی که تاثیرات عوامل مختلف مثل ابرها، آئروسل‌ها (ذرات معلق در هوا)، روشنایی سطح و بخار آب رو جدا جدا بررسی می‌کنه). نتیجه‌ها سه عامل اصلی رو نشون دادن: آب شدن برف و یخ، کاهش آلودگی هوا، و افزایش بخار آب.
لوب میگه: “خب اینم معلومه! تو نیمکره شمالی برف و یخ داره آب میشه و زمین و اقیانوس زیرش لُخت میشن و روشنایی رو کمتر برمی‌گردونن. از اون طرف آلودگی کم شده، مثلاً تو چین و آمریکا و اروپا، یعنی ذرات معلق کمتری هست که بتونه نور رو برگردونه. تازه چون شمال سریع‌تر داره گرم میشه، می‌تونه بخار آب بیشتری رو تو هوا نگه داره. بخار آب هم نور خورشید رو نه تنها برنمی‌گردونه بلکه جذبش می‌کنه! پس یه عامل دیگه برای جذب بیشتر نور در شمال داریم.”
یه نکته جالب دیگه این بود که برخلاف انتظار، تو بیست سال اخیر پوشش ابر فرق خاصی نکرده! لوب میگه: “ابرها هنوز برای من یه معما هستن. فکر کردیم چون نیمکره شمالی باید بیشتر نور رو برگردونه، شاید مقدار ابرها جبران کنه و خود به خود این عدم تعادل رو درست کنه، ولی اینو تو داده‌ها ندیدیم.”
در کل، بحث اینه که روابط بین ابرها و ذرات معلق معمای بزرگیه و هنوز نمی‌دونیم این وسط چه خبره. دانشمند دیگه‌ای به اسم لی (Li) هم اینو تایید کرده و میگه: “ابرها نقش مهمی تو تعادل انرژی سیاره دارن و فهمشون خیلی حیاتی و سخته.”
لوب و همکاراش الان خیلی منتظر مدل‌های آب‌وهوایی جدید هستن تا شاید با اونا بتونن بهتر بفهمن که دقیقاً چی پشت این داستان شکسته شدن تعادل بین دو نیمکره ست.
در نهایت اگه خلاصه بخوای: زمین داره تعادل خاصش بین نور بازتابی نیمکره شمالی و جنوبی رو از دست میده، دلیلشم بیشتر مربوطه به آب شدن یخ‌ها، کمتر شدن آلودگی و بیشتر شدن بخار آبه – و هنوز هم ابرها یه معمای حل‌نشده باقی موندن! واقعاً جالبه ببینیم این تغییرات تو آینده چطور روی آب‌وهوا و زندگی ما تاثیر می‌ذاره.
منبع: +
