بیا یه موضوع جذاب برات تعریف کنم! تو آمریکا یه مهندس به اسم آنکیت سکسانا (Ankit Saxena) داره روی یه تکنولوژی خفن کار می‌کنه که امنیت نیروگاه‌های هسته‌ای رو از بابت زلزله بالا ببره. فرقی هم نمی‌کنه نیروگاه جدید باشه یا قدیمی – همه‌شون قراره از این ایده نفع ببرن.
ماجرا از این قراره که قراره یه چیزی شبیه اسفنج برای محافظت از این نیروگاه‌ها بسازن، البته نه اسفنج حموم! بلکه یک چیزی به اسم “Particle Damper”. حالا این چیه؟ خیلی ساده بخوام بگم، دَمپر ذره‌ای یه جعبه‌س که داخلش پُر از ذره‌های کوچیکه. وقتی زلزله میاد یا لرزش شدیدی وارد میشه، این دونه‌ها تو جعبه به هم می‌خورن و انرژی لرزه رو می‌گیرن تا به نیروگاه نرسه – عملاً نقش سپر ضدلرزه رو بازی می‌کنن.
این پروژه تو دانشگاه وایومینگ (University of Wyoming) انجام میشه و سکسانا برای این کار از بنیاد ملی علوم آمریکا – همون National Science Foundation یا NSF – بودجه گرفته. دو سال قراره روش کار کنه و تا جولای ۲۰۲۷ ادامه داره. مبلغش هم ۱۹۹ هزار دلار ناقابل! اسم پروژه‌شون هم خیلی مَدرن و باکلاسه: “محافظت پسیو لرزه‌ای از نیروگاه‌های هسته‌ای با استفاده از دَمپر ذره‌ای جاسازی‌شده”.
یه چیز باحال درباره این دمپرهای ذره‌ای اینکه طراحی‌شون خیلی پیچیده‌س؛ چون اون ذره‌ها توی جعبه هی به دیواره و به هم برخورد می‌کنن و پیش‌بینی رفتار کل سیستم واقعاً سخته. واسه همین تیم پژوهشی داره سراغ یه تکنیک مهندسی مدرن به اسم “بهینه‌سازی تاپوگرافی” میره. حالا این یعنی چی؟ خب، به طور ساده یعنی قدم به قدم بهترین شکل رو برای طراحی دمپر پیدا می‌کنن تا بتونه بیشترین مقدار انرژی زلزله رو مهار یا منحرف کنه.
این تحقیقات فقط مخصوص نیروگاه هسته‌ای نیست! سکسانا خودش گفته که میشه این روش رو واسه هوافضا، صنعت خودرو، ساختمان‌سازی عمرانی (همون civil engineering structures)، رباتیک، کاربردهای دفاعی و حتی نیروگاه‌های بادی و آبی و زغال‌سنگی هم استفاده کرد – هر جایی که نگرانی از لرزش و ضربه وجود داره.
قراره واسه محافظت از راکتور هسته‌ای، یه عالمه از همین جعبه‌های دمپر رو دور تا دورش توی خاک دفن کنن. بعدش این ذره‌ها موقع زلزله نقش ضربه‌گیر رو بازی می‌کنن. نکته باحال‌تر اینکه برای هر منطقه با توجه به جنس خاک، نوع زمین و شدت و احتمالش برای زلزله، دمپر مناسب هم طراحی میشه – یعنی یه نسخه برای همه جواب نمی‌ده.
تو ایالت وایومینگ، اولین نیروگاه نسل جدید به اسم Natrium (ناتریوم)، تو شهر کِمِرِر قراره ساخته بشه. شرکت Terrapower داره این پروژه رو جلو می‌بره که سرمایه‌گذار اصلیش بیل گیتس، همون نابغه معروف مایکروسافته! قراره کلی همکاری تو این پروژه شکل بگیره، از طراحی و مجوزها گرفته تا ساخت زیرساخت و تست مواد سوختی.
ولی با همه این جزئیات، سکسانا می‌گه تمرکزش فقط روی یک پروژه خاص نیست؛ هدفش اینه که کل صنعت هسته‌ای بتونه با این روش ایمن‌تر و مقاوم‌تر بشه. حتی از همین الان گفته داره با پژوهشگرای دیگه تو سراسر آمریکا همکاری شروع می‌کنه تا ایده‌ش رو پیش ببره و پروژه‌های بیشتری با همین ایده راه بندازه.
خلاصه که این داستان دمپر اسفنجی واقعاً می‌تونه بازی رو برای امنیت نیروگاه‌های هسته‌ای و حتی خیلی جاهای دیگه عوض کنه! یه ایده ساده و شجاعانه که بالاخره با کلی تحقیق و مهندسی دقیق، شاید خیلی جاها رو در مقابل زلزله نجات بده.
منبع: +
