خب بچه‌ها، این روزها کلی حرف و حدیث درباره‌ی جریان «یادگیری تجسمی» یا همون Embodied Learning هست. حالا اگه این واژه براتون تازگی داره، بذارید خیلی ساده بگم: یادگیری تجسمی یعنی یادگرفتن با بدن و حرکت، نه فقط نشستن سر کلاس و گوش دادن. مثلاً وقتی قراره فیزیک رو با حرکات دست یا بدن بفهمیم، یا ریاضی رو با قدم زدن توی کلاس تجربه کنیم. خلاصه هر یادگیری که بدن ما هم توش دخیل باشه، می‌گن یادگیری تجسمی.
اما سؤال اصلی اینه: واقعاً این مدل یادگیری نتیجه میده یا فقط یک مد روزه؟ یه گروه از محقق‌ها اومدن و ۴۶ تا تحقیق (از ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۵) رو زیر ذره‌بین بردن و یه چیزی به اسم متا-آنالیز انجام دادن؛ یعنی چی؟ یعنی نتایج کلی تحقیق‌های مختلف رو با هم مقایسه و جمع‌بندی کردن. این کار باعث میشه بفهمیم که آیا کلاً این روش جواب میده یا نه. حالا بریم سر اصل ماجرا…
۱) تاثیر یادگیری تجسمی به طور کلی مثبت و قابل توجهه! عددش رو با یه معیاری به اسم Hedges’ g حساب کردن (یک عدد آماری که نشون میده تاثیر یه چیز بر یه چیز دیگه چقدره)، که برای تجسمی مقدارش ۰.۴۰۶ شده. یعنی تاثیرش متوسط رو به خوب هست، اصلاً هم شوخی نداره. تازه بین کشورها یا مناطق مختلف هم فرق خاصی نداره، یعنی تقریباً همه جا جواب میده.
۲) این روش یادگیری برای رشته‌های علوم انسانی (یعنی مباحثی مثل ادبیات، تاریخ و …)، نسبت به رشته‌های دیگه (مثلاً ریاضی) حتی خیلی بهتر کار میکنه! حالا چرا؟ چون تو رشته‌های انسانی نیاز داریم بیشتر با مثال، قصه و تجربه یاد بگیریم و بدن‌مون هم حتی توی واکنش نشون دادن‌ها کمکمون میکنه.
۳) یه نکته جالب اینکه بیشترین تاثیر یادگیری تجسمی روی بچه‌های دبیرستانی دیده شده، یعنی توی مقطع دبیرستان از همه‌ی مقاطع بهتر جواب میده. شاید چون تو این سن و سال امکان تحرک بیشتره و مغز هم به تغییرات محیط واکنش بهتری نشون میده.
۴) اگه قراره امتحان کنید، بدونید که تو بازه‌ی یک ترم (یعنی مثلاً سه تا چهار ماه)، تاثیرش از دوره‌های کوتاه یا بلندمدت خیلی بیشتره. یعنی یه مدت مناسب وقت بدین تا تاثیر اصلیشو ببینید.
۵) تحقیقات نشون داده اگه توی یه گروه بیش از ۵۰ نفر به روش تجسمی آموزش ببینن، نتیجه بهتر از گروه‌های کوچیک‌تره. شاید چون رقابت و همکاری بین آدم‌های بیشتر، خود به خود یادگیری رو تقویت میکنه.
۶) یک نکته بامزه اینه که یادگیری تجسمی تو گروه‌های کوچیک هم تأثیر فوق‌العاده‌ای داره؛ یعنی وقتی چند نفری با هم باید کاری رو یاد بگیرن که به حرکت و بدن نیاز داره، نتیجه حتی بهتر میشه.
۷) یه نکته‌ی مهم دیگه، سطوح مختلف یادگیری تجسمی هست. این روش دو نوع داره: سطح بالا و سطح پایین. سطح بالا یعنی واقعاً باید حرکات بدنی جدی انجام بدیم (مثلاً نقش بازی کنیم یا چیزی رو شبیه‌سازی کنیم)، سطح پایین یعنی فقط یه حرکت ساده انجام بدیم. نتیجه؟ هرچی سطح تجسمی بالاتر باشه، یادگیری بهتره!
۸) یادگیری تجسمی فعال هم خیلی اهمیت داره. یعنی وقتی خودت واقعاً وارد عمل میشی و با حرکت خودت چیزی رو تجربه می‌کنی، بهتر یاد می‌گیری تا اینکه فقط بنشینی و تماشا کنی (که بهش می‌گن passive یا غیر فعال).
کلاً این تحقیق نشون داد اگه دنبال یادگیری واقعی و موندگار هستی، حتماً سراغ یادگیری تجسمی برو، مخصوصاً اگه مقاطع دبیرستانی هستی یا توی گروه‌های کوچیک و با دست جمعی چیزی یاد می‌گیری.
یه جمع‌بندی دوستانه: بدنتون رو وارد جریان آموزش کنین! صرفاً نشستن پای کتاب، فرمول جادویی نیست. هرچی بیشتر تجربه و حرکت بدین به خودتون—چه توی رشته‌های انسانی، چه توی ریاضی و بقیه—رصت یادگیری واقعی رو از دست ندین. دفعه بعد خواستین یه چیزی یاد بگیرین، بلند شین و با بدنتون تجربه‌اش کنین… قول میدم تاثیرش رو حس می‌کنید! 😉
منبع: +
