می‌دونستین اگه بخوایم کسی رو به انجام کاری تشویق کنیم، معمولاً اولین چیزی که به ذهنمون می‌رسه اینه که بهش پول بدیم؟ خب، این یه باور قدیمی تو اقتصاد هم هست که پول می‌تونه انگیزه‌ها رو بالا ببره. جالب اینجاست که تو یه تحقیق بزرگ سال ۲۰۱۸، محقق‌ها اومدن ۱۸ راه مختلف رو امتحان کردن تا آدم‌ها رو وادار کنن یه کار ساده رو انجام بدن. حدس بزنین نتیجه چی شد؟ همون پول بیشترین تاثیر رو داشت!
ولی داستان به همینجا ختم نمیشه. ظاهراً توی همه فرهنگ‌ها اینطوری کار نمی‌کنه. توی کشورهایی که بهشون می‌گن جوامع جمع‌گرا، یا به انگلیسی “collectivistic cultures” – مثلاً کشورهایی که توش خانواده، گروه و منافع جمعی براشون مهم‌تر از فردیت هست – قضیه فرق داره. آدم‌ها تو این کشورها زیاد واسه پاداش مالی، یعنی جایزه نقدی، تره خورد نمی‌کنن!
مثلاً یه تحقیق جدید اومده نشون داده که تو بعضی جاها، یه تلنگر کوچیک روانی یا “nudge”، یعنی یه جور تشویق نرم و مهربون که باعث تغییر نگرش‌های اجتماعی میشه، می‌تونه تاثیر بیشتری بذاره. داستان جالبش اینجاست: تو کشور نیجر، فقط با یک نیشگون کوچولو به هنجارهای اجتماعی درباره کارآفرینی خانم‌ها، خانوارها تونستن تقریباً همونقدر سود کنن که اگر بهشون پول نقد داده بودن، اونم با هزینه خیلی کمتر! یعنی واقعاً این تلنگر روانی به اندازه خود پول کارساز بوده.
اگه بخوایم راحت‌تر توضیح بدیم، “social norms” یعنی همون قانون‌های نانوشته یا انتظاراتی که جامعه ازمون داره، مثلاً این که خانم‌ها خیلی وارد کارآفرینی نشن. وقتی این نگرش اجتماعی یه ذره عوض شد و بهشون انگیزه روانی دادند، درآمد خونه‌ها بالا رفت!
حالا نتیجه این یافته‌ها چی میشه؟ به نظر میاد بعضی وقت‌ها، این روش‌های روانشناسانه، یا به تعبیر علمی‌ترش “psychological nudges”، دقیقاً جایی بهترین تاثیر رو دارن که مشکلات انگیزشی واقعاً بهش احساس میشه. خلاصه، همه‌چی فقط پول نیست؛ بعضی وقت‌ها یه تغییر کوچک تو رفتار یا ذهنیت می‌تونه دنیا رو تکون بده – به‌خصوص تو فرهنگ‌هایی که مردمشون به فکر جمع هستن تا فقط خودشون!
پس اگه دفعه بعد خواستین کسی رو قانع کنین کاری براتون انجام بده، قبل از این که پول کیف پول رو در بیارین، به این فکر کنین شاید یه تلنگر مهربونانه یا تغییر نگرش بتونه بهتر جواب بده، مخصوصاً اگه اون آدم از یه فرهنگ جمع‌گرا اومده باشه.
منبع: +
