تا حالا پیش اومده تو اینستاگرام یا تلگرام به یه عکس عجیب، یه تیتر جذاب، یا یه اصطلاح علمی مرموز برخورد کنی که تهش برسی به یه توطئه وحشتناک و هیجان‌انگیز؟ باورت نمیشه که چقدر راحت این داستان‌های عجیب و غریب وایرال میشن و مردم کم‌کم فکر می‌کنن واقعاً یه رازی پشت اون ماجراها هست! بیا یه گشتی بزنیم تو ۱۰ تا از معروف‌ترین تئوری‌های توطئه علمی که هرگز تموم نمیشن و واقعیتشون رو با هم قاطی نکنیم. هم بخندیم، هم یاد بگیریم!
- ماهواره شوالیه سیاه (Black Knight Satellite)
این یکی کلاً سوژه اینترنتی‌هاست! میگن یه ماهواره بیگانه سیاه‌رنگ، خیلی قدیمی (تا ۱۳۰۰۰ سال سن هم براش گفتن!) دور زمین تو یه مدار خاص می‌چرخه و کسی هم درباره‌ش چیزی نمی‌دونه. اما اصل ماجرایی که این تئوری رو ساخت خیلی بامزست؛ یه مشت داستان بی‌ربط قرون ۱۹ و ۲۰ درباره سیگنال‌های مرموز رادیویی، شایعات زمان جنگ سرد و مخصوصاً یه عکس فضایی سال ۱۹۹۸ که یه تیکه پلاستیک شُل و چروکیده (پتو حرارتی جداشده از شاتل فضایی!) رو نشون میده. حالا همین عکس، اسم فان و داستان‌های تخیلی رو چسبوندن بهش، و BAM! یه افسانه‌ای درست کردن که ول‌کنش نیستن.
- شتاب‌دهنده CERN و ترس‌های سیاه‌چاله‌ای
یادتونه موقع افتتاح شتاب‌دهنده برخورددهنده هادرونی بزرگ یا همون LHC، سر و صدا همه جا پیچیده بود که اگه کار کنه، سیاه‌چاله درست می‌کنه و زمین رو قورت میده؟ (شتاب‌دهنده یعنی دستگاه عظیمی برای برخورد دادن ذرات با سرعت خیلی بالا تا رازهای فیزیک رو کشف کنن). حتی عده‌ای رفتن دادگاه که نذارن روشنش کنن! اما دانشمندها خیلی شفاف توضیح دادن که حتی اگه سیاه‌چاله ریز به وجود بیاد، فوراً تبخیر میشه (تشعشع هاوکینگ یعنی همین). تازه، برخوردهایی که تو این شتاب‌دهنده رخ میده، تو عالم با انرژی خیلییی بالاتر توسط پرتوهای کیهانی هزاران بار رخ میده و کسی هم زنده‌س! تهش هم به جای آخرالزمان، ذره هیگز رو کشف کردن و دنیا هم سر جاشه.
- سطح مریخ و چهره معروف
سال ۱۹۷۶ یه عکسی از مریخ اومد که انگار روی یکی از تپه‌هاش یه صورت آدم هست، اونم خیلی واضح! ملت ریختن دنبال کشف تمدن مریخی‌ها! اما بعدها که دوربین‌ها بهتر و زاویه آفتاب متفاوت شد، فهمیدن اون تپه فقط یه صخره عادیه که سایه‌روشن نور یه شکل خنده‌دار درست کرده. این پدیده رو میگن Pareidolia – یعنی مغز ما دنبال پیدا کردن تصویر چهره یا چیز آشنا تو الگوهای تصادفیه. خلاصه، قصه‌ش قشنگه اما خبری از آدم فضایی نیست.
- رزونانس شومان و افسانه سرعت گرفتن زمان
رزونانس شومان در واقع یه صدای الکتریکی ضعیف توی هوای کره زمین بین سطح زمین و یون‌سپهر ساخته میشه؛ داره از رعد و برق ایجاد میشه و فرکانس اصلیش حدود ۷.۸ هرتزه. یه عده رو اینترنت سریع نشستن رزونانس شومان رو به “تسریع زمان”، “بیداری جمعی” و کلی چیز تخیلی ربط دادن! اما در واقعیت، دانشمندها این امواج رو فقط به‌عنوان یه ابزار زمین‌شناسی یا بررسی آب‌وهوا می‌شناسن. هیچ تاثیری روی حس زمان یا کوتاه و بلند شدن روزها نداره.
- هرم‌های جنوبگان
یه چندتا قله شمالگان از بالا شبیه هرم دیده میشه و سریع شایعه راه میفته که لابد تمدن گمشده‌ای اونجا ساختمون زده! اما حقیقت اینه که این قله‌های نوک تیز رو بهشون میگن Nunatak یعنی قله‌ای که از زیر یخ زده بیرون! باد و برف و یخ هم شکل هرم‌طور رو براش درست کرده و خبری از فراعنه یخی یا شهر مخفی نیست.
- ماه توخالی (Hollow Moon)
یه زمانی، بعد از ماموریت‌های آژانس فضایی آمریکا آپولو که دستگاه‌هاشون رو روی ماه ول کردن، وقتی یکی از وسایل رو عمداً کوبیدن به سطح ماه، شبیه زنگ به لرزش افتاده! چندتا دانشمند شعرگونه گفتن: “ماه مثل زنگ صدا داد”. نویسنده‌های اهل تئوری توطئه این رو گرفتن و گفتن: “حتماً ماه توخالیه، شاید هم ساخته‌دست موجودات هوشمنده!” اما دانشمندها میگن به خاطر پوسته خشک و بدون آب ماه و شکستگی ساختاریشه که صداش بیشتر از زمین می‌پیچه. خلاصه نه توخالیه، نه سفینه فضاییه!
- جمجمه‌های بلورین
حتماً تو فیلم‌ها یا موزه‌ها دیدی این جمجمه‌های شفاف کریستالی رو. یه وقتی حسابی تبلیغ میکردن که ساخت تمدن‌های باستانی آمریکای مرکزیه (قبل از ورود کریستف کلمب). بعد که کارشناس‌ها اومدن ذربین انداختن، فهمیدن با دستگاه‌های جدید و فرز برقی تراشیده شدن، و اصلاً از کریستال‌های اون منطقه نبودن!
پس چرا هنوز این افسانه‌ها می‌مونه؟ چون خود جمجمه‌ها شگفت‌انگیزند و جذابیتِ “راز باستانی” همیشه مشتری داره!
- پنهان‌کاری درباره همجوشی سرد (Cold Fusion Cover-Up)
سال ۱۹۸۹ دوتا شیمیدان ادعا کردن انرژی بی‌نهایت و تمیز رو با همجوشی هسته‌ای سرد تو دمای اتاق کشف کردن! (یعنی بدون اون راکتورهای بزرگ و حرارت زیاد). کلی دانشمند رفتن تکرار کنن اما هیچ کس جواب نگرفت. بعد سر و صدای توطئه دراومد؛ انگار که دانشمندها یا شرکت‌های انرژی نگذاشتن فناوری به مردم برسه. ولی تو واقعیت، همون قانون طلایی علم اجرا شد؛ ادعا کردی، بقیه باید تکرارش کنن و جواب نگرفتن یعنی احتیاط کن! هنوز هم یه عده اسم LENR (واکنش‌های هسته‌ای با انرژی پایین) رو میارن اما هیچ معجزه‌ای اثبات نشده.
- شش‌ضلعی زحل (Saturn’s Hexagon)
زحل (Saturn) یه ویژگی عجیب داره: اون بالا نزدیک قطب شمالش، یه ابرگردباد عظیم هست که شکل شش‌ضلعی داره، انگار با خط‌کش کشیدن! همین باعث شده عده‌ای بگن ساخت موجودات فضاییه! در حالی که فیزیکدان‌ها نشون دادن این یه موج پایداره حاصل حرکت جو با سرعت بالای ۴۸۰ تا ۵۳۰ کیلومتر بر ساعته، و میشه توی آزمایشگاه با سیالات درستش کرد. پس فقط شگفت‌انگیزی طبیعت، نه فضایی‌ها.
- “فنلاند وجود نداره!” و مثال استرالیایی‌ش
این یکی دیگه خودش کار خودش رو مسخره کرده! یه شوخی عجیب توی ردیت شکل گرفت که گویا روسیه و ژاپن، فنلاند رو ساختگی معرفی کردن تا ماهی بگیرن و به اسم محصولات نوکیا به ژاپن بفرستن! یا داستان “استرالیا وجود نداره” که کاملاً شوخیه و برای نشون دادن خنده‌دار بودن تئوری توطئه‌ها ساخته شد. اما جالبه که بعضیا هنوز اینو با جدیت نقل می‌کنن و کم‌کم به افسانه اینترنتی تبدیل شده.
خلاصه کلام اینکه اکثر این تئوری‌ها وقتی زنده می‌مونن که یه عکس عجیب، داستان باحال و یه اصطلاح علمی قاطی میشن و ذهن مردم دنبال رمز و راز می‌گرده. اما واقعیت، معمولاً ساده‌تر و علمی‌تره. به شایعات بخندیم، اما همیشه دنبال منبع درست هم بگردیم!
منبع: +
