این روزا استفاده از ابزارهای دیجیتال توی کلاس درس حسابی زیاد شده و همه دارن تلاش میکنن یادگیری رو تعاملیتر و جذابتر کنن، مخصوصاً تو درسهای علوم (یعنی همه اون درسهایی که با ریاضی و فیزیک و شیمی و اینا سر و کار دارن که بهشون میگن STEM). اما یه نکته مهم این وسط هست: معلمها باید بلد باشن چطوری این ابزارها رو درست و اصولی توی تدریسشون به کار ببرن، وگرنه اون فرصتهایی که دیجیتال بودن درسها برامون داره عملاً از دست میره.
برای همین موضوع، آموزش و توانمندسازی معلمها خیلی اهمیت پیدا میکنه. مثلاً باید دورههایی براشون برگزار بشه که نهتنها مهارت کار با ابزارهای دیجیتال آموزش میدن، بلکه اعتمادبهنفسشون رو هم بالا میبره و بهشون نشون میده چطور یادگیری رو محوریت بچهها بذارن (دانشآموز-محور یعنی درس رو جوری بچینی که خود دانشآموزها فعال باشن، نه اینکه فقط معلم حرف بزنه).
یه پروژه جالب به اسم LFB-Labs-digital با بودجه وزارت آموزش انجام شده که اومدن آزمایشگاههای دانشآموزی رو توی درسهای مختلف به کار گرفتن تا دورههای آموزش معلمها رو بر اساس تجربه واقعی و شواهد علمی طراحی کنن. اینجا هم یه سری واژه تخصصی داریم:
- Design-based research (DBR) یعنی روشی که شما وسط کار بهطور دائمی دنبال بهبود و آزمایش هستی، نه اینکه فقط اول یه طرح بدی و بعد بذاری به حال خودش.
- Quality management (QM) هم یعنی مدیریت کیفیت، یعنی یه سیستم مشخص برای بررسی اینکه کارها درست پیش میره یا نه.
اونا از دو راه داده جمع کردن: یکی از بحثهایی که توی وبسایت به شکل دورهای برگزار میکردن و یکی هم مصاحبههای کوتاه با کسانی که این دورهها رو اجرا میکردن (که بهشون میگن facilitators، یعنی تسهیلگرها یا همون برگزارکنندگان دوره). علاوه بر این، خودشون هم از نزدیک رفتن و مشاهداتشون رو یادداشت کردن.
برای تحلیل اینکه این کارها موفق بودن یا نه، از چارچوب ارزیابیهای معتبر استفاده کردن که میگفت دوره آموزش معلمان باید چه ویژگیها و نکاتی داشته باشه تا واقعاً تاثیر بذاره.
خب بریم سراغ نتایج باحال این پروژه:
یک سری عوامل کلیدی هستن که باعث میشن این دورهها جواب بدن و معلمها واقعاً ازش سود ببرن:
- پشتیبانی فنی: یعنی هر جایی ابزار دیجیتال گیر کرد، یکی باشه به داد برسونه!
- سازگاری با برنامهدرسی: یعنی مطالب دوره باید با چیزایی که معلم واقعاً سر کلاس نیاز داره هماهنگ باشه.
- فرمتهای انعطافپذیر: دورهها نباید خشک باشن! مثلاً آنلاین، حضوری یا ترکیبی—بسته به نیاز معلمها.
- کار عملی (hands-on): یعنی معلمها خودشون دست به ابزار میشن، نه فقط حرف نظری.
- حمایت همکارانه (peer support): یعنی معلمها تجربههاشون رو با هم به اشتراک بذارن.
- فرصت برای فکر و بازنگری (structured reflection): یه زمانی بذارن که معلم بتونه با خودش کلنجار بره و ببینه چه جوری این تکنولوژیها رو توی درسش جا بده یا اصلا چه چیزی کار کرده و چه چیزی نه.
البته این وسط یه سری مشکلات هم وجود داره که نمیذاره همهچی گل و بلبل باشه:
- مشکلات فنی و سازمانی (یعنی گاهی مدرسهها خودشون تجهیزات کافی یا حمایت درست ندارن و اینم معلم رو درمانده میکنه)
- سطح مهارت دیجیتال معلمها هم خیلی با هم فرق داره؛ یکی حرفهایه و یکی هنوز با سادهترین اپلیکیشنها هم مشکل داره!
خود برگزار کنندههای این دورهها هم تاکید میکنن که دوره باید خلاقانه نیازهای مختلف معلمها رو پوشش بده، ولی در عین حال نظم و ترتیب و محوریت مطالب هم حفظ شه. یعنی نباید اون کسی که تازهکارتره، حس کنه جا مونده.
یه خوبی جالب این مدل آموزش توی آزمایشگاههای دانشآموزی اینه که از چند زاویه موضوع رو بررسی کردن: هم برگزارکنندهها، هم خود معلمها و هم اونایی که از بیرون نظارت کردن. اینجوری دقیقتر میشه فهمید که چطور میشه این آموزشها رو بهتر کرد، چطور مهارتهای دیجیتال رو توی همه درسها تقویت کرد و اصلاً چی کار کنیم که این تجربه به شکل گستردهتری توی مدارس جا بیفته.
خلاصهوار اگه بخوام بگم: آموزش حرفهای معلمها تو حوزه دیجیتال اگه درست طراحی و اجرا شه، میتونه یه عالمه تاثیر فوقالعاده بذاره، ولی باید هوشمندانه حواسمون به چالشا و تفاوتهای فردی باشه. همین!
منبع: +
