خورشيدگرفتگی پاییزی باحال داره میاد؛ کجاها میشه دیدش؟

اگه به آسمون و پدیده‌های باحال نجومی علاقه داری، خبر داغ اینه که قراره تو سپتامبر یه پدیده متفاوت رو تجربه کنیم که بهش “خورشیدگرفتگی اعتدالی” یا همون “equinox solar eclipse” میگن. حالا یعنی چی؟ ببین، اعتدال یا equinox اون روز خاصیه که خورشید دقیقاً از خط استوای آسمون رد میشه و فصل جدید برای نیمکره‌های شمالی و جنوبی شروع میشه. امسال این خورشیدگرفتگی درست تو همین ۲۴ ساعت اتفاق میفته!

حالا داستان خورشیدگرفتگی چیه؟ روز ۲۱ سپتامبر، ماه نو از جلوی خورشید رد میشه اما چون تو آسمون معمولاً خورشید خیلی پرنوره، معمولاً تو نیمکره شمالی کسی متوجهش نمیشه. ولی اونایی که تو نیوزیلند، جنوب اقیانوس آرام و مخصوصاً جنوبگان (همون قطب جنوب که خفن‌ترین پنگوئن‌ها هم اونجان!) صبح زود بیدار شن، می‌تونن یه طلوع خیلی متفاوت ببینن: خورشید نیمه گرفته که شبیه یه هلال خیلی نازک از پشت افق بالا میاد. واقعاً صحنه عجیبیه و خیلی نزدیک به حال و هوای خورشیدگرفتگی کامل.

اما این خورشیدگرفتگی کامل نیست، بلکه جزئیه! یعنی ماه فقط بخشی از خورشید رو می‌پوشونه و شما نمی‌تونین تاج خورشید رو با چشم غیرمسلح ببینین. تاج خورشید همون لایه بیرونی و کم‌نور خورشیده که فقط موقع خورشیدگرفتگی کامل دیده میشه. پس حتماً عینک مخصوص خورشیدگرفتگی باید بزنین (اینو جدی بگیر!) چون باز هم نور خورشید می‌تونه به چشمتون آسیب بزنه.

زمان دقیقش رو داری؟ خورشیدگرفتگی از ساعت ۱:۲۹ ظهر تا ۵:۵۳ بعد از ظهر به وقت شرق آمریکا (یا ۱۷:۲۹ تا ۲۱:۵۳ به وقت جهانی) روز ۲۱ سپتامبر اتفاق میفته و این میشه صبح ۲۲ سپتامبر برای نیوزیلند و مناطق جنوبی.

سطح پوشش خورشید این دفعه حسابی بالاست! بعضی جاهای جنوبگان (به‌خصوص دریای راس) و نیوزیلند، تا ۸۶٪ خورشید پشت ماه قایم میشه. مثلاً تو شهر Dunedin نیوزیلند، ساعت ۶:۲۷ صبح خورشید با هلال گرفته طلوع می‌کنه و بعد از ۴۰ دقیقه به بیشترین مقدار پوشش می‌رسه (حدود ۷۲٪). تو اوکلند هم خورشید ساعت ۶:۱۰ صبح مقداری گرفته طلوع می‌کنه و نهایتاً به ۶۱٪ می‌رسه. فیجی و تونگا هم خورشیدگرفتگی رو می‌بینن ولی درصدش کمتره. حتی استرالیایی‌ها تو هوبارت فقط یه ۳٪ خوشگل از خورشیدگرفتگی نصیبشونه! البته فقط حدود ۴۰۰ هزار نفر شانس دارن خورشیدگرفتگی بالای ۷۰٪ رو ببینن، اونم اگه هوا یاری کنه.

تازه خبر خوب برای علاقه‌مندان: این دومین خورشیدگرفتگی سال ۲۰۲۵ محسوب میشه! ولی اگه قراره رویدادهای نجومی دیگه هم دنبال کنی، خورشیدگرفتگی بعدی ۱۷ فوریه ۲۰۲۶ رخ میده که بهش حلقه آتش (“Ring of fire”) میگن — یعنی ماه خیلی از خورشید رو می‌پوشونه اما دورش یه حلقه روشن باقی می‌مونه. البته این یکی هم فقط از جاهای دور دست جنوبگان دیده میشه، پس باز هم بیشتر پنگوئن‌ها حالشو میبرن تا ما انسان‌ها!

در کل، اگر اون حوالی باشی، فرصت فوق‌العاده‌ایه که یه طلوع خورشید عجیب و فراموش‌نشدنی رو ببینی و عینک مخصوص خورشیدگرفتگی رو فراموش نکنی. این خورشیدگرفتگی شاید شب رو برات نیاره، اما طلوعش فوق‌العاده خاص و دیدنیه. پس اگه گذارت به نیوزیلند یا جنوبگان خورد، حتماً ساعت رو کوک کن و آماده باش این لحظه رو تجربه کنی. راستی، اگه به اتفاقات نجومی دیگه علاقه داری، دنبال ماه خونین (blood moon)، ماه سیاه (black moon) یا حتی شهاب‌بارون‌های خاص سال آینده هم باش، چون همیشه آسمون شگفتی‌های خودش رو داره!

منبع: +