دوست داری بدونی اروپایی‌ها این بار دارن سر چی رقابت می‌کنن؟ خب، خبر داغ اینه که آژانس فضایی اروپا (ESA) رفته سراغ ساخت یه جت هایپرسونیک که با سوخت هیدروژن کار می‌کنه و جالب اینجاست: این جت می‌تونه از روی باند فرودگاه، درست مثل یه هواپیمای معمولی، بلند شه و بعدش با سرعتی حدود ماخ ۵! (بذار توضیح بدم: ماخ ۵ یعنی حدود ۶۱۷۳ کیلومتر بر ساعت! یعنی پنج برابر سرعت صوت. تو این سرعتا اصلاً حدس بزن هواپیما چجوری باید طراحی شه که ذوب نشه؟!)
اسم این پروژه رو گذاشتن Invictus. خود آژانس فضایی اروپا (که به انگلیسی میگن ESA و کارشون توسعه تکنولوژی‌های فضاییه) به همراه یه شرکت انگلیسی به نام Frazer-Nash دارن این پروژه رو جلو می‌برن. هدفشون اینه که Invictus نه‌تنها یه آزمایش عملی باشه، بلکه کاملاً قابل استفاده مجدد (Reusable) هم باشه. یعنی موشک انداختنی نیست، می‌تونه دوباره برگرده و دوباره پرواز کنه.
حالا چرا این کار اینقدر خاصه؟ راستش، سفر با سرعت هایپرسونیک (یعنی همون بالای ماخ ۵) مشکلات خاص خودش رو داره. اولاً هواپیما تو اون سرعت به خاطر برخورد محکم با مولکول‌های هوا و شوک حرارتی، بدجور داغ می‌کنه. حتی هوا قبل از این که وارد موتور شه، حسابی گرم میشه! یعنی اگه یه تکنولوژی خفن برای خنک‌کردن سریع نداشته باشن، همه چی آب میشه میره! اینجاست که تکنولوژی precooler میاد وسط. Precooler یه جور سیستم خنک‌کننده خیلی سریع و خاصه که هوا رو تو کسری از ثانیه خنک می‌کنه. مثلاً تو پروژه SABRE (اینم یکی از نمونه‌های قبلی کارهای ESA هست) این تکنولوژی حسابی جواب داده بود و تونستن با موتور جت‌های معمولی ترکیبش کنن.
موتورهایی که دارن روش کار می‌کنن تو Invictus، همین سبک موتورهای air-breathing با سوخت هیدروژن هست. air-breathing یعنی موتور هوا رو از محیط می‌کشه داخل و با سوخت قاطی می‌کنه و می‌سوزونه—برخلاف موتورهای راکتی که همه چیزش با خودش حمل میشه. سوخت هیدروژن هم تازه‌ترینه چون هم سبکه، هم شدیداً انرژی داره و آلودگی کمتر ایجاد می‌کنه.
یه نکته جالب اینه که شرکت‌های دیگه مثل Spirit Aero Systems و دانشگاه Cranfield تو انگلیس هم تو این کنسرسیوم هستن. اولین هدفشون اینه که طی ۱۲ ماه آینده طراحی اولیه کل سیستم پروازی رو آماده کنن.
مدیر بخش پیشرانش شیمیایی ESA یعنی David Perigo گفته Invictus قراره به همه نشون بده موتورهای هوازی هیدروژنی با یه پیش‌خنک‌کننده (precooler) مخصوص واقعاً می‌تونن یه جت رو از رو باند بلند کنن و به سرعت‌های هایپرسونیک برسونن. اونم نه تو مدل کوچیک یا آزمایشگاهی، بلکه در مقیاس واقعی و برای اولین بار.
علاوه بر اینا، تکنولوژی‌هایی که تو پروژه SABRE و کار قبلی روی precooler در انگلستان مطرح شده، یه پایه قابل اطمینان بهشون داده؛ یعنی از اطلاعات قبلی که با همکاری Reaction Engines هم بوده، حسابی استفاده کردن تا Invictus رو بسازن. SABRE کلاً چشم‌اندازش این بود که یه موتور سبک بسازه تا بشه یه فضاپیما (spaceplane) رو از باند فرودگاه راه بندازن، بره بالا و حتی تا مدار زمین برسه. spaceplane یعنی یه جور هواپیما-فضاپیمای ترکیبی که مثلاً هم مثل هواپیما می‌تونه روی باند فرود بیاد و هم می‌تونه وارد فضای خارج از جو بشه.
حالا چرا همه اینقدر دنبال هایپرسونیک افتادن؟ چون تو صنعت هوافضا و حتی نظامی، دیگه تقریبا هر کشوری داره زور می‌زنه به این سرعتا دست پیدا کنه. مثلاً چین مدعی شده که پهپادهایی داره که می‌تونن با سرعت هایپرسونیک برن آزمایش بشن. روسیه تو جنگ با اوکراین از موشک‌های هایپرسونیک برای حمله به مناطق تحت کنترل کیف استفاده کرد. حتی اسرائیل هم تو جنگ با ایران نگران این موشکای هایپرسونیک بود.
برای همینم اروپایی‌ها و حتی آمریکا هم دارن سریع خودشون رو وارد این بازی می‌کنن تا از قافله عقب نیفتن. چون مثلاً اگه یه هواپیمای جنگی یا مسافربری داشته باشی که بتونه هم از روی باند بلند شه (نه با راکت و سکوی پرتاب) و هم به مدار زمین برسه، انقلابیه! تازه، با این تکنولوژی‌ها امیدوارن بتونن تو حوزه جابه‌جایی بین‌قاره‌ای و حتی دسترسی به فضا، قوی‌تر ظاهر شن.
در کل، پروژه Invictus مثل یه سکوی آزمایشی خیلی جدیه که به اروپا این امکان رو می‌ده تکنولوژی‌های هایپرسونیک واقعاً در شرایط واقعی تست و بررسی کنه. این آزمایشا به فضاپیمای اروپایی آینده که بتونه شبیه هواپیما پرواز کنه و بعد وارد مدار زمین بشه حسابی کمک می‌کنه. حرف آخرم این که اگه این پروژه موفق بشه، اروپا واقعاً تو لیگ اول فناوری‌های هایپرسونیک و پروازهای فضایی آینده قرار می‌گیره! حالا باید ببینیم چطوری پیش میره و کی یه پرواز واقعی با Invictus می‌زنن!
منبع: +
