خب دوستای عزیز، بیاین با هم یه خبر داغ از قاره اروپا رو مرور کنیم که کلی حرف برای گفتن داره، مخصوصاً اگر به هوش مصنوعی علاقه‌مندین یا دوست دارین بدونین تو فضای قانونی دنیا چه خبره!
ماجرا اینه که اتحادیه اروپا یه سری دستورالعمل جدید و خودخواسته (یعنی اجباری نیست فعلاً، فقط “خواهشیه!” 😅) برای شرکت‌هایی مثل OpenAI، گوگل، مایکروسافت و متا منتشر کرده. این شرکتا در واقع همون بزرگان دنیای AI هستن که ابزارها و مدل‌هایی می‌سازن که بعد همه جا پخش میشه و خیلی شرکت و کاربر ازش استفاده می‌کنن. مدل‌های بنیادی مثل ChatGPT و خیلی مدل‌های دیگه جزو همین دسته‌ان.
این دستورالعمل چیه؟ یه «کد عملی داوطلبانه» معرفی‌شده که هدفش اینه هم مسیر با قانون بزرگ هوش مصنوعی اروپا (AI Act) حرکت کنه. این قانونِ اصلی تازه از ماه دیگه کم‌کم اجراش جدی میشه، ولی جریمه‌های سنگینش تا تابستون ۲۰۲۶ اجرا نمیشه. تازه جریمه‌هاش خیلی بالاست: اگه شرکت‌ها رعایت نکنن، می‌تونن تا ۳۵ میلیون یورو (تقریباً ۴۱ میلیون دلار!) یا حتی ۷ درصد کل درآمد جهانی‌شون جریمه بشن! 😱
حالا این کد داوطلبانه چی میگه؟ ماجرا بیشتر رو بحث شفافیت (transparency یعنی اینکه همه‌چی رو واضح توضیح بدن) و بررسی ریسک‌هاست. برای مثال، شرکتا موظفن دقیق اعلام کنن که چه داده و مطالبی برای آموزش مدل هوش مصنوعی خودشون استفاده کردن (اینجا ناشرا و صاحبان کپی‌رایت مدت‌ها بود غر می‌زدن که آقا کار شما باعث نقض حق ما میشه). از طرف دیگه باید گزارش بدن که آیا مدلشون جاهایی ممکنه استفاده خطرناک بشه، مثل ساخت سلاح‌های بیولوژیکی یا سوءِاستفاده‌های جدی.
البته خود این قانون جدید فعلاً اجبار قانونی نداره، ولی مسئولین اروپا گفتن اگه شرکت‌ها این کد رو رعایت کنن هم کارشون آسون‌تر میشه (مثلاً با نهادهای نظارتی کمتر درگیر میشن) و هم بعداً از نظر حقوقی تکلیفشون روشن‌تره.
مقامات اتحادیه اروپا هم کلی ذوق کردن. معاون یکی از بخش‌های بالا رده، Henna Virkkunen، گفت انتشار این نسخه نهایی کد باعث میشه مدل‌های جدید AI تو اروپا هم نوآور باشن و هم مطمئن و شفاف. (خلاصه دست خودشون درد نکنه!)
البته خود غول‌های فناوری هم دارن یه کم ناز می‌کنن! OpenAI و گوگل فعلاً دارن این متن رو بالا و پایین می‌کنن و گفتن داریم بررسیش می‌کنیم – خیلی رسمی و خونسرد!
از اون طرف، انجمن CCIA اروپا که نماینده شرکت‌هایی مثل آمازون، گوگل و متاست، شاکی شدن و گفتن: این کد بار اضافه و زیادی رو رو دوش ما می‌ذاره و خیلی ازمون توقع داره. خیلی از شرکت‌های دیگه هم (مثلاً Airbus و مرسدس بنز و چند شرکت معروف اروپایی) امضا جمع کردن و گفتن به خاطر پیچیدگی و گره خوردن قانون‌ها، اجرای این برنامه رو دو سال عقب بندازین، چون باعث میشه اروپا تو رقابت جهانی AI عقب بیفته. به قول خودشون قانون‌ها قاطی‌پاتیه و شفاف نیست!
تازه داستان به اروپا ختم نمیشه؛ آمریکا (یعنی دولت بایدن) هم وسط اومده و بعضی سیاستمدارهای آمریکایی تو نیویورک تایمز هشدار دادن که این همه قانون روی نوآوری سایه می‌ندازه و باعث میشه پیشرفت هوش مصنوعی کند بشه.
ولی اروپا اصلاً کوتاه نمیاد – دوست داره رهبر دنیای قانون‌گذاری روی هوش مصنوعی باشه و می‌خواد جلوی هرج و مرج رو بگیره، حتی اگه خیلی از ابزارهای AI فعلی رو شرکت‌های غیراروپایی ساخته باشن.
در کل، این کد داوطلبانه شاید الان خیلی خشن یا دندون‌گیر نباشه، ولی به نظر میاد اولین قدم جدی برای وارد شدن قانون‌های بزرگ‌تر و سفت و سخت‌تر به دنیای واقعی و عملیاته. خیلی از کارشناس‌ها معتقدن نسخه نهایی این کد، به خاطر لابی قوی شرکت‌های بزرگ، مثل قبل محکم نیست و کمی “شل” شده. (لابی یعنی چونه‌زنی و رایزنی با سیاستمدارا و مسئولین که قانون به نفعشون باشه.)
در نهایت، این روند یعنی اروپا داره با سرعت ولی با احتیاط راه قانون‌گذاری روی AI رو پیش می‌بره، تا هم نوآوری حفظ بشه و هم خطرها و بی‌قانونی‌ها کنترل بشه. حالا باید ببینیم این قوانین داوطلبانه بعداً تبدیل به زور میشه یا نه و غول‌های AI چطور این ماجرا رو پیش می‌برن…
منبع: +
