بیاید یه داستان براتون تعریف کنم درباره اینکه چطوری اعتماد بین آدم‌ها تو تیم‌های کاری شکل می‌گیره یا حتی از بین میره. اصل موضوع اینه که یه تحقیق جالب تو سوئیس شمال‌غربی انجام دادن (بین ۲۰۴ تا کارمند) تا بفهمن اولین برداشت ما از یه هم‌تیمی جدید چقدر می‌تونه رو اعتماد و کار تیمی تاثیر بذاره و وقتی اطلاعات جدیدی ازش می‌شنویم، این روند چه تغییری می‌کنه.
خب، برای شروع، منظور از “اولین برداشت” همون قضاوت سریع و اولیه‌یه که بعد از اولین برخورد با کسی تو ذهنمون شکل می‌گیره. مثلاً می‌ری مصاحبه شغلی و یکی رو می‌بینی، ذهن ناخودآگاهت سریع یه نظر راجع بهش میده. تو این تحقیق، محقق‌ها یه ویدئوی جعلی مصاحبه شغلی ساختن تا شرکت‌کننده‌ها بتونن اولین برداشتشون رو نسبت به یه خانم که کاندیدای کار بود، بسنجن.
حالا نکته مهم اینجاس: وسط مصاحبه از این کاندیدا درباره یه قضیه خراب شدن اعتماد (یعنی مثلاً قبلاً یه اشتباه یا بی‌اعتمادی پیش اومده) سوال می‌پرسیدن. بعضیاشون فقط انکار می‌کردن (یعنی می‌گفتن “نه این صحت نداره”) و بعضیاشون معذرت‌خواهی می‌کردن (یعنی می‌گفتن “ببخشید این کار از من سر زده”).
بعدش یه سری اطلاعات مثبت درباره اون فرد به شرکت‌کننده‌ها می‌دادن تا ببینن با وجود اون اول برداشت، تغییر تو نظرشون ایجاد میشه یا نه. مثلاً می‌گفتن این خانم تو کارش خیلی حرفه‌ایه و مورد اعتماد بوده، یا روابطش با تیم قبلی خیلی خوب بوده.
نتیجه‌ها چی شد؟ بر خلاف یه فرضیه معروف به نام “تعصب هماهنگی” (congruence bias یعنی وقتی باور اولیه‌مون رو حتی اگه اطلاعات جدید بیاد، حفظ می‌کنیم)، اینجا دیدن معذرت خواستن تو برداشت اول خیلی تاثیر مثبت گذاشته و این تاثیر حتی وقتی اطلاعات خوب هم بعدش اضافه شده، همچنان قوی باقی مونده. یعنی اعتماد به کسی که معذرت‌خواهی کرده بود بیشتر شد، در مقایسه با اونی که فقط انکار کرده بود. تازه، اضافه شدن اطلاعات مثبت باعث شد اعتماد و حس خوب تیمی حتی بیشتر بشه!
خلاصه یعنی اگه اشتباهی کردی یا تو شرایط سخت قرار گرفتی، معذرت‌خواهی کردن (یعنی همون عذرخواهی خودمونی) واقعاً می‌تونه تاثیر خوبی رو دید بقیه نسبت بهت بذاره و باعث بشه تو تیم جای محکمتری داشته باشی، مخصوصاً اگه بعدش با اطلاعات مثبت هم همراه بشه.
یه نکته جذاب دیگه هم این بود که وقتی کارمندها فکر می‌کردن اون آدم قراره به تیمشون بیاد، نظرشون درباره همکاری، عملکرد تیم و رضایتشون از تیم هم دست خوش تغییر می‌شد. خلاصه اینکه، اولین برخوردها خیلی مهمه، مخصوصاً اگه بصورت انسانی و صادقانه مدیریت بشه!
این تحقیق یه چیز مهم بهمون یاد میده: اگه قراره تو محل کار اعتماد ایجاد کنی یا حتی اعتماد از بین رفته رو بازسازی کنی، معذرت‌خواهی صادقانه و بعدش ارائه اطلاعات مثبت خیلی می‌تونه موثر باشه. حالا این توصیه رو برای هر نوع رابطه یا همکاری تیمی بهش فکر کن!
راستی، تو دنیای روانشناسی به این کار “به‌روزرسانی باورها” (belief updating) میگن، یعنی وقتی اطلاعات جدید می‌گیریم باید باور اولیه‌مون رو راحت‌تر اصلاح کنیم، نه اینکه فقط روی نظر اول پافشاری کنیم. این مقاله حتی پیشنهاد داده توی محل کار میشه روی همین موضوع کار کرد تا تیم‌ها سالم‌تر و هماهنگ‌تر باشن.
پس دفعه بعدی که کسی تو تیمتون سوتی داد، یا خودت اشتباهی مرتکب شدی، یه معذرت‌خواهی ساده شاید همه چیز رو بهتر کنه! 😉
منبع: +
