اگه اهل دیدن ماه و آسمون شب باشی، این هفته دقیقا همون چیزیه که می‌خوای! آخرین ماه کامل تابستون نیمکره شمالی که بهش میگن «ماه ذرت»، قراره یکشنبه، ۷ سپتامبر طلوع کنه و بهترین تایمش واسه دیدن، همون موقعیه که خورشید غروب می‌کنه و ماه از سمت شرق میاد بالا. یعنی همون غروب که تو خونه نشستی، سر بچرخونی بیرون، ماه گل کاشته!
یه نکته جالب اینه که معمولاً به ماه کامل سپتامبر میگن «ماه برداشت» ولی امسال، چی شده؟ داستان اینه که همیشه اسم ماه برداشت واسه ماه کاملیه که نزدیک‌ترین زمان رو به اعتدال پاییزی (یعنی همون وقتی که طول روز و شب برابره، حدودای ۲۲ سپتامبر) داشته باشه. اما امسال اون ماه، مال اکتبره (۶ اکتبر کامل میشه) واسه همین سپتامبر شده «ماه ذرت». این داستان هر سه سال یه بار پیش میاد.
این ماه البته یه کلی اسم دیگه هم داره، مثلاً «ماه شراب»، «ماه آواز» و «ماه جو». مردم سرخ‌پوستِ انیشینابگ (Anishinaabeg)، به این ماه میگن “ووابااباگا گیزیس” – یعنی «ماه تغییر رنگ برگ‌ها». خلاصه واسه هر کسی یه اسمی داره!
اما داستان به همینجا ختم نمیشه؛ این ماه قراره یک ماه‌گرفتگی کلی (total lunar eclipse) هم داشته باشه! ماه‌گرفتگی کلی یعنی زمین کاملاً بین خورشید و ماه قرار می‌گیره و سایه زمین روی ماه میوفته. تو بعضی مناطق دنیا، مثل استرالیا، آسیا، آفریقا و بخش‌هایی از اروپا، قراره ماه به مدت ۸۲ دقیقه «خونین» شه! یعنی ماه کلش قرمز میشه و بهش میگن «Blood Moon». این طولانی‌ترین ماه‌گرفتگی کامله از نوامبر ۲۰۲۲ تا الان.
ولی یه خبر برای رفقا تو آمریکای شمالی: این ماه‌گرفتگی قبل از طلوع ماه تو این قاره تموم میشه. پس باعث میشه ساکنین آمریکا و کانادا زیاد شانسی نداشته باشن این شو رو ببینن، اما اونطرف دنیا خوب می‌تونن حالش رو ببرن.
نکته هیجان‌انگیز بعدی: ماه دقیقاً ساعت ۲:۱۰ بعدازظهر به وقت شرق آمریکا (یعنی ۱۸:۱۰ به وقت جهانی یا UTC) کامل میشه، ولی بهترین موقع دیدنش همون وقتی‌ه که از شرق طلوع می‌کنه. چند دقیقه بعد از غروب خورشید، ماه کامل رو می‌تونی به وضوح ببینی.
در ضمن، برای مشاهده ماه کامل اصلاً نیاز به تلسکوپ و ابزار خاصی نداری. اما اگه می‌خوای جزئیات سطح ماه رو ببینی، یه دوربین دوچشمی مخصوص نجوم یا یه تلسکوپ جمع و جور خونگی فوق‌العاده می‌تونه کمک کنه. البته هر چی ماه بالاتر بیاد، نورش زیاد میشه و دیدن جزئیاتش با چشم خالی سخت‌تر. پس اگه وسایل داری، بهترین فرصت رو از دست نده!
حالا بذار یه خبر فضایی باحال دیگه بگم: یه شب بعدش، یعنی دوشنبه ۸ سپتامبر، ماه چارپاره کمرنگ (waning gibbous یعنی بعد از ماه کامل، همین‌طور که کم کم ماه کوچیک‌تر میشه) کنار سیاره زحل داره می‌درخشه! زحل هم که همون سیاره معروف با حلقه‌هاشه، اون روزا حسابی پرنوره، چون به نزدیک‌ترین نقطه خودش نسبت به زمین، که بهش میگن «مقابله سیاره‌ای» (Opposition) می‌رسه.
بعد از این ماه ذرتی، ماه کامل بعدی، یعنی همون ماه برداشت، قراره روز دوشنبه، ۶ اکتبر کامل بشه. پس حواست باشه ماه کامل پاییز رو هم از دست ندی!
در کل، این هفته پر از اتفاقای نجومی باحاله و اگه آسمون صاف باشه، یه فرصت طلایی واسه رصدکردن ماه و البته یه خورده یاد گرفتن درباره ماه‌گرفتگی‌ها و چیزای جالبیه که بالا سرمون اتفاق میوفته! حتما تو این شب‌ها، یه نگاه به ماه بنداز؛ از اون صحنه‌هاست که دل آدمو شاد می‌کنه.
منبع: +
![This image set showcases three views of the Butterfly Nebula, also called NGC 6302. The Butterfly Nebula, located about 3400 light-years away in the constellation Scorpius, is one of the best-studied planetary nebulae in our galaxy. Planetary nebulae are among the most beautiful and most elusive creatures in the cosmic zoo. These nebulae form when stars with masses between about 0.8 and 8 times the mass of the Sun shed most of their mass at the end of their lives. The planetary nebula phase is fleeting, lasting only about 20 000 years. The Butterfly Nebula is a bipolar nebula, meaning that it has two lobes that spread in opposite directions, forming the ‘wings’ of the butterfly. A dark band of dusty gas poses as the butterfly’s ‘body’. This band is actually a doughnut-shaped torus that’s being viewed from the side, hiding the nebula’s central star — the ancient core of a Sun-like star that energises the nebula and causes it to glow. The dusty doughnut may be responsible for the nebula’s insectoid shape by preventing gas from flowing outward from the star equally in all directions. The first and second of the three images shown here highlight the bipolar nature of the Butterfly Nebula in optical and near-infrared light captured by the NASA/ESA Hubble Space Telescope. The new Webb image on the right zooms in on the centre of the Butterfly Nebula and its dusty torus, providing an unprecedented view of its complex structure. The Webb data are supplemented with data from the Atacama Large Millimetre/submillimetre Array, a powerful network of radio dishes. While the nebula’s central star is blanketed with thick, dusty gas at optical wavelengths, Webb’s infrared capabilities reveal the central star and show the doughnut-shaped torus and interconnected bubbles of dusty gas that surround it. [Image description: Three views of the same nebula, presented side by side. The left and middle images, which are labeled ‘Hubble Optical’ and ‘Hubble Near IR’, show the nebula at roughly the same scale. These two images show some similar features, including a dark dust lane that runs through the centre of the nebula and two broad clouds that emerge from either side of the dust lane like the outstretched wings of a butterfly. A diamond-shaped region centred on the dust lane is outlined in each of these images. In the optical Hubble image, the nebula appears clumpy and nearly opaque, with few background stars showing through the cloudy material. The nebula appears in different shades of cream, yellow and orange, with the lightest colours appearing closest to the centre. The background of space is black with a handful of stars that are tinged pink. In the near-infrared Hubble image, the nebula appears cream coloured and most opaque near the centre, then becomes reddish with purple streaks and more translucent out toward the wings of the nebula. There are hundreds of background stars in the image, many of which are visible through the nebula. The third and final image zooms in on the diamond-shaped region near the centre of the other two images. This image is labeled ‘Webb & ALMA, Mid-IR & Sub-mm’. This image is completely different from the other two, showing a bright source at the centre that is surrounded by greenish nebulosity and several looping lines in cream, orange and pink. The upper-right and lower-left corners of this image show a purple streak pointing out of the image.]](https://x-madani.com/wp-content/uploads/elementor/thumbs/unnamed-file-1084-raygb85qnb0hgax97qibnvyodttpynyi7y5f8akts4.jpg "Butterfly Nebula NGC 6302 (Hubble and Webb + ALMA images, side by side)")
