اگه اسم “خودزنی بدون قصد خودکشی” یا NSSI به گوشتون خورده باشه، منظورش اینه که یه نفر بدون اینکه بخواد به زندگی خودش پایان بده، خودش رو اذیت می‌کنه یا به خودش آسیب می‌زنه. مثلاً بریدن دست یا زدن خودش با چیزی. این موضوع بین نوجوان‌هایی که اختلال افسردگی دارن خیلی رایجه و دلیلش رو دانشمندا هنوز کامل نمی‌دونن. اما اخیراً یه تحقیق جالب تو چین انجام دادن تا ببینن ارتباط بین اذیت شدن توسط هم‌سالان (peer victimization) و خودزنی چجوریه؛ مخصوصاً اینکه این ارتباط برای پسرا و دخترا فرق داره یا نه.
تو این تحقیق، دکترها و محقق‌ها با ۲۳۴۳ تا نوجوان افسرده (۵۱۷ تا پسر و ۱۸۲۶ تا دختر) از ۱۴ تا مرکز درمانی کار کردن و با ابزارهایی مثل PVQ و C-FASM میزان اذیت و آزار (چه از نظر فیزیکی چه کلامی چه اجتماعی و حتی مربوط به وسایل شخصی) و رفتارهای خودزنی رو بررسی کردن. توضیح ساده PVQ و C-FASM: اینا پرسشنامه‌هایی هستن که کمک می‌کنن بفهمیم یه نفر چقدر توسط هم‌سن و سال‌هاش اذیت می‌شه یا چقدر سابقهٔ خودآزاری داره.
نتایج چی بودن؟ دخترا خیلی بیشتر از پسرا خودزنی می‌کنن! حدود ۸۰٪ دخترا گفتن که این رفتار رو داشتن، اما تو پسرا این عدد حدود ۶۱٪ بود. در ضمن، دخترا بیشتر برای تنظیم احساسات سراغ خودزنی می‌رن یعنی مثلاً وقتی حالشون بده یا عصبانی‌ان می‌خوان با این کار خودشون رو آروم کنن. (تو تحقیق بهش می‌گن emotion regulation یعنی تنظیم احساسات)
حالا جالب‌تر اینجاست که کدوم مدل اذیت و آزار تاثیر بیشتری روی خودزنی داره، و همین جا تفاوت دخترا و پسرا معلوم می‌شه. برای پسرا، اذیت و آزارهای اجتماعی (مثل کنار گذاشته شدن از جمع یا تمسخر) و لفظی (مثل فحش یا تحقیر شدن) بیشتر باعث خودزنی می‌شه، مخصوصاً اگه هدف‌شون تنظیم احساسات باشه. برای دخترا اما، اذیت شدن فیزیکی (مثلاً ضرب و شتم) و اجتماعی نقش پررنگ‌تری داره.
اگر قضیهٔ جلب توجه (attention seeking) باشه، یعنی یکی بخواد با خودزنی توجه بقیه رو جلب کنه، هر سه مدلِ اذیت شدن (فیزیکی، لفظی، اجتماعی) تو هر دو جنس مهم بود، ولی تو پسرا تأثیرش قوی‌تر بود!
یه نکته جالب دیگه: اذیت و آزار مربوط به وسایل شخصی (property victimization) مثل دزدیدن یا خراب کردن وسیله‌های شخصی فقط تو دخترا باعث می‌شه اونا خودزنی کنن اونم وقتی که می‌خوان از جمع دوری کنن یا حس تنهایی دارن (social avoidance function).
اگه بخوام خلاصه کنم: آزار و اذیت هم‌سالان یه عامل مهم تو ایجاد خودآزاری بین نوجوان‌های افسرده هست و نوع اذیت و جنسیت فرد واقعاً تو این رابطه تأثیر داره. برای همین لازمه مشاورها و دکترها، فرق بین پسرا و دخترا رو در نظر بگیرن، و بدونن کدوم مدل اذیت شدن برای کی خطرناک‌تره تا بتونن زودتر کاری بکنن و پیشگیری رو هدفمندتر انجام بدن. خلاصه اینکه بحث فقط اذیت و آزار ساده نیست؛ جنسیت و نوع اذیت از اون چیزای حساسیه که نباید فراموش کرد!
منبع: +
