حتماً شنیدی که باتری‌های ماشین برقی (همون باتری‌های بزرگ و گرونی که تو خودروهای برقی هستن) بعد چند سال کار، قدرتشون رو از دست می‌دن و دیگه اون بازده اول رو ندارن. ولی نکته اینجاست که وقتی کارایی‌شون برای ماشین کم میشه، بازم حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد ظرفیتشون سالم می‌مونه! یعنی عملاً نباید این باتری‌ها رو دور بریزیم. آلمانی‌ها یه پروژه خیلی خفن راه انداختن که درست به همین موضوع پرداخته.
یه تیم به رهبری دکتر Rico Schmerler توی مؤسسه Fraunhofer IWU و با همکاری EDAG Production Solutions، دارن روی این کار می‌کنن که کارکرده این باتری‌ها رو تعمیر و دوباره اسمبل کنن (یعنی قطعاتش رو بررسی و دوباره سرهم کنن) تا به جای ماشین، توی سیستم‌های بزرگ ذخیره برق مثل خونه، شرکت‌ها یا حتی شبکه برق شهری ازشون استفاده بشه.
حالا چرا اینقدر مسئله مهمه؟ چون طبق برآوردها تا سال ۲۰۳۰ تعداد باتری‌های مستعمل توی اتحادیه اروپا بیش از ده برابر میشه و اگر همشون رو بخوان بشکونن و بازیافت کنن یا خرد کنن (شردینگ یعنی خرد کردن کل باتری با هم)، اصلاً جواب نمی‌ده. تو این پروژه، هدف اینه که باتری‌ها رو با دقت در بیارن و تا سطح سلول (cell) بازش کنن، اینجوری سلولای خراب رو تعویض و بقیه سالمارو دوباره استفاده می‌کنن.
این کار فقط به فکر حفظ محیط‌زیست نیست! توش کلی صرفه‌جویی تو انرژی و مواد اولیه (مثل لیتیوم یا کبالت که تو بازیافت باتری‌ها خیلی مهمن) انجام میشه. بعدش سلول‌هایی که دیگه واقعاً به درد نمی‌خورن هم راحت‌تر میرن برای بازیافت و مواد ارزشمند ازشون در میارن.
کارخانه آزمایشی (پایلوت) قراره توی شهر Chemnitz ساخته بشه و یه جورایی نقش مدل رو برای بقیه کشورها بازی کنه. کل فرایند هم حسابی مدرن و هوشمنده! یعنی از اتوماسیون و هوش مصنوعی (AI – همون برنامه‌هایی که شبیه مغز آدم فکر می‌کنن و فرآیندها رو یاد می‌گیرن) استفاده می‌کنن تا انواع مختلف باتری‌های ولتاژ بالا (high-voltage storage systems) رو باز و بررسی کنن.
یه قسمت مهمش اینه که با سیستم خودکار، سلامت هر ماژول و سلول رو تست می‌کنن (بهش می‌گن State of Health یا SoH – یعنی چقدر باتری سالم مونده). اگه کاملاً اوکی باشه، شاید حتی دوباره تو خود خودرو هم قابل استفاده باشه! دیگه از این بهتر؟
تو روش قدیمی که همون شردینگ بود، خیلی وقتا سلولای سالم هم نابود می‌شن، اما تو این روش جدید، هم ایمنی کارگرا بالاتره، هم راحت‌تر میشه فرایند رو استاندارد کرد و تو صنعت گسترده‌ترش کرد.
یه بخش جالب دیگه هم اینه که این پایلوت فقط تیکه‌های آهن‌پاره رو جمع نمی‌کنه! بلکه داده و اطلاعات جمع می‌کنه (Data Platform)، یعنی هر مرحله ثبت میشه و این داده‌ها کمک می‌کنه که فرایندهای بازیافت و استفاده مجدد تو تمام اروپا یکنواخت و شفاف باشه.
از طرفی برای آموزش نیروهای ماهر هم برنامه دارن؛ چون باز کردن و تعمیر این باتری‌ها هم دانش مکانیک می‌خواد، هم برق، هم کامپیوتر! این ترکیب تخصص‌ها قراره آینده صنعت خودرو رو در اروپا بسازه.
ترکیب همه این کارها باعث میشه نه فقط محیط‌زیست حفظ بشه، بلکه از نظر اقتصادی هم کلی ارزش افزوده ایجاد بشه. همین موضوع جایگاه ایالت زاکسن (Saxony) آلمان رو تو زنجیره تأمین باتری اروپا حسابی تقویت می‌کنه.
در کل داستان اینکه قبلاً به باتری کارکرده به دید زباله نگاه می‌کردن، ولی حالا با این پروژه، تیم Fraunhofer IWU و EDAG دارن نشون می‌دن که این باتری‌ها خودشون کلی سرمایه‌ان و باید رفتارمون رو نسبت بهشون عوض کنیم؛ یعنی به جای دور ریختن، باید ازشون برای ذخیره‌سازی هوشمند و پایدار انرژی تو اروپا استفاده کنیم. این فقط یه پروژه فنی نیست؛ داره نگاه صنعت رو برای آینده کلاً تغییر می‌ده!
منبع: +
