خب این روزا کلی سر و صدا توی مجلس سنای آمریکا راه افتاده و قصه سر یه لایحه بزرگ خرجکردی جمهوری‌خواه‌هاست که اگه دقت نکنیم، کمر انرژی‌های تجدیدپذیر – یعنی همون برق خورشیدی و بادی و اینا – رو می‌شکنه! حالا قضیه اینه که امروز جمهوری‌خواه‌های سنا بعد از کلی دعوا سر صدها اصلاحیه (یعنی تغییر کوچولوهایی که اعضای مجلس توی متن یه قانون پیشنهاد میدن)، بالاخره یه لایحه حسابی رو تصویب کردن. البته الان که دارم حرف می‌زنم، لایحه شون برخلاف چیزی که اولش فکر می‌کردیم یه مالیات جدید خیلی شدید رو پروژه‌های خورشیدی و بادی نمی‌ذاره. ولی بازم خیلی کار رو برای توسعه این پروژه‌ها سخت می‌کنه.
داستان از اونجا شروع شد که دوشنبه و سه‌شنبه شب، سنای آمریکا وارد یه چیزی شدن به نام “شبیه رأی‌بارون”! یعنی رای پشت رای، پشت سر هم اصلاحیه بررسی کردن و هر کی دوست داشت یه چیزی اضافه یا حذف می‌کرد. خلاصه آخرش جمهوری‌خواه‌ها لایحه رو جوری جلو بردن که پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر عملاً نمی‌تونن مشمول معافیت‌های مالیاتی مهمی بشن که مجلس آمریکا تو سال ۲۰۲۲ تصویب کرده بود. یعنی همون کمک‌مالی‌هایی که باعث می‌شن این پروژه‌ها راحت‌تر راه بیفتن.
ولی یه نکته جالب! تو لحظه آخر، یه اصلاحیه اضافه شد و اون مالیات خیلی سنگین روی پروژه‌های بادی و خورشیدی رو حذف کردن. اگه این مالیات مونده بود، کلی از شغل‌های این بخش رو می‌سوزوند و حتی باعث افزایش قبض برق مردم می‌شد. خب حالا انگار تونستن تهش رو بگیرن. اما همچنان خطر برای انرژی‌های تجدیدپذیر رفع نشده!
یک عالمه پروژه انرژی پاک که خیلی‌هاشون توی مناطق جمهوری‌خواه‌نشین بودن، باعث شد جمهوری‌خواه‌ها سر تصویب این “لایحه عظیم زیبای یکپارچه!” (One Big Beautiful Bill Act – یه اسم عجیب غریب برای طرحی که یکی از پایه‌های اصلی کمپین ترامپه) گیر کنن و نزدیک بود کل قضیه به هم بخوره!
حالا چیزی که تصویب شده، روی بخشای مختلف زندگی مردم آمریکا هم تاثیر می‌ذاره. مثلاً بودجه بعضی برنامه‌های دولتی مثل Medicaid (این همون بیمه درمانی مخصوص افراد کم‌درآمده) و کمک‌های غذایی رو کم می‌کنه، قراره طی یه اقدام مخفی و بی‌سروصدا باعث بشه سرعت Wi-Fi پایین بیاد (چون طیف فرکانسی رو قراره حراج کنن که یه اصطلاح فنی برای پهنای باند شبکه‌های بی‌سیمه)، کلی پول برای برنامه‌های اخراج گسترده مهاجرها در نظر گرفتن و کلی تبصره عجیب و غریب دیگه… مثلاً قرار بود قوانین ایالتی هوش مصنوعی (AI) تا ده سال متوقف بشه – یعنی هیچ ایالتی نتونه روی AI برای خودش قانون بذاره – که لحظه آخر بی‌خیال شدن.
داستان این پروژه‌های انرژی سبز اینقدر مهم بود که نزدیک بود کل لایحه رو هوا کنه! نت کیوهین رئیس مرکز راه‌حل‌های آب و هوایی و انرژی (C2ES – اینم یه سازمان غیردولتیه که رو موضوعات اقلیمی کار می‌کنه) می‌گه: «یه عده از جمهوری‌خواها از طرف مردم منطقه‌شون تحت فشارن که قدمی برای اون‌ها بردارن، ولی یه عده دیگه تو سطح ملی انرژي بادی و خورشیدی رو شیطانی می‌بینن! این کشمکش به خاطر رویکرد ایدیولوژیکه.»
فعال‌های حوزه انرژی پاک و محیط زیست خیلی از این موضوع عصبانی‌ان، چون این لایحه عملاً مشوق‌های مالیاتی انرژی‌های تجدیدپذیر رو نصفه می‌کنه. تازه کلی بند دیگه هم داره مثل حذف برنامه‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی (یعنی مثلاً چیزایی که باعث میشه برق کمتری مصرف کنیم)، تخریب محافظت‌ها از زمین‌های ملی یا پایان دادن به تخفیف مالیاتی برای خودروهای برقی.
جمعه شب، دو دقیقه قبل سوت پایان بازی، یهو یه پیشنهاد عجیب اومد که مالیات خیلی سختی روی پروژه‌های خورشیدی و بادی وضع کنه. این مالیات باعث می‌شد هر کسی که سراغ این پروژه‌ها می‌ره باید ثابت کنه هیچ مواد اولیه و همکاری با کشورای ممنوعه طبق لیست ترامپ نداره. منظور از مواد اولیه ممنوعه، مثلاً اونایی هستن که سر و تهش می‌رسه به چین، چون چین عملاً سلطان تامین قطعات پنل خورشیدی و توربین بادیه (یعنی اگه بخوای یه نیروگاه خورشیدی یا بادی بسازی، ۹۰٪ از این قطعه‌ها دست چینه). خلاصه نت کیوهین می‌گه این پیشنهاد یه جورایی لج‌بازی بود!
درسته که این مالیات عجیب رو آخرش حذف کردن، ولی فعال‌ها می‌گن همین اومدن و رفتن این پیشنهاد باعث شد حواس همه پرت بشه از مسائل اصلی‌تر که هنوز هست، مثل همون شرایط جدید که خیلی از پروژه‌ها رو از نفس می‌اندازه.
یکی از مهم‌ترین چیزا تو این لایحه، شرط سختگیرانه برای پروژه‌های بادی و خورشیدییه که می‌خوان معافیت‌های مالیاتی دوران بایدن رو بگیرن. یادته بایدن به دنیا قول داد آمریکا تا آخر این دهه گازهای گلخانه‌ایش رو تقریباً نصف کنه؟ طبق توافق پاریس بود. برای همون، کنگره لایحه‌ای به اسم “قانون کاهش تورم” (Inflation Reduction Act – IRA) تصویب کرد که کلی مشوق مالیاتی برای انرژی‌های پاک (یعنی چیزایی که آلودگی تولید نمی‌کنن) گذاشت.
اما الان با این لایحه سنا، فقط وقت خیلی کمی به پروژه‌های جدید خورشیدی و بادی میدن که بخوان از مشوق‌های IRA استفاده کنن: یا باید کمتر از یک سال بعد از تصویب لایحه ساختشون رو شروع کنن، یا حداکثر تا ۲۰۲۷ به شبکه برق وصل بشن. یعنی هر پروژه‌ای که بخواد وام بگیره، مجوز بگیره و وصل شه به شبکه برق، احتمالاً تو این بازه زمانی کم میاره و گیر می‌افته.
جالبه بدونی خیلی از همین مناطق جمهوری‌خواه‌نشین واقعاً بیشتر از همه از مشوق‌های مالیاتی IRA سود می‌برن! حتی طوری بود که کل آینده این لایحه گره خورده بود به اینکه “لیزا مورکوفسکی” (سناتور آلاسکا، جمهوری‌خواه) باهاش کنار بیاد. همین آدم بود که به حذف اون مالیات سنگین از پروژه‌های بادی و خورشیدی کمک کرد و با رای موافقش هم باعث شد لایحه با اختلاف یکی تصویب بشه! (البته رای آخرش رو معاون رئیس‌جمهور JD Vance داد تا مساوی نشه.)
اینکه چرا تو این لایحه فقط سر بادی و خورشیدی اینهمه سر و صداست و بقیه انرژی‌های پاک مثل هسته‌ای کاری ندارن، خودش کلی حرف داره. ترامپ و خیلی از راست‌گراها انرژی خورشیدی و بادی رو تیکه‌پاران کردن! ترامپ کلاً هوای صنعت سوخت‌های فسیلی رو داشته و تو همه سخنرانیاش از خورشیدی و بادی بد گفته. کلی هم ادعاهای بی‌اساس مثل اینکه این پروژه‌ها به حیات وحش آسیب می‌زنن یا موجب قطعی برق می‌شن منتشر کردن؛ اینا همون چیزاییه که تو کمپین‌های دروغ‌پراکنی درباره تغییرات اقلیمی استفاده می‌شن (Disinformation campaigns – یعنی کمپین‌هایی که اطلاعات غلط بین مردم پخش می‌کنن تا ذهنشون رو تغییر بدن).
حتی وزیر انرژی فعلی “کریس رایت” هم توی مقاله‌ای تو نیویورک پست نوشت که این لایحه برای حمایت از برق و شبکه به درد می‌خوره! جالبه بدونی رایت قبلاً مدیرعامل شرکت Liberty Energy بوده که اصلاً سرویس دهنده صنعت نفت و گاز آمریکاست و خود شرکت ادعا می‌کنه یه دهم کل انرژی اولیه آمریکا از چاه‌هایی که اون‌ها حفاری کردن درمیاد! تازه رایت قبلاً تو هیئت مدیره یه استارتاپ هسته‌ای با مدیرعامل OpenAI یعنی سم آلتمن هم همکاری داشته. ترامپ هم کلی فرمان اجرایی امضا کرده که توسعه فناوری‌های جدید هسته‌ای سریع‌تر پیش بره.
غولای تکنولوژی هم اون ور وسط ماجرا هستن! مثلاً گوگل، مایکروسافت، متا و آمازون دارن حسابی روی انرژی هسته‌ای سرمایه‌گذاری می‌کنن که بتونن داده‌سنترهاشون رو قوی‌تر کنن. داده‌سنتر (Data Center – اینا محلاییه که هزاران کامپیوتر برای خدمات اینترنتی و مخصوصاً هوش مصنوعی کنار هم کار می‌کنن) به خاطر رشد هوش مصنوعی (AI یعنی سیستمی که با یادگیری ماشین می‌تونه کارایی مثل تحلیل داده‌ها، تولید متن یا حتی تصویر انجام بده) برق بیشتری نیاز داره و این باعث شده مصرف برق آمریکا برای اولین بار تو یه دهه گذشته زیاد بشه.
با همه این حرف‌ها، کلی فعال محیط زیست می‌گن واقعاً الان بدترین زمان ممکن برای کشتن پروژه‌های جدید انرژی‌های تجدیدپذیره. چون تولید برق هسته‌ای با فناوری‌های جدید ممکنه سال‌ها یا حتی دهه‌ها طول بکشه راه بیفته، اما توربین بادی و پنل خورشیدی الان آماده و ارزونه.
مانیش باپنا، رئیس شورای دفاع از منابع طبیعی آمریکا (Natural Resources Defense Council – یه انجمن معروفِ محیط زیستی غیرانتفاعیه)، می‌گه: «تو زمانی که بیشتر از هر وقت دیگه‌ای نیاز به انرژی داریم، جمهوری‌خواه‌ها دارن بادی و خورشیدی رو که زود میشه به شبکه برق اضافه کرد قربانی می‌کنن!»
جالبه بدونی پارسال برای اولین بار تو تاریخ آمریکا، انرژی خورشیدی و بادی بیشتر از زغال‌سنگ برق تولید کردن! ولی خب هنوز گاز طبیعی (Natural Gas) یه سهم خیلی گنده داره و تقریباً ۴۰٪ کل برق کشور رو می‌سازه.
جیسون گرومت مدیرعامل “انجمن انرژی پاک آمریکا” (American Clean Power Association – خلاصه بگم سازمانیه که منافع بخش انرژی‌های بادی، خورشیدی و باتری رو دنبال می‌کنه) هم گفته: «این کار عمدی که جلوی رشد سریع‌ترین منابع برق کشور رو می‌گیره نتیجه‌ش قبض برق گرون‌تر، کاهش پایداری شبکه برق و از دست رفتن صدها هزار شغله.»
حتی رای‌گیری سنا واسه این لایحه باعث شد دشمنی ترامپ و ایلان ماسک (مدیرعامل تسلا) هم داغ‌تر شه! ایلان تو شبکه X (توئیتر سابق) نوشت: «دارن یه اشتباه استراتژیک وحشتناک می‌کنن که به خورشیدی و باتری آسیب بزنه و آمریکا رو تو آینده، خیلی آسیب‌پذیر بذاره.» حتی دوباره فراخوان داد که یه حزب سیاسی جدید بسازن تا جلو این داستانا وایسه!
خلاصه که اوضاع حسابی پیچیده شده و آینده انرژی پاک تو آمریکا به این راحتی‌ها قابل پیش‌بینی نیست. ولی یه چیز قطعی‌ه: دعوا بر سر انرژی‌های نو، سیاست و اقتصاد تا مدت‌ها ادامه داره…
منبع: +
