خب رفیق، میخوام یه موضوع جالب رو برات باز کنم که هم به خوندن راحت‌تر مربوطه، هم به طراحی فونت و هم به آدمایی که با دیسلکسی سروکار دارن. دیسلکسی یه جور اختلال یادگیریه که خوندن رو واسه بعضیا واقعاً سخت میکنه، یعنی مغز تو تبدیل نوشته به صداها و کلمات درست کار نمی‌کنه. حالا تو این دنیا که هوش مصنوعی و چت‌باتا (مثل ChatGPT!) داره همه‌جا رو می‌گیره و خوندن یکی از پایه‌ای‌ترین راهای رسیدن به اطلاعات شده، اینکه چطور متن‌ها رو ارائه کنیم خیلی مهم شده، مخصوصاً واسه کسایی که با خوندن مشکل دارن.
اینجا یه گروه محقق اومدن و فونتی به اسم «GreekDyslexic» ساختن. همونطور که از اسمش پیداست، این فونت مخصوص زبان یونانیه و هدفش اینه که برای آدمای دارای دیسلکسی خوندنش راحت‌تر باشه. این داستان خیلی ساده نیست؛ انتخاب فونت باید بر اساس راحتی و قابلیت خوانایی باشه نه اینکه فقط خوشگل باشه یا طراح دلش بخواد فلان مدل بنویسه! مثلاً فونتای Sans Serif یا بی‌سَر (همون فونتایی که سر و ته اضافی ندارن، مثل Arial)، به خاطر سادگی‌شون معمولاً راحت‌تر خونده میشن. اما حتی اینا هم برا همه جواب نمیدن.
حالا: اونایی که GreekDyslexic رو ساختن، مراحل تولیدش رو دقیق توضیح دادن. از اینکه چه المان‌ها و اجزایی رو برداشتن تا کاراکترها رو یکی‌یکی با هم هماهنگ کنن، همه چی زیر ذره‌بین بوده. هدفشون هم چندتا چیز بوده:
۱. اولاً برای یونانی‌زبان‌های مادری درستش کردن، یعنی هر کی توی یونان یا قبرس استفاده کنه راحت‌تر بخونه.
۲. بعدش واسه کسایی که تازه دارن یونانی کلاسیک یا مدرن یاد می‌گیرن هم کاربری داره.
۳. جالبه بدونی، تو ریاضی و فیزیک هم کلی حرف یونانی استفاده میشه (مثل آلفا، بتا، گاما). پس واسه معلم و دانش‌آموزا هم به درد می‌خوره.
۴. و آخرش هم اینکه توی موزه‌ها و محیط دیجیتال (وقتی مثلاً توضیحات آثار تاریخی رو آنلاین میخوان بدن) این فونت می‌تونه مفید باشه.
برای اینکه بدونن GreekDyslexic واقعاً کار میکنه یا نه، اومدن یه تست طراحی کردن که توش این فونت رو گذاشتن کنار چندتا فونت معروف و محبوب دیگه (به خصوص Sans Serifها) و از ۹۸ نفر بزرگسال یونانی‌زبان تو قبرس و یونان کمک گرفتن. از این تعداد، ۱۹ نفر خودشون گفتن که دیسلکسی دارن. هرچند تعدادشون کم بود، اما بعضیاشون GreekDyslexic رو خوب ارزیابی کردن و گفتن کمکشون کرده راحت‌تر بخونن.
نتیجه این شد که طراحی فونت واسه دیسلکسی، فقط بحث سلیقه نیست؛ باید علمی به قضیه نگاه کنی—چه از نظر شکل حروف، چه از نظر هماهنگی‌شون، و چه از نظر سادگی و وضوح. محقق‌ها کلی پیشنهاد واسه بهتر شدن طراحی‌هاشون دارن تا خوندن رو واسه همه و مخصوصاً دیسلکسیا آسون‌تر کنن. پس دفعه بعدی که به فونتا فکر کردی یا خواستی به کسی کمک کنی خوندن براش راحت‌تر شه، بدون که پشت قضیه کلی تحقیق و طراحی خفن هست!
یادت باشه: تبدیل نوشتار به صدا (میگن بهش ‘فرایند تبدیل گرافم به فونم’، یعنی هر حرف نوشته شده چه صدایی میده) اساسی‌ترین بخش خوندنه و باید واسه همه آسون باشه. مخصوصاً برای اونایی که دیسلکسی دارن، این موضوع از نون شب واجب‌تره! پس با یه فونت خوب، میشه کلی بهشون کمک کرد.
منبع: +
