یه خبر خیلی مهم و عجیب برات دارم که اگه اهل طبیعت، محیط زیست یا حتی کشاورزی باشی، باید حتماً بدونی! محقق‌ها تازه یه مطالعه انجام دادن و فهمیدن که تو بیست سال گذشته، قاره‌های جهان اونقدر آب شیرین از دست دادن که حتی از یخچال‌های قطبی هم بیشتر باعث بالا رفتن سطح دریاها شدن! عجیب بود نه؟
داستان اینه که تقریباً ۷۰ درصد این آب از طریق برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی یعنی همون چاه‌هایی که ملت برای کشاورزی یا آب خوردن می‌زنن، از کف رفته. آب زیرزمینی، آبیه که تو عمق زمین جمع شده و میلیون‌ها سال طول کشیده تا ساخته بشه. وقتی این آب رو زیاد استفاده کنیم، در نهایت آخرش سر از دریا درمیاره و باعث بالا اومدن سطح آب اقیانوس‌ها میشه.
این وسط بحث تغییرات اقلیمی (یعنی همون گرم شدن زمین و تغییر الگوهای بارندگی) هم هست که باعث بیشتر شدن تبخیر میشه و خشکی رو تشدید می‌کنه. حالا این خشک‌سالی‌ها باعث شدن چندتا نقطه‌ی خشک معروفِ دنیا مثل جلگه شمال چین، هندوستان شمال غربی و دره مرکزی کالیفرنیا، به صورت نقطه‌های گرم خشکی دربیان و هی بهم بچسبن و مناطق خشک‌تری بسازن. یه اتفاق اساسی که میشه بهش گفت “ابرخشک‌زارها”!
طبق تحقیق جدید که توی مجله Science Advances منتشر شده، الان دیگه این نقاط داغ و خشک دارن گسترش پیدا می‌کنن و به هم ترکیب میشن، مثلاً دور و بر هیمالیا تا چند سال پیش چندتا نقطه جدا از هم بودن، الان عملاً منطقه‌ی خشکی یکی شده که اون بالا رو حسابی نابود کرده!
جالب اینه که تقریباً سه‌چهارم جمعیت جهان الان تو کشورهایی زندگی می‌کنن که تو ۲۲ سال گذشته دارن آب شیرین‌شون رو از دست میدن! از ۱۰۱ کشور حرف می‌زنیم که بیشتر جمعیت دنیا اونجان.
بذار یه نکته فنی هم بگم: دانشمندها برای اندازه‌گیری این خشک شدن قاره‌ها، از ماهواره‌هایی استفاده کردن که به تغییرات جرم زمین حساسن (یعنی اگه جایی وزنش بیشتر یا کمتر بشه، ماهواره ساکت نمی‌شینه!). وقتی منطقه‌ای آب جمع می‌کنه، ماهواره رو کمی به سمت خودش می‌کشه و وقتی خشک میشه، ماهواره به مدار اصلیش برمی‌گرده. خیلی حرکت باحالیه!
الان اون مناطق خیلی خشک مثل آلاسکا، کانادا شمالی و روسیه شمالی که به خاطر ذوب شدن یخ و یخِ دائمی (permafrost یعنی خاکی که همیشه یخ‌زده بوده ولی الان داره آب میشه!) خشک شدن دارن به ابرخشک‌زار تبدیل میشن. تو اروپا این جریان به خاطر خشکسالی و کم‌شدن بارون اتفاق افتاده. جنوب غرب آمریکا و مکزیک و آمریکای مرکزی هم به خاطر برداشت از چاه‌های آب زیرزمینی، وضعشون خیلی خرابه.
یه نکته عجیب: فقط مناطق استوایی دارن خیس‌تر میشن، اونم به خاطر گرم شدن کلی زمین. همه جای دیگه دنیا داره خشک‌تر میشه!
جالب‌تر اینکه دانشمندها میگن دلیل اینکه نیمکره جنوبی هنوز ابرخشک‌زار نداره احتمالاً به خاطر یک رویداد خیلی قوی ال‌نینو (El Niño یعنی یه پدیده آب‌وهوایی که باعث میشه بعضی نقاط جهان خیلی بارون بیاد و بعضیاش خشکسالی بشه) تو سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ بوده. تو این مدت، در واقع مرکز خشکی از نیمکره جنوبی به شمالی منتقل شده. هنوز هم خودشون دقیق نمی‌دونن چرا اینطوری شده!
یه چیزی که همه روش تاکید دارن اینه که الان آب زیرزمینی تبدیل شده به مهم‌ترین منبع طبیعی برای بقا تو این مناطق که خشک شدن. اما مشکل اینه که اگه این منبع رو هم تموم کنیم، دیگه راه برگشتی نیست و نمی‌تونیم آب رو دوباره پر کنیم. مثلاً کشاورزا مجبورن برای پیدا کردن آب هر بار چاه‌های عمیق‌تر بزنن و این خودش کلی هزینه و دردسر داره.
از طرف دیگه، این خشک شدن قاره‌ها تاثیر فوق‌العاده زیادی رو همه چیز داره: تولید غذا، تنوع زیستی (یعنی انواع گیاه و جانور که تو طبیعت وجود دارن)، بلایای طبیعی مثل آتش‌سوزی و سیل، سطح آب دریاها و حتی سبک زندگی ملت. هر چی بیشتر کره زمین رو بپزیم (یعنی بیشتر گرمش کنیم)، بیشترم مجبوریم از آب زیرزمینی استفاده کنیم و این یعنی می‌تونیم راحت‌تر به بحران آب برسیم.
یه چیز دیگه: سطح آب دریاها طی ۲۵ سال گذشته تقریباً ۹ سانتی‌متر (یا ۳.۵ اینچ) بالا رفته که دلیلش همین از بین رفتن آب شیرین و رفتنش به دریاست. مناطق مختلف هم دارن کلاً به بحران آب نزدیک میشن؛ بعضی‌ها حتی احتمالاً آبی برای خوردن پیدا نمی‌کنن. آتش‌سوزی جنگل‌ها هم به خاطر همین بی‌آبی زیادتر و شدیدتر شده.
حالا راه حل چیه؟! دانشمندها میگن نمی‌تونیم روند خشک‌شدن رو برعکس کنیم اما میشه کلی کار کرد که اوضاع بدتر نشه؛ مثلاً سیستم‌های آبیاری پرمصرف رو حذف کنیم (مثل همین آبیاری غرقابی که حسابی آب حروم می‌کنه!) یا هرکاری که برای کاهش تغییرات اقلیمی لازمه انجام بدیم.
در نهایت، هیچ‌کس نمیگه دیگه هیچ کاری نکنیم! فقط باید کارهامون رو هوشمندانه‌تر و بهینه‌تر انجام بدیم تا بتونیم از این بحران رد بشیم.
اگه به طبیعت و آب علاقه داری، واقعاً الان زمانشه که یه فکر اساسی برای سبک زندگی‌مون و مراقبت از منابع طبیعی بکنیم قبل از اینکه خیلی دیر بشه!
منبع: +
