حتماً این روزا زیاد میشنوید که هوش مصنوعی (AI) داره دنیا رو عوض میکنه، مخصوصاً تو حوزه سلامت. مثلاً با استفاده از هوش مصنوعی، میتونن بیماریها رو دقیقتر تشخیص بدن یا حتی کلی اطلاعات از قبل جمع کنن و پیشبینی کنن کسی قراره مریض بشه یا نه. ولی این وسط یه مسئله حساس پیش میاد: اطلاعات سلامتی ماها، که الان دیگه حسابی ارزش پیدا کردن و به یه جور کالایی شبیه شدن که میتونن بفروشن بخرن – که به این میگن commodification یا کالاسازی داده. خلاصه یعنی دادههای شخصی سلامت ما هم دارن میشن یه جنس که دست به دست میچرخه!
یه تیم تحقیقاتی تو عربستان اومدن بررسی کنن مردم، پزشکا و کارشناسای بیمه درباره همین موضوع چه فکری میکنن؟ هدفشون این بود بفهمن نظر افراد مختلف درباره خرید و فروش این اطلاعات تو سیستم درمانی که کلی وابسته به هوش مصنوعیه، چیه. روش تحقیق هم اینطوری بوده که هم یه سری پرسشنامه پخش کردن (که بهش میگن روش کمّی) هم با چند نفر عمیق صحبت کردن (روش کیفی).
خب اجازه بدید یه سری عدد و رقم مهم رو با هم مرور کنیم:
- حدود ۶۲٪ بیماران فکر میکنن اطلاعات سلامتشون یه جور دارایی شخصیه، مثل ماشین یا خونهشون.
- اما تقریباً ۶۰٪ حس خوبی ندارن نسبت به اینکه واقعاً چقدر روی دادههاشون کنترل دارن. یعنی عملاً نمیدونن یا نمیتونن تصمیم بگیرن که کی و چطور از اطلاعاتشون استفاده کنه.
- نصف آدمها (۵۰٪) مخصوصاً آدمای مسنتر، به سیستمهای هوش مصنوعی خیلی اعتماد ندارن که بتونن اطلاعات خصوصی رو درست و امن نگه دارن.
- پول گرفتن تاثیر زیادی تو نظر مردم داره! ۸۱٪ شرکتکنندهها گفتن اگر بهشون پول بدن، حاضرن دادههای سلامتیشون رو با بقیه به اشتراک بذارن.
- حتی بیشتر از نصفشون (حدود ۶۴٪) قبول دارن که شرکتهای درمانی بیان این اطلاعات رو (البته به شکل ناشناس و امن) به شرکتهای فناوری بفروشن؛ ولی شرطش اینه که امنیت و حریم شخصی رعایت بشه.
این تحقیق یه پیام مهم داشت: هنوز باید کلی کارای جدی کنیم تا مردم واقعا حس امنیت و اعتماد به هوش مصنوعی تو سلامت پیدا کنن. برای همین، تحقیقات روی چند تا موضوع مهم تاکید داشتن:
- باید قانونگذاریها و چارچوبهای نظارتی (Regulatory frameworks یعنی قوانینی که از دادههای مردم محافظت کنه) حسابی محکم و شفاف باشه.
- بحث رضایت آگاهانه (Informed consent یعنی آدم خودش کاملاً بفهمه داره به چی رضایت میده)، شفافیت و مدیریت اخلاقی تو استفاده از دادهها خیلی مهمه.
- سیاستگزاریها باید بیشتر به سمت حق مردم و دیدگاههای بیماران بره و اگر قراره شرکتها از داده سود ببرن، مردم هم باید منصفانه سهم داشته باشن.
- آموزش و افزایش آگاهی درباره هوش مصنوعی و خطرات و مزایاش هم شدیداً لازمه تا اعتماد عمومی بیشتر بشه.
در کل داستان اینجوری بود: نوآوریهای هوش مصنوعی تو حوزه سلامت قشنگ و هیجانانگیزه، ولی اگر نهادهای تصمیمگیر (مثل دولت و شرکتها) حواسشون به حریم خصوصی و حق مردم نباشه، همین پیشرفتها میتونن باعث نگرانی و بیاعتمادی بشن. پس اگه هم دلمون میخواد از مزایاش استفاده کنیم، هم باید کاری کنیم که مردم حس کنن دادههاشون دست اوناست، حق و حقوقشون سر جاشه و همه چی با رعایت اخلاق پیش میره!
منبع: +
