داستان یه مومیایی یخی ۲۳۰۰ ساله از سیبری رو شنیدی؟ این مومیایی مربوط به فرهنگ پازیریک‌هاست (پازیریک‌ها یک قوم کوچ‌نشین و دامدار بودن که تو کوه‌های آلتای سیبری زندگی می‌کردن). چیزی که این مومیایی رو خاص می‌کنه، تتوهای عجیب و خیلی حرفه‌ای روی بدنشه که دانشمندها رو سال‌هاست حسابی جذب کرده.
تا قبل از این، دانشمندها فقط می‌تونستن رو بازسازی‌های دستی و نقاشی‌های کم‌جزئیات حساب کنن. اما حالا با کمک تکنولوژی تصویربرداری دیجیتال خیلی پیشرفته (یعنی با استفاده از عکاسی فروسرخ با دقت زیر میلی‌متری)، اومدن و یه اسکن سه‌بعدی خفن از این مومیایی گرفتن و این‌بار واقعاً تونستن ریزکاری کارُ ببینن.
خودت تصور کن، تتوهایی با طراحی‌های حیوانی فوق‌العاده پیچیده‌ای که هنوز بعد از هزاران سال باقی موندن! این تتوها اون‌قدر خاص بودن که حتی امروزی‌ها رو هم شگفت‌زده کردن. قبلاً فقط درباره نماد و سبک این طرح‌ها حرف می‌زدن و اینکه شاید این تتوها یه سری معنی اجتماعی یا قبیله‌ای داشتن، ولی اطلاعات دقیقی از ابزار و روش کار هنرمندان اون دوره نداشتیم.
نکته جالب اینجاست که پوست تعدادی از این مومیایی‌ها فقط به خاطر یخ‌زدگی دائمی (permafrost یعنی لایه‌های یخ‌زده زیرزمینی که همیشه دماشون پایینه و اجساد رو از نابودی حفظ می‌کنن) سالم مونده. برای همین، تو دفن‌های پازیریک‌ها، چندتا جسد بدردبخور پیدا کردن که همچنان تتو داشتن.
حالا دانشمندها اومدن و با همکاری تاتوآرتیست‌های امروزی، خط‌‌به‌خط و با دقت فوق‌العاده این تتوها رو بررسی کردن. تو این بررسی‌ها متوجه شدن که مثلاً روی دست راست این زن مومیایی، تتوها به طرز محسوسی دقیق‌تر و حرفه‌ای‌تر از دست چپ بوده. این یعنی یا هنرمندان مختلفی کار کردن، یا یک نفر که تو یه دست مهارتش بیشتر بوده، یا اینکه تتوها تو زمان‌های متفاوتی کشیده شدن و مهارت هنرمند پیشرفت کرده بوده.
این کشف باعث شد بفهمیم تتو زدن تو اون زمان یه جور تخصص و مهارت بوده نه صرفاً یه تزئین ساده یا نماد اجتماعی. یعنی لازم بوده کسی که تتو می‌زده، کلی آموزش ببینه و واقعا استاد کارش باشه. دقیقاً مثل تتوآرتیست‌های حرفه‌ای امروز! دکتر جینو کاسپاری از موسسه ماکس پلانک که سرپرست این پروژه بوده، گفته: «تتوهای پازیریک سال‌هاست ما رو مجذوب خودشون کردن و حالا مشخص شده که اینا فقط نقاشی صرف یا یه نماد نیستن، بلکه یه هنر تخصصی و نیازمند مهارت و خلاقیت بودن.»
این تحقیق، تصویر ما از زندگی و هنر تو عصر آهن (Iron Age یعنی همون دوران قدیم که ابزارها رو بیشتر با آهن می‌ساختن) رو کلی تغییر داده؛ تتو زدن واسه پازیریک‌ها فقط خوشگل کردن بدن نبوده، یه جور نشون دادن مهارت و دانش بوده و شاید هم نوعی رقابت هنری یا جایگاه اجتماعی داشته. خلاصه، حالا علاوه بر اینکه می‌دونیم مردم دوران باستان هم عشق تتو بودن، فهمیدیم این کار همون‌قدر تخصصی و جدیه که امروز هست!
شرح کامل این پژوهش تو مجله Antiquity منتشر شده و به نوعی باعث شده دوباره همه محقق‌ها سر ذوق بیان که باستان‌شناسی همیشه حرف جدید واسه گفتن داره!
منبع: +
