اگه دنبال یه اتفاق خفن توی آسمون شب هستی، بارش شهابی برساوشی (یا Perseid Meteor Shower) رو از دست نده! هر سال توی مرداد (آگوست)، آسمون حسابی شلوغ میشه و پره از ستاره‌هایی که با سرعت نور رد می‌شن و واقعا سوژه‌ی خوبی برای تماشا و عکاسی هستن.
داستان از کجا شروع شد؟
این بارش شهابی به‌خاطر آوارهای دنباله‌دار Swift-Tuttle به‌وجود میاد. یعنی زمین داره وارد مسیر سنگ‌ریزه‌ها و یخ‌هایی میشه که این دنباله‌دار جا گذاشته. وقتی این تیکه‌ها با سرعت به جو زمین می‌خورن، شعله‌ور می‌شن و ما بهشون می‌گیم شهاب یا “شهاب‌سنگ”.
چه زمانی باید چشم به آسمون بدوزیم؟
اوج بارش امسال شب 12 تا بامداد 13 آگوست هست (یعنی حوالی 21 مرداد). اگه توی نیمکره شمالی (مثلا ایران یا آمریکا یا اروپا) زندگی می‌کنی، بهترین زمان از ساعت 10:30 شب تا 4:30 صبحه.
طبق گفته “انجمن شهاب آمریکا” (American Meteor Society یعنی یه موسسه که تخصصش رصد و گزارش بارش‌های شهابیه)، اوج دقیق بارش ساعت 4 صبح به وقت UTC در روز 13 آگوست اتفاق می‌افته (هر چقدر هوا تاریک‌تر باشه، شانس دیدنت بیشتره).
ولی حیف که امسال ماه کامل (که بهش Sturgeon Moon می‌گن) داره کلی نور میندازه و تا حدی شانس دیدن شهاب‌ها رو کم می‌کنه – حتی تو مناطق دور از شهر. در حالت ایده‌آل شانس دیدن تا 100 شهاب در هر ساعت وجود داشت، ولی امسال به‌خاطر نور ماه بیشتر بین 10 تا 20 شهاب در ساعت می‌تونی ببینی.
کجا و چطوری رصد کنیم؟
خب، بهترین کار اینه که بری یه جای تاریک و دور از نورهای شهر یا خونه‌هاتون. هر چی کمتر نور مصنوعی باشه بهتره (نور مصنوعی یعنی نور چراغ‌های خیابون و ساختمون و اینا که باعث میشه آسمون شب روشن‌شده و دیدن ستاره‌ها سخت بشه).
آسمون تمیز و بدون ابر هم مهمه. حواست باشه اگر هوا ابریه یا گرد و غبار/دود (مثل آتیش‌سوزی‌های جنگلی) وجود داره، شانس دیدنت کم میشه. پس قبلش حتما وضعیت آب‌وهوا رو چک کن!
به کدوم سمت آسمون نگاه کنیم؟
شهاب‌ها از کل آسمون میان ولی انگار دارن از سمت صورت فلکی برساوش (یا Perseus) خارج می‌شن. صورت فلکی برساوش رو می‌تونی سمت شمال‌شرقی (اگه ایران هستی) پیدا کنی. می‌تونید از اپلیکیشن‌هایی مثل Star Walk 2 استفاده کنید تا راحت‌تر مکان دقیقش رو پیدا کنید (یه اپ برای شناسوندن ستاره‌ها و صورت‌های فلکی به کمک گوشی یا تبلت).
تجهیزات و آمادگی چی لازمه؟
راستش تنها چیزی که لازم داری حوصله و چشمه! ولی اگه بخوای مجهزتر باشی:
- چراغ‌قوه با نور قرمز خیلی خوبه چون نذاز میده قدرت بینایی شبانه‌ت رو از دست بدی. (نور قرمز برخلاف نور سفید، چشم رو نمی‌پرونه و باعث میشه سریع‌تر به تاریکی عادت کنی).
- پتو یا صندلی راحتی هم داشته باش که راحت بتونی دو-سه ساعت بشینی و تماشا کنی.
- خوراکی و آب یادت نره.
- سعی کن به هیچ چراغ سفیدی نگاه نکنی (مثلا گوشی رو چک نکنی با نور زیاد)، چون هر بار این کارو کنی باید ۲۰ دقیقه صبر کنی تا چشات دوباره به تاریکی عادت کنه.
- دوربین یا تلسکوپ لازم نیست (تلسکوپ دیدتو محدود می‌کنه)، اما اگه خواستی عکس بگیری، داستان فرق می‌کنه:
چطور عکس هنری بگیریم از بارش برساوشی؟
برای عکاسی درست‌حسابی از شهاب‌ها، بهترین گزینه یه دوربین DSLR یا بدون‌آینه (mirrorless) با تنظیمات دستی و سه‌پایه‌ست.
- یه لنز واید با فاصله کانونی حدود ۱۴ تا ۲۰ میلیمتر (روی فول‌فریم)، یا ۱۰ تا ۱۴ میلیمتر (روی APS-C) عالیه؛ اما معمولاً همون لنزی که نزدیک به ۲۸ تا ۵۰ میلیمتر باشه هم جواب میده.
- دوربین رو روی سه‌پایه بذار و فوکوس رو بذار روی بینهایت.
- دیافراگم رو باز بذار (مثلا f/2.8 هر چقدر میشه)، ISO رو بذار رو 800 و شاتر رو ۲۰ تا ۳۰ ثانیه باز بذار.
- حتما از تایمر یا ریموت برای گرفتن عکس استفاده کن که دوربین نلرزه.
- می‌تونی با قابلیت تایم‌لپس (interval timer) کلی عکس ۳۰ ثانیه‌ای پشت هم بگیری و بعداً توی نرم‌افزارهایی مثل Photoshop یا StarStax (برای ستاره-دنباله) این عکس‌ها رو ترکیب کنی تا یه عکس توپ از شهاب و ردِ ستاره‌ها داشته باشی.
- سوژه جالب بچین توی کادر، مثلاً یه درخت یا آنتن رادیویی یا هر چیزی که فضا رو قشنگ‌تر کنه.
صبور باش!
بچه‌ها باید کم کم چشاتون به تاریکی عادت کنه (حداقل نیم‌ساعت)، همینطور صبر داشته باشی چون همیشه تو همون پنج دقیقه اول شهاب نمی‌زنه! ولی ممکنه مثلا توی یکی-دو ساعت، کلی شهاب خفن ببینی. شهاب‌های معمولی فقط یه ثانیه ظاهر می‌شن، اما گاهی شهاب‌های نورانی و بزرگ میاد که بهشون می‌گن “earth-grazer” (یعنی شهابی که یه رد طولانی و پرنور توی آسمون می‌ذاره).
لایو استریم هم داره!
اگه نمی‌تونی بری فضای باز یا دوست داری آنلاین ببینی، پروژه Virtual Telescope قراره ۱۲ آگوست ساعت ۲۱:۰۰ به وقت UTC یه پخش زنده از این بارش شهابی داشته باشه. می‌تونی راحت پای لپ‌تاپ یا موبایل ببینی!
خلاصه
این بارش شهابی یکی از جذاب‌ترین اتفاقاتیه که هر سال می‌تونی از آسمون ببینی. امسال شاید نور ماه کمی اذیت کنه، اما بازم ارزششو داره یه شب رو با دوستات یا خانواده بری بیرون و حسابی لذت ببری. پتو، خوراکی، صبر و چشمای باز رو فراموش نکن و آماده یه شب جادویی باش!
سوالی داشتی حتما بپرس!
منبع: +
![This image from the NASA/ESA/CSA James Webb Space Telescope revisits one of the most iconic regions of the sky, the Hubble Ultra Deep Field, through the eyes of two of Webb’s instruments. The result is a detailed view that reveals thousands of distant galaxies, some dating back to the earliest periods of cosmic history.The field shown here, known as the MIRI Deep Imaging Survey (MIDIS) region, was observed with the three shortest-wavelength filters of Webb’s Mid-Infrared Instrument (MIRI) for nearly 100 hours in total. This included Webb's longest observation of an extragalactic field in one filter so far, producing one of the deepest views ever obtained of the Universe. Combined with data from Webb’s Near-Infrared Camera (NIRCam), this image allows astronomers to explore how galaxies formed and evolved over billions of years. These deep observations have revealed more than 2500 sources in this tiny patch of sky. Among them are hundreds of extremely red galaxies — some of which are likely massive, dust-obscured systems or evolved galaxies with mature stars that formed early in the Universe’s history. Thanks to Webb’s sharp resolution, even at mid-infrared wavelengths, researchers can resolve the structures of many of these galaxies and study how their light is distributed, shedding light on their growth and evolution. In this image, the colours that have been assigned to different kinds of infrared light highlight the fine distinctions astronomers can make with this deep data. Orange and red represent the longest mid-infrared wavelengths. The galaxies in these colours have extra features — such as high concentrations of dust, copious star formation, or an active galactic nucleus (AGN) at their centre — which emit more of this farther infrared light. Small, greenish-white galaxies are particularly distant, with high redshift. This shifts their light spectrum into the peak mid-infrared wavelengths of the data, which are depicted in white and green. Most of the galaxies in this image lack any such mid-infrared boosting features, leaving them most bright at shorter near-infrared wavelengths, which are depicted with blue and cyan colours. By returning to this legacy field first made famous by the NASA/ESA Hubble Space Telescope, Webb is continuing and expanding the deep field tradition — revealing new details, uncovering previously hidden galaxies, and offering fresh insights into the formation of the first cosmic structures. The MIRI observations were taken as part of the Webb programmes #1283 and #6511 (PI: G. Östlin). [Image Description: An area of deep space with thousands of galaxies in various shapes and sizes on a black background. Most are circles or ovals, with a few spirals. More distant galaxies are smaller, down to being mere dots, while closer galaxies are larger and some appear to be glowing. Red and orange galaxies contain more dust or more stellar activity.] Links Science paper (G. Östlin et al.) Slider Tool Pan Video Transition video (with Hubble Ultra Deep Field)](https://x-madani.com/wp-content/uploads/elementor/thumbs/unnamed-file-453-ra2iliotwxmgy5s71b2mqxpjxsfbhyosnx0bztidhg.jpg "A fresh look at a classic deep field")
