خب بچه‌ها، بیاید در مورد یه موضوع خیلی داغ این روزها حرف بزنیم: تاثیر هوش مصنوعی روی درس خوندن و دانشگاه. منظورم به خصوص از این هوش مصنوعی‌هایی مثل ChatGPT ـه که الان دیگه هرکسی اسمش رو شنیده! حالا این ChatGPT که بهش میگن Generative AI (یعنی یه مدل هوش مصنوعی که خودش می‌تونه چیزای جدید تولید کنه، مثلاً جواب سوالا یا حتی داستان و شعر)، داره فضای آموزش عالی رو حسابی تغییر می‌ده و کلی سر و صدا کرده.
توی یه تحقیق بامزه با حدود ۸۴ نفر از دانشجوهای یه دانشگاه فنی مصاحبه کردن و ازشون درباره تجربه‌شون با ChatGPT پرسیدن. یه پرسشنامه با یه چیزی که اسمش هست Likert scale (یعنی باید از ۱ تا ۵ بگی چقدر با یه موضوع حال کردی یا نه) بهشون دادن تا نظر بدن. توی این تحقیق هم از یه مدل معروف به اسم Technology Acceptance Model (یعنی مدلی برای اینکه ببینی یه تکنولوژی جدید چقدر راحت تو جامعه جا می‌افته) و یه تئوری به اسم Self-Determination Theory (یعنی نظریه‌ای که انگیزه و علاقه‌ی فردی رو بررسی می‌کنه) استفاده کردن.
حالا چی فهمیدن؟ شش تا موضوع اصلی در مورد نوع ارتباط دانشجوها با ChatGPT در اومد:
- کمک تو حل مسئله: خیلی‌ها گفتن وقتی چت‌جی‌پی‌تی رو برای پیدا کردن جواب سوالای علمی و فنی استفاده می‌کنن، انگیزه و اعتمادبه‌نفسشون می‌ره بالا.
- یادگیری و حفظ کردن بهتر: یه عده معتقدن که با کار کردن با هوش مصنوعی، مهارت گرفتنشون بهتر شده.
- تعامل ساختاری با مطالب آشنا: یعنی چی؟ مثلاً وقتی با موضوعی آشنان، با کمک ChatGPT می‌تونن بهتر و منظبط‌تر بهش فکر کنن.
- رفتن سراغ موضوعات ناآشنا: خیلی از دانشجوها با چت‌جی‌پی‌تی سراغ چیزایی می‌رفتن که قبلا بلد نبودن، چون راحت می‌تونستن بپرسن و جواب بگیرن.
- توی خلاصه‌گویی حرف نداره: کلی از بچه‌ها گفتن این هوش مصنوعی خیلی خوبه تو اینکه خلاصه شده و مفید جواب بده.
- اعتماد به صحت جواب‌ها: جالبه، عده‌ای واقعاً حس می‌کردن جواب‌هاش درست و دقیقن، ولی خب این همیشه هم درست نیست!
نکته مهمی که کشف شد این بود: کسایی که فکر می‌کنن ChatGPT خیلی به دردشون می‌خوره، انگیزه‌شون برای درس خوندن بیشتر می‌شه و مهارتشون هم رشد می‌کنه. مخصوصاً اونا که ساختارمند و برنامه‌ریزی‌شده با این مدل‌ها کار می‌کنن، حتی وقتی به جواب شک می‌کنن می‌رن اطلاعات رو چک می‌کنن (یعنی کم‌کم دارن به چیزی به اسم AI literacy می‌رسن، یعنی سواد هوش مصنوعی: اینکه بفهمی باید جواب‌ها رو نقد کنی و کورکورانه قبول نکنی).
اما هر چیزی یه روی تاریک هم داره! وقتی دانشجوها زیاد به این ابزارها متکی می‌شن، ممکنه بدون فکر جواب قورت بدن، یا کارهاشون رو فقط از روی جواب چت‌جی‌پی‌تی بنویسن بدون اینکه منبع بدن (که این یعنی academic integrity زیر سوال می‌ره — یعنی صداقت علمی و اینکه کارت رو خودت انجام بدی و درست منبع بدی).
در آخر، این تحقیق نشون می‌ده که باید توی آموزش دانشگاهی به چیزی به اسم AI literacy اهمیت داده بشه و دانشجوها یاد بگیرن چطور مسئولانه و عاقلانه از این ابزارهای هوش مصنوعی استفاده کنن. حتی شاید لازم باشه دانشگاه‌ها قوانین و دوره‌هایی بذارن برای کار با این تکنولوژی‌ها، تا هم فکر انتقادی بچه‌ها قوی بشه، هم درست از این ابزارها استفاده کنن.
در مجموع، اگه استادها و مسئولین دانشگاه خوب این ابزارها رو تو تدریس‌هاشون جا بدن و دانشجوها رو به فکر کردن انتقادی و اخلاق علمی تشویق کنن، هوش مصنوعی می‌تونه واقعاً یه دوست و کمک‌دست خوب باشه، نه یه تهدید.
منبع: +
