خب بیا یه سر بزنیم به یه تحقیق جالب که اومدن بررسی کردن ببینن چه چیزایی تو دوران کرونا باعث می‌شد افراد (چه بچه‌ها، چه بزرگ‌ترها) بیشتر یا کمتر مریض شن—اونم توی کشور استونی بین سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲.
اول از همه چی رو بررسی کردن؟ چیزهایی مثل تعطیلات مدرسه، سفر رفتن مردم، قوانین محدودکننده (مثلاً بستن محل کارها)، و درصد کسایی که قبلاً کرونا گرفتن یا واکسن زدن. این کار رو برای دو گروه سنی هم جدا انجام دادن: بچه‌ها (زیر ۱۵ سال) و بزرگ‌ترها (۱۵ سال به بالا).
حالا چطوری این کارو کردن؟ اومدن آمار ابتلا به ویروس کرونا (همون SARS-CoV-2 که اسم علمی کروناست) رو نگاه کردن و با یه مدل ریاضی که بهش میگن Phenomenological Logistic Growth Model (یعنی یه مدل ریاضی که رشد شیوع بیماری رو تو جمعیت پیش‌بینی می‌کنه)، تاثیر هر عامل رو بررسی کردن. البته برای اینکه بفهمن چه نوعی از کرونا بیشتر پخش شده، از نتایج آزمایشگاهی روی نمونه‌های تصادفی استفاده کردن و نوع ویروس رو حدس زدن (مثلاً دلتا، اُمیکرون، آلفا و …).
یکی از نکات باحال این بود که تقریباً ۸۵ درصد کل موارد کرونایی تو بچه‌ها و بزرگ‌ترها مربوط به ۱۱ نوع مختلف از ویروس بود که شامل یه مدل آلفا، شش مدل دلتا و چهار مدل اومیکرون (دوتا BA.1 و دوتا BA.2) می‌شد.
حالا بریم سراغ نتایج باحال:
۱. تعطیلی محل کارها باعث شد انتقال و شیوع کرونا کمتر شه. خب واضحه دیگه، وقتی سر کار نری یا شرکت‌ها بسته باشن، ارتباطات اجتماعی کمتر میشه.
۲. تعطیلات مدرسه یه تاثیر جالب دیگه داشت: توی اون دوره‌ها، میزان تست دادن مردم خیلی پایین‌تر میاد. یعنی نه لزوماً این که بچه‌ها مریض نمی‌شن، بلکه چون تست نمی‌دن، موارد شناسایی‌شده کمتره! آمارش هم این‌طوری بود: موقع مدرسه رفتن میانگین تست کرونا برای هر ۱۰۰ هزار نفر چیزی حدود ۳۱۳۶ تا بوده، ولی تو تعطیلات مدرسه می‌رسیده به ۱۹۶۴ تا. یعنی یه افت قابل‌ملاحظه! (IQR یعنی محدوده بین میانه‌ی داده‌ها، یه جور سنجش پراکندگی آماریه).
۳. سفر رفتن جالب‌تره: هر وقت آدم‌ها سفر می‌رفتن یا موارد جدیدی مربوط به سفر گزارش می‌شد، همون هفته میزان رشد مبتلایان بیشتر می‌شد! این مورد تو ۴۰.۳ درصد هفته‌ها رخ داده بود و تقریباً ۲ الی ۴ درصد موارد ابتلا، مرتبط با سفر بودن. این یعنی سفر واقعاً تو پخش کرونا تاثیر داشت. تازه یه جورهایی این موارد سفر هم کمتر گزارش شدن و احتمالا حتی بیشتر هم بودن، چون خیلیا شاید اعلام نمی‌کردن که سفر بودن.
۴. بین بچه‌ها و بزرگ‌ترها خیلی تفاوتی دیده نشد از لحاظ اینکه کدوم بیشتر مبتلا می‌شدن و تاثیر اقدامات مشابه بود.
۵. نکته آخری که متوجه شدن این بود که دلتا (همون نوع ویروس دلتا که اسمش خیلی شنیده شد)، رشدش کندتر بود و تعداد کل موارد ابتلاش هم کمتر شد نسبت به انواع دیگه (مثل اُمیکرون که سریع‌تر پخش می‌شد).
کل حرف تحقیق اینه: تعطیلی محل کارها واقعاً تونست انتقال کرونا رو کاهش بده. تعطیلات مدارس باعث شد فکر کنیم موارد ابتلا کمتره، ولی در اصل چون تست کمتر انجام می‌شد، فقط آمار رسمی کمتر به نظر می‌رسید. سفر رفتن هم بی‌تأثیر نبود و باعث شد شیوع بیشتر شه، هرچند همه مواردِ سفر معلوم نمی‌شد.
در آخر خلاصه بگم: چه بچه بودی چه بزرگسال، احتمال ابتلا تقریباً یکی بود. مهم این بود که چقدر تست می‌دادی، شغل و سفر چقد تو زندگیت بود و چه نوع ویروسی دور و برت بود. اگه یه موقع یه آمار دیدی که تو تعطیلات مدرسه آمار کرونا پایین‌تره، حواست باشه شاید فقط کمتر تست دادن، نه اینکه ویروس غیب شده باشه!
در کل این تحقیق بهمون میگه تصمیمات جمعی (مثل بستن محل کارها یا کنترل سفرها) خیلی بیشتر از تعطیلات مدرسه رو عددهای رسمی و واقعیت پخش بیماری تاثیر دارن.
منبع: +
