بذار خیلی رک بگم: اکثرمون فکر می‌کنیم اگه بخوایم بیشتر خودمون رو کنترل کنیم، باید صرفاً اراده کنیم و به خودمون فشار بیاریم؛ همون داستان معروف «غر زدن به خودت که باید بهتر باشی». اما خب، ظاهراً قضیه فرق داره!
کنوتارو فوجیتا (Kentaro Fujita) که یه استاد روانشناسی تو دانشگاه اوهایو هست و روی موضوع‌هایی مثل خودتنظیمی و تصمیم‌گیری تحقیق می‌کنه، گفته که بیشتر آدم‌ها فکر می‌کنن باید فقط بیشتر تلاش کنن و به زور جلوی خودشون رو بگیرن. ولی در عرض این حرفش یه نکته مهم هم هست: خودکنترلی یه مهارت یادگرفتنیه، نه فقط یه قابلیت ذاتی یا چیزی که با دعوا کردن با خودت درست بشه.
یه چیز باحال که دکتر فوجیتا گفته اینه که اگه واقعاً میخوای خودکنترلی داشته باشی، بیشتر از این که تمرکز کنی روی «فرو کردن اون تمایل توی گلو خودت» (یعنی به زور نخوردن کیک یا نخریدن یه چیز بیهوده)، بهتره تکنیک‌های جایگزین رو یاد بگیری؛ مثل آماده شدن از قبل، عوض کردن ذهنیتت و حتی دوری کردن از موقعیت تحریک‌آمیز. مثلاً می‌گه بجای اینکه بری مهمونی و تصمیم بگیری چیزی نخوری، اصلاً خودت رو تو موقعیتی که نمی‌تونی مقاومت کنی قرار نده یا از اول یه پلن دیگه بریز.
حالا یه روانشناس دیگه به اسم ایتن کراس (Ethan Kross)، که مدیر آزمایشگاه احساسات و خودکنترلی تو دانشگاه میشیگان هست (یه جورایی کارشون بررسی اینه که آدم‌ها چجوری احساساتشون رو مدیریت کنن)، می‌گه اولین قدم خودکنترلی اینه که باور کنی می‌تونی کنترلی رو خودت داشته باشی. یعنی اصلاً ذهنیت اولیه‌ات مهمه. چون واقعاً اگه باورت نشه که تواناییش رو داری، دیگه چرا باید تلاش کنی خودتو کنترل کنی؟! همین باور داشتن، تأثیر مستقیم روی عملکردت داره.
تحقیقات نشون داده که اگه آدم‌ها حس کنن از پس خودکنترلی برمیان، خیلی بیشتر احتمال داره که موفق بشن. پس این جمله انرژی مثبت‌ها که «به خودت باور داشته باش» در مورد خودکنترلی واقعاً تا حدی درسته!
در کل خلاصه ماجرا اینه: خودکنترلی فقط به اراده آهنین یا فشار آوردن روی خودت ربط نداره؛ بیشتر شبیه یه مجموعه مهارت و برنامه‌ریزیه که می‌تونی یاد بگیری و تمرین کنی. چند تا کار ساده هم واقعاً کمک می‌کنن: ذهنت رو آماده کن، محیط رو جوری بچین که کمتر وسوسه شی و عوض اینکه بخوای زورکی تمایلاتت رو خفه‌کنی، یاد بگیر یه زاویه جدید بهشون نگاه کنی یا اصلاً ازشون دوری کنی. پس دفعه بعدی که حس کردی مقاومت در برابر یه چیز سخته، به جای سرزنش کردن خودت، یه کم زرنگ‌بازی دربیار و محیط و ذهنت رو آماده کن.
راستی، اگه دیدی بعضی اصطلاحات مثل «self-regulation» اومد، یعنی خودتنظیمی یا همون مهارتی که کمک می‌کنه احساسات و رفتارمون رو بهتر جلوی خودمون بگیریم.
منبع: +
