بیا یه داستان باحالی رو درباره رقابت هند برای مستقل بودن تو دنیای هوش مصنوعی (همون AI که کلی ازش می‌شنویم، یعنی سیستم‌هایی که با یادگیری داده‌ها، کارهایی رو انجام میدن که قبلاً فقط از دست انسان‌ها برمیومد) برات تعریف کنم! ماجرا از اینجا شروع میشه؛ سال ۲۰۲۴، یه جوون هندی به اسم آدیتیا کولَوی توی بنگلور نشسته بود و مسابقه ابزارهای زبون‌باز جدید هوش مصنوعی رو نگاه می‌کرد. مخصوصاً موقعی که دید DeepSeek (یه شرکت چینی)، مدل زبونی رو معرفی کرد که تو کارایی حتی به پای ابزارای قدرتمند غربی‌ها مثل OpenAI و Google رسیده بود، ولی با سرمایه و زمان خیلی کمتر ساخته شده بود! خودش هم تعجب کرده بود و به خودش گفت: اگر چینی‌ها تونستن، پس ما تو هند هم باید بتونیم.
تو همین گیر و دار، کلی از استارتاپ‌ها و دولت هندی دارن سعی می‌کنن بساطی بچینن که هوش مصنوعی‌شون رو وابسته به شرکت‌های خارجی مثل آمریکایی‌ها یا چینی‌ها نکنن. دلیلش هم واضحه؛ الان تقریباً همه مدل‌های قدرتمند هوش مصنوعی (مثل ChatGPT یا Google Gemini و اینا) یا از غربی‌هاست یا چینی‌ها، و دسترسی بهشون بعضی وقتا قطع میشه یا ممکنه به‌خاطر تحریم و سیاست‌ها، هندی‌ها نتونن ازشون استفاده کنن.
از طرف دیگه، اونا فهمیدن که ساختن مدل‌های زبانی بومی واقعاً چالش‌برانگیزه. مدل‌های زبانی بزرگ (Large Language Model یا همون LLMها – اینا همون مغزهای اصلی چت‌بات‌هایی مثل ChatGPT هستن که می‌تونن مثل آدم حرف بزنن و متن تولید کنن) میلیاردها جمله و مکالمه لازمشونه و باید با سخت‌افزارای قدرتمند ساخته بشن. هند تلاش داره همه این مراحل رو خودش بره، با اینکه برعکس چین که با منابع دولتی قوی کار کرد، سرمایه و امکانات محدودتری داره.
یه نکته باحال دیگه اینکه، مدتیه دولت هند پروژه‌ی Bhashini رو راه انداخته (Bhashini یه طرح ملی برای داشتن دیتای گفتاری و نوشتاری به صدها زبان هندیه – کارش اینه که بانک داده بزرگی برای آموزش هوش مصنوعی‌ها فراهم کنه تا مدل‌هاشون بتونه به زبان‌های محلی هند هم حرف بزنه و جواب بده). چون تو هند ملت با بیشتر از ۲۰ زبان اصلی زندگی می‌کنن، این پروژه واقعاً غول‌آساست!
حالا چرا این مسئله اصلاً اینقدر مهم شده؟ چندتا دلیل داره:
– هند نمی‌خواد مثل خیلی کشورای دیگه، فقط مصرف‌کننده مدل‌های غربی باشه. چون این مدل‌ها اکثراً به زبون و فرهنگ هندی آشنا نیستن یا حتی موقع پرسش و پاسخ ممکنه نگاه غیرمحلی و اشتباه داشته باشن.
– از نظر امنیت ملی و اقتصادی، خطر داره وابسته باشن. اگه فردا شرکتی مثل OpenAI یا دولت آمریکا دسترسی هند رو ببُره، کلی کسب‌وکار و زیرساخت به دردسر می‌افتن.
– هند کلاً دوست داره «مستقل» باشه! یه جور غرور ملی هم پشتشه دیگه.
اما خب چالش‌هاش هم کم نیست! مثلاً:
۱. منابع سخت‌افزاری: مدل‌های خیلی بزرگ مثلاً نیاز به هزاران کارت گرافیکی پیشرفته دارن (کارت گرافیک همین چیزیه که گیمرها هم دارن، ولی برای هوش مصنوعی، نسخه‌های فوق‌العاده گرون و قوی‌تر لازمه).
۲. سرمایه: چین برای مدل خودش میلیاردها دلار سرمایه گذاشته. هند فعلاً این پول رو نداره و باید آهسته‌تر پیش بره.
۳. داده‌های مناسب: متن و صدای کافی به زبان‌های هندی برای آموزش مدل وجود نداره یا باید کلی کار بشه تا جمع شه.
با همه این سختی‌ها، استارتاپ‌هایی مثل Sarvam AI دارن مدل‌های خودشون رو گسترش میدن. مثلاً می‌خوان مدل‌هایی بسازن که نه‌تنها به انگلیسی، بلکه به زبان‌های هندی هم بتونه جواب بده و فرهنگ هندی رو بفهمه (قطعاً اگه یه خارجی بیاد به زبان هندی بخواد طنز تعریف کنه، ضایع میشه مگه نه؟). Sarvam AI و چندتای دیگه دارن تلاش می‌کنن از همون اول داده‌های خیلی بومی جمع کنن تا مدل زبانی‌شون واقعی به درد مردم هندوستان بخوره.
این وسط یه اتفاق جالب دیگه هم افتاده؛ دولت هند فهمیده که اگه می‌خواد همه‌گیر پیش بره، باید به شرکتای خصوصی و استارتاپ‌ها اجازه بده راحت‌تر فعالیت کنن و کمی هم حمایت مالی و قانونی برسونه. یعنی دارن فضای رقابتی بین شرکت‌های هندی رو بازتر می‌کنن، تا هزار تا مدل مختلف ساخته بشه و در نهایت یکی دوتاش گل کنه.
در کل ماجرا اینه: هند مصممه که توی بازی هوش مصنوعی و ساخت مدل‌های بومی (حالا چه دولتی، چه خصوصی، چه با سرمایه‌های کم) حضور پررنگی داشته باشه و وابسته کشورهای دیگه نمونه. کارشون سخته، ولی اگه موفق شن، می‌تونن یکی از قطب‌های آینده هوش مصنوعی تو دنیا بشن. خلاصه، باید ببینیم طی ۱-۲ سال آینده، رقابت هند و چین و غرب تو دنیای مدل‌های زبانی به کجا می‌رسه!
منبع: +
