خب، این روزها آموزش آنلاین شده دیگه جزوی از زندگی همه‌مون، مخصوصاً از زمان کرونا به بعد. مدرسه‌ها و معلم‌ها حسابی رفتن سمت تدریس آنلاین، ولی یه چیز مهم هست که همیشه به چشم میاد: خیلی از معلم‌ها هنوز اون انگیزه و مشارکت کافی رو تو آموزش مجازی ندارن و این خودش میتونه رو کیفیت تدریس تاثیر بذاره.
توی یه تحقیق جالب که تو چین انجام شده، اومدن بررسی کردن که چی باعث میشه معلم‌ها تو تدریس آنلاین بیشتر انگیزه بگیرن و بهتر کارشون رو انجام بدن. خلاصه‌ش اینه که یه چیز خیلی مهم وجود داره به اسم «حمایت نهادی» یا Institutional Support. این یعنی مدرسه یا سازمانی که معلم توش کار میکنه، چه جوری سعی میکنه حمایت و پشتیبانی بده – مثلاً با کلاس آموزشی، منابع بهتر، یا حتی حمایت روحی و روانی. این حمایت میتونه خیلی فرق بزرگی تو احساس و عملکرد معلم‌ها ایجاد کنه.
تحقیق روی ۲۳۲ تا معلم مدارس ابتدایی و متوسطه (K-12) تو جاهای مختلف چین انجام شده. از روشی به اسم SEM استفاده کردن – که یعنی “مدل‌یابی معادلات ساختاری”؛ در واقع یه روشه برای بررسی رابطه علت و معلولی بین چندتا عامل. راحت بخوام بگم: میخواستن بفهمن حمایت مدرسه دقیقاً چجوری روی انگیزه معلم‌ها تو آموزش آنلاین اثر داره.
حالا دوتا موضوع کلیدی وسط بود: یکی «اعتماد به نفس دیجیتالی» یا Digital Self-efficacy. یعنی معلم خودش رو چقدر وارد و ماهر میدونه تو استفاده از ابزارهای دیجیتالی (مثلاً بلد بودن با نرم‌افزار و پلتفرم‌های آنلاین کار کنه و نترسه ازشون!). دومی هم بحث «احساسات منفی» مثل استرس، ترس، نگرانی و غیره بود که معلم‌ها ممکنه بابت تدریس آنلاین تجربه کنن. آخه وقتی کسی حس کنه با تکنولوژی مشکل داره یا تنهایی همه بار رو دوششه، انگیزه‌اش هم کم میشه.
نتیجه خیلی جالب بود: هر چی حمایت مدرسه و سازمان بیشتر باشه، هم اعتماد به نفس معلم‌ها در کار با تکنولوژی بالاتر میره، هم احساسات منفی‌شون کمتر میشه. یعنی اگه معلم احساس کنه تنها نیست و پشتش گرمه، راحت‌تر با تکنولوژی ارتباط میگیره و کمتر از کارش میترسه یا استرس داره. همین باعث میشه انگیزه و مشارکتش تو آموزش آنلاین بیشتر و بیشتر بشه!
یه نکته مهم دیگه هم اینه که این رابطه، عین زنجیره کار میکنه؛ یعنی حمایت نهادی → اعتماد به نفس دیجیتال بیشتر و احساسات منفی کمتر → مشارکت و انگیزه بیشتر معلم تو تدریس آنلاین. اگه وسط راه یکی از این حلقه‌ها ضعیف بشه، کل زنجیره خراب میشه.
توصیه‌هایی هم به مدیرهای آموزشی و خود معلم‌ها داشتن: لازمه تو مدرسه‌ها، علاوه بر آموزش ابزارهای آنلاین، به احساسات و استرس معلم‌ها هم توجه بشه. مثلاً کارگاه‌هایی برای مهارت‌های نرم (soft skills) برگزار بشه، یا جلسات گفتگوی گروهی بذارن که معلم‌ها حرف دلشون رو بزنن و حس تنهایی نکنن.
به طور خلاصه، اگه مدرسه‌ها و مدیرها میخوان تدریس آنلاین واقعا موفق باشه و معلم‌ها دلگرم و باانگیزه بمونن، باید ترکیبی از حمایت فنی (یاد دادن ابزارها و روش‌ها)، و حمایت روحی (کمک به رفع نگرانی‌ها و احساسات منفی) رو جدی بگیرن. فقط ابزار دادن کافی نیست، حس خوب و اعتماد به نفس هم شرط اول راندمان بالاست!
تهش هم گفتن که این یافته‌ها میتونه برای خیلی از کشورها و مدیرهای مدرسه الهام‌بخش باشه؛ چون مسئله آموزش آنلاین دیگه فقط مختص چین نیست و همه جای دنیا، معلم‌ها با این چالش روبرو شدن.
منبع: +
