کوه ستاره‌ای جیمز وب: تصویری که همه رو میخکوب کرد!

خب رفقا، قراره با هم یکی از قشنگ‌ترین و خفن‌ترین عکس‌های تلسکوپ فضایی جیمز وب رو ببینیم و روش گپ بزنیم! این تصویر که خیلیا میگن شاید بهترین عکسش باشه، مربوط میشه به جایی به اسم Pismis 24، یه خوشه‌ی ستاره‌ای جوون که حدود ۵۵۰۰ سال نوری ازمون فاصله داره و تو صورت فلکی عقرب (Scorpius) قرار گرفته. سال نوری یعنی مسافتی که نور تو یه سال میره، پس میشه گفت واقعاً دنیایی دیگه‌ست!

حالا اینجا رو چرا مهمه؟ چون این خوشه‌ی ستاره‌ای درست تو مرکز سحابی خرچنگ (Lobster Nebula) قرار گرفته. سحابی یعنی یه منطقه پر از گاز و گرد و غبار بین ستاره‌ها که معمولاً زادگاه ستاره‌های جدیده – یعنی literally کارخونه تولید ستاره‌ها.

تو عکس جیمز وب یه قله‌ی کوه مانند یا حتی یه انگشت عجیب می‌بینید که انگار به سمت ستاره‌های بالاش اشاره می‌کنه! اما این در واقع یه ستون عظیم از گاز و غباره که ساختار خیلی خاصی پیدا کرده. بلندترین این ستون‌های نارنجی و قهوه‌ای تو تصویر، از پایه تا نوکش حدود ۵٫۴ سال نوری درازه! یعنی اگه سیستم خورشیدیمون رو بذاریم کنار هم تا مدار نپتون، حدود ۲۰۰تا ازشون کنار هم جا می‌گیره! خفن نیست؟

این ستون‌ها به خاطر بادهای ستاره‌ای (یعنی جریان ذراتی که ستاره‌ها بیرون میدن) و نور فرابنفش از ستاره‌های جدید و پُرقدرت اون بالا ساخته شدن. این دوتا عوامل، هم گازها رو فرسایش میدن (از بین می‌برن و شکل میدن) و هم باعث میشن بخش‌هایی از ستون‌ها فشرده شه و ستاره‌های جدید تو دلشون به‌دنیا بیان. یه جورایی این منطقه مثل یه مهد کودک ستاره‌ایه که خودش غذا درست می‌کنه و بچه‌هاشو بزرگ می‌کنه!

حالا برسیم به ستاره‌های تو خوشه Pismis 24. ستاره‌های اینجا شوخی‌بردار نیستن! واسه مثال ستاره Pismis 24-1 که قبلاً فکر می‌کردن یه تک‌ستاره‌س و تازه وزنش رو حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ برابر خورشید تخمین می‌زدن – یعنی حتی بالاتر از چیزی که فیزیکدان‌‌ها معمولاً میگن حداکثر جرم یه ستاره‌س. اما با تلسکوپ فضایی هابل (Hubble Space Telescope – یه تلسکوپ معروف تو مدار زمین) تو سال 2006 فهمیدن که این در واقع دوتا ستاره نزدیک به همه که دور هم می‌چرخن؛ یکی ۷۴ و اون یکی ۶۶ برابر جرم خورشید ما دارن. اینا هنوزم جزو سنگین‌ترین و درخشان‌ترین ستاره‌های کهکشان ما هستن.

همین ستاره‌های بزرگ و پرانرژی، با شدت نور فرابنفش و بادهای ستاره‌‌ای‌شون این منظره‌ی رنگارنگ و افسانه‌ای رو ساختن که الان جیمز وب با دوربین فروسرخ خودش شکار کرده. فروسرخ هم یعنی طیفی از نور که می‌تونه گرد و غبار رو بشکافه و چیزهایی رو نشون بده که چشم آدم نمی‌بینه.

راستی هر عکسی که از جیمز وب می‌بینید رنگ‌هاش یه معنی خاص دارن! تو این تصویر هر رنگ نشونه یه چیزه: فیروزه‌ای یعنی هیدروژن با حالتی داغ و یونیزه شده (یعنی هیدروژنی که الکتروناش کنده شده و خیلی انرژیه)، نارنجی نشون‌دهنده گرد و غباره، قرمز تیره یعنی هیدروژن سرد و چگال (بیشتر تو جاهایی که قرمزه، گازه چون سردتره)، و سفید یعنی نور ستاره‌هایی که گرد و خاک رو روشن کردن. جاهایی هم که کاملاً سیاهه، گاز و گرد و غبار اونقدر غلیظه که حتی جیمز وب هم نمی‌تونه اون پشت رو نشون بده!

در کل، این عکس فقط یه منظره قشنگ نیست؛ یه داستان زنده از تولد و زندگی ستاره‌هاست که نشون میده کهکشانمون چه چیزای خفنی تو دل خودش داره. اگه بازم دنبال عکس‌های عجیب غریب از فضا هستی، حتماً برو سری به آرشیو عکس‌های فضایی بزن، از پروانه‌های فضایی تا اولین عکس زمین از ماه و کلی شگفتی دیگه پیدا می‌کنی!

منبع: +