خب بچه‌ها، میخوام امروز درمورد یه کشف فضایی خیلی باحال باهاتون حرف بزنم! موضوعمون یه ابر خیلی خیلی بزرگ و خاص به اسم Sagittarius B2 یا همون Sgr B2 ـه. بعداً بهش میگم “ابر Sgr B2” که راحت‌تر باشه.
حالا اصلاً این ابر چیه؟ Sgr B2 یک “ابر مولکولی” عجیبه که در واقع یکی از بزرگ‌ترین و سنگین‌ترین جاهایی تو کهکشان راه شیری ماست که ستاره‌ها داخلش شکل می‌گیرن. اگه بخوایم دقیق‌تر بگیم، این ابر تقریبا ۲۵ هزار سال نوری – یعنی یه مسیر خیلی خیلی طولانی – از زمین فاصله داره و توی صورت فلکی قوس (Sagittarius) قرار گرفته. تازه، فقط چند صد سال نوری با سیاهچاله غول‌آسا و مرکزی راه شیری فاصله داره که بهش می‌گن Sagittarius A*.
حالا چرا این ابر اینقدر مهمه؟ ببین، ستاره‌های کهکشان ما معمولاً تو همین ابرهای بزرگ مولکولی ساخته میشن. Sgr B2 تو این زمینه رکورد داره! حدود ۱۰ درصد گازهای مرکز کهکشان تو این منطقه جمع شدن، اما با همین مقدار گاز، نزدیک به نصف ستاره‌زایی کل مرکز کهکشان همینجا رخ میده! این یعنی خیلی فعال‌تر از باقی اطرافش داره ستاره تولید می‌کنه و دانشمندها هنوز دقیق نمی‌دونن چرا اینطور شده.
اینجا بود که تلسکوپ فضایی جیمز وب (James Webb Space Telescope یا همون JWST – این یه تلسکوپ فوق پیشرفته و گرون‌قیمتِ که برای کشف رازهای عمیق فضا ساخته شده) وارد عمل شد و از ابر Sgr B2 کلی عکس خفن تو دو طول موج مختلف گرفت تا شاید از رازهای ستاره‌زایی عجیبش سر دربیاره.
یکی از این عکس‌ها که با دوربین “نزدیک به فروسرخ” یا Near-Infrared Camera (NIRCam) گرفته شده، ستاره‌ها رو نشون میده که بین ابرهای نارنجی گاز و گرد و غبار می‌درخشن. حالا “فروسرخ” یعنی نوری که چشم ما نمی‌تونه ببینه، ولی برای ابزارهای خاص مثل جیمز وب، این نور دنیای تازه‌ای از اطلاعات رو رو می‌کنه!
اما قضیه اینجا جالب‌تر میشه. جیمز وب با “آلت عکسبرداری در فروسرخ میانی” (Mid-Infrared Instrument)، یا همون MIRI، که باز هم یه دامنه دیگه از نورهای نامرئی رو عکس می‌اندازه، تصویر کاملاً متفاوتی از همین ابر گرفته. توی این عکس دیگه، ابرها به رنگ صورتی و بنفش دیده میشن و پر از بخش‌های تاریک و سیاه هست که ستاره‌ها فقط به شکل نقطه‌های روشن وسط تاریکی پخش شدن.
ولی خب، حتی جیمز وب هم نمی‌تونه همه‌چی رو ببینه. یه سری از این ابرها اونقدر غلیظ و فشرده‌ان که حتی نور فروسرخ هم ازشون رد نمیشه و تو عکس MIRI کاملاً سیاه و رازآلود می‌مونن. درست تو همین نقطه‌هاست که مواد لازم برای ساخته شدن ستاره‌ها قایم شدن و دارن آماده تولد میشن.
دانشمندها یه بخش خیلی درخشان و قرمز تو سمت راست عکس MIRI رو کشف کردن که احتمالاً راز ستاره‌سازی عجیب این منطقه رو تو خودش داره. مواد مولکولی اینجا اونقدری زیاده که شاید جواب سؤال «چرا این ابر انقدر ستاره تولید می‌کنه؟» رو بده و حتی مدل فکر کردن ما به نحوه رشد و تغییر کهکشان‌ها رو هم تغییر بده!
قراره دانشمندها با اطلاعات جدید جیمز وب بررسی کنن ببینن این منطقه دقیقاً چه مدت ستاره تولید کرده و اصلاً چرا این فرآیند اینقدر پررنگ شده. شاید تو آینده نه‌چندان دور جواب‌های جدید و هیجان‌انگیزی بگیریم!
راستی اگه اهل عکسای خفن از فضا هستین، یه سری بزنید به آرشیو «عکس فضایی هفته» تا کلی تصاویر باورنکردنی و داستان پشتشون رو ببینید و بیشتر کیف کنین!
در آخر، دمتون گرم که همراه من بودین برای گشت و گذار تو دنیای ابرهای ستاره‌ساز و تلسکوپ جیمز وب؛ منتظر کشف‌های بعدی باشید 😉
منبع: +
