این روزا همه دنیا افتادن دنبال ساخت زیرساخت‌هایی برای هوش مصنوعی (AI)، یعنی همون سیستم‌های باهوشی که قراره کلی کار برامون انجام بدن – مثل چت‌بات‌ها یا تولید تصویر. اما پشت هر هوش مصنوعی حسابی قوی، یه سری دیتاسنتر خیلی بزرگ و پرمصرف هست که برق وحشتناکی می‌خوان! ماجرا اینه که تقاضا اینقدر بالاس که شبکه‌های برق (همون grid) جواب نمی‌دن و ساخت توربین گاز جدید هم خیلی زمان‌بر شده. خلاصه یه جورایی داریم به تهِ خطِ برق می‌رسیم!
الان اتفاقی که افتاده اینه: چون توربین‌های گاز نو کمه و صفِ سفارش‌شون تا ۵ سال، بعضی جاها تا حتی ۸ سال دیگه طول می‌کشه، یه راه حل خیلی هیجان‌انگیز پیدا کردن. باورتون می‌شه دارن موتور جت هواپیماهای قدیمی رو نو نوار می‌کنن و تبدیلشون می‌کنن به ژنراتور برق برای دیتاسنترها؟ قشنگ موتورهایی که عمرشون توی آسمون تموم شده بودن حالا دارن زمین رو روشن می‌کنن!
به این موتورهای تبدیل‌شده می‌گن توربین گازِ هوایی یا aeroderivative gas turbine. این یعنی موتورهایی که در اصل برای هواپیما بودن، ولی الان توی نیروگاه‌ها استفاده می‌شن. معمولاً سبکتر، کوچیک‌تر و نگهداری‌شون به مراتب راحت‌تر از توربین‌های صنعتی سنگین وزنه. فقط کافیه به برندهای مشهورش مثل GE یا Siemens Energy یه سر بزنین؛ اونجا موتورهای LM6000 بر اساس موتور جت CF6-80C2 ساخته شده که سال‌ها هواپیمای مسافربری رو می‌چرخونده.
یه شرکت جالب به اسم ProEnergy تو آمریکا هست که دقیقاً همین کار رو می‌کنه: موتورهای جت دست‌دوم GE رو می‌خره، کامل بازسازی می‌کنه و تبدیلشون می‌کنه به توربین گاز با برند PE6000. هر دونه از این‌ها می‌تونه تا ۴۸ مگاوات برق تولید کنه – یعنی واسه یه دیتاسنتر متوسط کاملاً کافیه، یا مثلاً برق یه شهر ۲۰ تا ۴۰ هزارخونه رو بده!
حالا چرا همه این همه استقبال می‌کنن؟ چون هم توربین نو کم شده، هم دیتاسنترها سرعت رشدشون از شبکه برق بیشتره. بعضیا واسه وصل شدن به برق شبکه باید سال‌ها صبر کنن، واسه همین با این توربین‌ها چند سالی کار راه می‌اندازن تا زیرساخت برق اصلی برسه.
این توربین‌های بازسازی شده فقط سریع نمی‌رسن، بلکه راه‌اندازی‌شونم سریع‌تره؛ تو ۵ دقیقه می‌تونن شروع به کار کنن. اگه مشکلی پیش بیاد، تو ۷۲ ساعت می‌تونن قطعه رو دربیارن و جایگزین کنن! از لحاظ محیط‌زیست هم بد نیستن؛ میانگین آلایندگی NOx (یه نوع گاز آلاینده) این موتورهای جت حدود ۲.۵ قسمت در میلیون (ppm) هست که خیلی پایین‌تر از حد مجاز سازمان محیط زیسته (اونم معمولاً بین ۱۰تا ۲۵ ppm).
هر موتور موقع بازسازی،هزاران قطعه‌ش باز می‌شه، تمیزکاری، تست و عوض می‌شن تا یه دستگاه جورواجور و تازه از دلش دربیاد که عمر مفید زیادی هم داره.
از ۲۰۲۰ تا الان، فقط شرکت ProEnergy بیش از ۷۵ تا از همین بسته‌های بازسازی‌شده PE6000 رو ساخته و ۵۲ تا دیگه هم یا دارن می‌سازن یا سفارش گرفتن. این تکنولوژی در اصل برای استفاده اضطراری تو دوره‌ای بود که برق مصرفی ماکزیمم می‌شه (بهش می‌گن peak power)، اما الان دیتاسنترها شدن مشتری اصلیش!
حتی رییس این شرکت گفته بعضی دیتاسنترها برای وصل شدن به برق اصلی ۸ تا ۱۰ سال باید معطل بشن! پس تا اون موقع، این موتورها به‌نوعی نقش ناجی رو ایفا می‌کنن و عملیات دیتاسنترها رو سرپا نگه می‌دارن.
در کل، الان که همه دنبال توسعه هوش مصنوعی هستن و فشار مصرف برق مدام بیشتر می‌شه، معلوم نیست بدون این روش خلاقانه دیتاسنترها می‌تونستن اینقدر سریع رشد کنن یا نه. موتورهای جتی که تا دیروز برای سفر هوایی بود، الان دارن به انقلاب دیجیتال و رشد هوش مصنوعی جون می‌دن!
پس دفعه بعد که چت‌بات یا هوش مصنوعی غول‌آسا رو می‌بینین، شاید داره با برق یک موتور جت قدیمی کار می‌کنه! و این تازه شروع ماجراست…
منبع: +
