جیم لاول؛ فرمانده آپولو ۱۳ و قهرمان بقا در فضا، در ۹۷ سالگی درگذشت

امروز می‌خوام یه داستان الهام‌بخش براتون تعریف کنم، درباره یه آدم فوق‌العاده؛ جیم لاول، فضانورد معروف ناسا که خیلی‌هاشون با عنوان “فرمانده آپولو ۱۳” می‌شناسنش. متاسفانه چند روز پیش (۷ آگوست)، جیم لاول توی ۹۷ سالگی، توی لیک فارست ایالت ایلینوی درگذشت. ولی خب، داستان زندگی و شجاعتش طوریه که تا سال‌ها توی ذهن همه می‌مونه.

راستش، اگه دنبالِ یه قهرمان واقعی از دل فضا می‌گردی، جیم لاول بی‌رقیب بود! چهار بار به فضا سفر کرد – که فقط تعداد خیلی کمی از آدم‌ها تونستن همچین رکوردی بزنن. تازه تو هر ماموریتش هم یه اتفاق مهم افتاده بود.

بیاید یه کم از شروع کارش بگم؛ سال ۱۹۶۲، لاول اومد تو دومین گروه فضانوردان ناسا. تو اون گروه، نیل آرمسترانگ (همونی که اولین‌بار قدم گذاشت رو ماه) و اد وایت (اولین آمریکایی که تو فضا راه رفت) هم بودن. یه تیم خفن!

اولین پرواز لاول، ماموریت Gemini 7 بود (دسامبر ۱۹۶۵). این مأموریت دوتایی، اولین باری بود که دو سفینه خدمه‌دار تونستن خیلی نزدیک به هم توی مدار زمین پرواز کنن. تصور کن دو سفینه فقط یک فوت (تقریبا ۳۰ سانت) از هم فاصله داشتن! این یعنی پیشرفتِ اساسی تو تکنولوژی فضایی.

دومین بار، با باز آلدرین (همون فضانورد معروف آپولو ۱۱) تو ماموریت Gemini 12 رفت فضا (نوامبر ۱۹۶۶)، که چهار روز دور زمین چرخیدن. تازه این مأموریت عملاً آخرین قسمتِ پروژه Gemini بود؛ پروژه‌ای که basically زمینه رو برای فتح ماه و مأموریت‌های آپولو آماده کرد.

حالا برمی‌گردیم به دسامبر ۱۹۶۸؛ لاول با ماموریت آپولو ۸ رفت فضا، و برای اولین بار، یه تیم سرنشین‌دار تونستن از مدار زمین خارج بشن و برن مدار ماه و سالم برگردن! خودش عنوان “فرمانده ماژول کنترل” و “ناوبر” رو داشت. یادتون باشه عکس معروف “طلوع زمین” (Earthrise) همون موقع گرفته شد؛ ویلیام اندرز دوست لاول اون رو تو شب کریسمس شکار کرد و کلی سر و صدا راه انداخت. طلوع زمین یعنی عکسی که برای اولین بار کره زمین رو از سطح ماه نشون داد، خیلی الهام‌بخشه.

ولی خب، بزرگ‌ترین ماجرای جیم لاول مربوط به آپولو ۱۳ میشه؛ همون پرواز معروفی که اولش قرار بود برن ماه و لاول و فرد هایز اولین آدم‌هایی بشن که پنجمی و ششمی پا روی ماه می‌ذارن – ولی… یهو تو فضا یه انفجار بزرگ تو مخزن اکسیژن سفینه رخ داد! سریع برنامه‌ها عوض شد و کل ماموریت رفت روی تلاش برای بقا و بازگشت سالم به زمین.

اینجا بود که جیم لاول قهرمان شد؛ با کمک مرکز کنترل پرواز تو هیوستون، سفینه ماه‌نشینشون به اسم “آکواریوس” رو به یک قایق نجات واقعی تبدیل کردن! یعنی تونستن همه سیستم‌های سفینه ماه‌نشین رو جوری فعال کنن که برق و آب کافی ذخیره شه و جون هر سه‌شون رو نجات بدن. خلاصه، راه‌حل‌هاشون انقدر خلاقانه و باحال بود که این ماموریت از یه فاجعه احتمالی تبدیل شد به یکی از الهام‌بخش‌ترین داستان‌های تاریخ فضانوردی.

اگه فیلم آپولو ۱۳ رو دیده باشی (همونی که تام هنکس نقش لاول رو بازی کرد)، دقیقاً قراره همین ماجرا رو نشون بده. راستی، اون جمله معروفِ “هیوستون، ما مشکل داریم” (Houston, we have a problem) درستش این بوده که “هیوستون، ما مشکل داشتیم” (Houston, we’ve had a problem)! یعنی جمله رو تو فیلم یه کم عوض کردن معروف شد.

راستش جیم خودش تمام این تجربه‌ها رو تو کتاب “ماه گمشده؛ سفر پرخطر آپولو ۱۳” (Lost Moon) نوشته – اگه اهل کتاب و هیجان هستی، خیلی توصیه میشه.

حالا کمی هم از زندگی شخصی جیم بگم. سال ۱۹۲۸ توی کلیولند اوهایو به دنیا اومد. ۱۹۵۲ از آکادمی نیروی دریایی آمریکا فارغ‌التحصیل شد و همون سال با مرلین گرلاخ ازدواج کرد و چهار تا بچه داشتن. (متاسفانه مرلین سال ۲۰۲۳ فوت شد.)

قبل از دوران ناسا، یه مدت هم تست‌پایلوت (یعنی خلبان آزمایشی که هواپیماهای جدید رو تست می‌کنه) بود و حتی روی پروژه F4H “فانتوم” (یه جنگنده جت ابرصوتی معروف که مک‌دانل داگلاس ساختش) مدیریت داشت. در مجموع، بیش از ۷۰۰۰ ساعت پرواز داشت (که بیشترش با هواپیماهای جت بوده). خلاصه، یه خلبان کار درست!

بعد از بازنشستگی از ناسا و نیروی دریایی (۱۹۷۳)، یه دوره آموزشی مدیریت توی هاروارد رفت و بعدش تو شرکت‌های بزرگی مثل Centel (یه شرکت مخابراتی) به‌عنوان معاون ارشد مدیریتی و اجرایی کار کرد تا ۱۹۹۱.

جالب اینجاست که تا قبل از فوتش، پیرترین فضانوردِ بازمانده آپولو بود! الان این عنوان رفته به باز آلدرین (۹۵ سالشه). از مجموع ۲۴ نفر آدمی که زمان پروژه آپولو تا الان به ماه سفر کردن، فقط پنج نفر دیگه زنده‌ن: آلدرین، چارلز دوک، هریسون اشمیت، دیوید اسکات و فرد هایز (همراه جیم در آپولو ۱۳).

در کل، میراث جیم لاول فقط یه سری پرواز هیجان‌انگیز یا نجات دراماتیک توی فضا نیست؛ این آدم نشون داد با شجاعت و خلاقیت حتی از وسط بحران هم میشه دنیا رو الهام داد. روحش شاد!

منبع: +