یه خبر عجیب و غافلگیرکننده از دنیای نجوم داریم که واقعاً ذهن هر کسی رو می‌تونه منفجر کنه! یه گروه از ستاره‌شناس‌ها اومدن و تونستن تو کهکشان ابر ماژلانی بزرگ (این همون کهکشان همسایه ماست که تقریباً ۱۶۰ هزار سال نوری با زمین فاصله داره)، یه سازه‌ی فوق‌العاده عظیم و پوسته‌ای پیدا کنن که بهش می‌گن “ابر-بقایای نوا” یا همون NSR. خب، بذار توضیح بدم: نوا (Nova) به انفجار‌هایی می‌گن که هر از گاهی بعضی ستاره‌ها انجام می‌دن و نتیجه‌ش یه عالمه گاز و غبار میشه که دور و بر ستاره پخش میشه. اگه یه ستاره این کار رو چند بار تکرار کنه، بهش می‌گن “نوا تکرارشونده” (recurrent nova). مثلا اینجا اسمش LMCN 1971-08a هست.
این پوسته یا همون NSR که کشف کردن، تقریبا ۶۵۰ سال نوری پهناشه! این کم نیست رفیق. به زبان ساده، این بزرگ‌ترین NSR هست که تا حالا کشف شده.
حالا چجوری این رو پیدا کردن؟ دانشمندها اومدن از اطلاعات چندتا رصدخانه و تلسکوپ معروف به MeerKAT استفاده کردن. همچنین با فیلترهای مخصوصی که می‌تونن تابش هیدروژن (که بهش H-alpha می‌گن) و سولفور (S II) رو پیدا کنن، حسابی گوشه و کنار این نوا رو زیر و رو کردن. نتیجه؟ یه پوسته دایره‌ای کامل که نورش بیشتر تو شمال‌شرق و جنوب‌غرب دیده میشه. حتی با تحقیق روی گاز هیدروژن (HI) در اون ناحیه، کاملاً تأیید کردن که با یه پوسته واقعی طرفیم.
ابعاد این پوسته طوری بود که لبه داخلیش تقریباً ۲۸۴ سال نوری و لبه بیرونیش حدود ۳۲۹ سال نوری با خود نوا فاصله دارن. این یعنی کل سازه، واقعاً عظیم و بی‌نظیره.
حالا با مدل‌سازی‌های کامپیوتری هم نشون دادن که این بقایا تقریباً ۴۱۳۰ برابر جرم خورشید ماده جمع کرده! سرعت حرکتش حدود ۲۰ کیلومتر بر ثانیه هست (یعنی در حد ماشین تندرو نیست ولی تو فضا این عدد خیلی زیاد محسوب میشه!) و عمرش رو چیزی در حد ۲/۴ میلیون سال تخمین زدن. یعنی این پوسته با هر بار انفجار نوا یه ذره بیشتر پف می‌کنه و ماده رو به بیرون هُل میده تا همین غول کیهانی ساخته بشه.
یه نکته خیلی باحال دیگه اینه که این کشف باعث شده دانشمندها درباره تعداد دفعات انفجارهای نوا تجدیدنظر کنن. قبلاً فکر می‌کردن این نوا (LMCN 1971-08a) هر ۳۸ سال یکبار می‌ترکه، اما با این شواهد جدید شاید حتی زودتر از اون چیزی که فکر می‌کردیم، دوباره انفجارش رو ببینیم؛ یعنی هیچ بعید نیست تا قبل از سال ۲۰۴۷ دوباره این نمایش رو داشته باشیم!
حالا چرا این کشف اینقدر مهمه؟ چون قبلاً مدل‌های دانشمندها درباره نرخ انفجار و شکل‌گیری این پوسته‌ها حرف دیگه‌ای می‌زد. با این کار فهمیدن که شاید این رویدادها خیلی سریع‌تر از چیزی که فکر می‌کردیم انجام میشن و ستاره‌ها و بقایاشون سریع‌تر تکامل پیدا می‌کنن. این یعنی نظریه‌هامون باید آپدیت بشه.
علاوه بر این، چنین سازه‌هایی فرصت فوق‌العاده‌ایه که بفهمیم ستاره‌ها تو طول میلیون‌ها سال چطور زندگی و مرگ و تولد دوباره رو تجربه می‌کنن. تازه حرکت ماده تو کهکشان‌ها رو هم میشه از روی همین NSRها بررسی کرد. شاید همین کشف مسیر رو باز کنه تا تعداد بیشتری از این پوسته‌های غول‌پیکر رو پیدا کنیم—چون خیلی از این‌ها نور خیلی کمی دارن و تا حالا زیر رادار بودن!
در نهایت این تحقیق معتبر تو سایت arXiv (آرکایو – یه آرشیو بزرگ مقالات علمی) منتشر شده و احتمالاً تاثیر بزرگی روی نجوم و نگاه‌مون به انفجارها و تکامل ستاره‌ها بذاره.
پس خلاصه بگم، هر وقت به ستاره‌ها نگاه کردی، بدون شاید اون بالا یه بقایای انفجار باشه که اندازه‌ش کل چند تا کهکشان محلیه! کی می‌دونه، شایدم تازه داریم گوشه‌ای از زیبایی‌های عظیم کیهان رو می‌بینیم!
منبع: +
