تا حالا فکر کردی بعد از یه آتیش‌سوزی وحشتناک واقعاً چه بلایی سر جنگلا و خونه‌ها و کل منطقه میاد؟ مثلاً سال ۲۰۲۵ توی لس‌آنجلس دو تا آتیش‌سوزی خیلی سنگین به اسم آتیش Eaton و Palisades کل جنوب کالیفرنیا رو سوزوندن. اینا خیلی وحشتناک بودن: ۲۹ نفر جونشونو از دست دادن، حدود ۱۶ هزار تا ساختمون نابود شدن و ضررش رو ۶۰ میلیارد دلار تخمین زدن! یعنی حتی تصورشم سخته.
یه تکنولوژی خیلی باحال به اسم «لیدار» (Lidar) اومده وسط تا دقیق بفهمیم این فاجعه‌ها چه تغییری تو طبیعت و منطقه میذارن. لیدار یه سیستمیه که با نور لیزر کار می‌کنه و می‌فهمه یه جسم چقدر از دستگاه دوره. یعنی یه جورایی با شلیک نور لیزر و برگشتش، ارتفاع و شکل زمین رو اندازه‌گیری می‌کنه. الان هم، هواپیماها و پهپادها (یعنی هواپیماهای بدون سرنشین) با این دستگاه از بالا، زمین رو اسکن می‌کنن و همه چیو نقشه‌کشی می‌کنن.
مثلاً قبل و بعد یه حادثه، با لیدار از یه منطقه عکس می‌گیرن و بعدش مثل بازی اختلاف تصاویر، هر چی تغییر کرده رو درمیارن. مثلاً اگر ساختمونی سوخته باشه، یا درختی افتاده باشه، یا حتی یه تیکه زمین جابجا شده باشه، لیدار همه رو نشون میده! حتی تکتونیک (جا‌به‌جایی گسل‌ها)، فوران آتشفشان و سیل گل و لای رو هم میشه با همین روش تحلیل کنن. خلاصه لیدار یه جور کاراگاه دقیق برای کشف بلاهای طبیعی شده!
توی دانشگاه سن‌دیگو، یه استاد مهندسی به اسم فالکو کوئستر، یکی از مدیرای برنامه ALERTCalifornia ـه؛ این یه پروژه امنیت عمومی هست که با سنسورهای راه دور و داده‌های زنده می‌خواد بگه کی و کجا آتیش اومده یا ممکنه بیاد. اون میگه: “لیدار داستان رو برامون تعریف می‌کنه. مثلاً این منطقه توی این لحظه اینجوری بوده، بعدش دوباره با لیدار نگاه می‌کنی ببینی چی عوض شده: ساختمون ساخته شده؟ چیزی سوخته؟ درختی رشد کرده؟ کلاً زمین چه شکلی شده؟” همین جوری همه تغییرات رو از رو هوا درمیارن!
وقتی که آتیش‌های Eaton و Palisades بالاخره مهار شدن، برنامه ALERTCalifornia فوری یه سری اسکن لیدار جدید سفارش داد تا وضیعت رو بعد از فاجعه ثبت کنه. شرکت NV5 کل کار اسکن رو انجام داد و الان این اطلاعات رو سازمان زمین‌شناسی آمریکا (که نهاد علمی و بررسی زمین آمریکا هست) بهش دسترسی عمومی داده.
جالب اینجاست که یه تیم تو دانشگاه ایالتی آریزونا به رهبری کسندرا بریگام اومدن اسکنی که مال سال ۲۰۱۶ بود رو با اسکنِ بعد از آتیش‌ها مقایسه کردن. نتیجه خیلی باحال شد: با این که داده‌های قبلی کم‌کیفیت‌تر بودن، تیم اینا رو تمیز و بازآرایی کردن و بعد اختلاف ارتفاع رو حساب کردن. حالا روی نقشه رنگ قرمز یعنی جایی که ارتفاعش کم شده (مثلاً ساختمونی سوخته) و آبی یعنی جایی که چیزی اضافه شده (مثلاً ساختمون جدید یا درخت که تازه رشد کرده). اینجوری جزئیاتی رو نشون میده که حتی عکس ماهواره‌ای هم نمی‌تونه اینقدر دقیق نشون بده.
ماجرا اینه که وقتی یه منطقه کل پوشش گیاهی‌اش تو آتیش می‌سوزه (مثل همین دو تا آتیش مورد بحث)، دیگه خاک خیلی آسیب‌پذیر میشه. بعداً اگه مثلاً بارون‌های سنگین بیاد (که خودش بهش میگن “Atmospheric River”، یعنی جریان هوای خیلی مرطوب که بارون شدید میاره)، ممکنه کل خاک و گل حرکت کنه، سیل و رانش زمین رو شاهد باشیم.
در کل، لیدار شده عصای دست دانشمندا برای اینکه روند و هزینه‌های فاجعه‌های اقلیمی رو بهتر بسنجن و بتونن برای دفعه بعد آماده‌تر باشن—مثلاً بفهمن کجاها خطرناکه، چه ساختمونایی آسیب دیدن و چه کارایی باید کرد. اما یه خبر بد هم هست: با اینکه لیدار اینقدر کارآمده، اگه سیاست‌گذارها بخوان بودجه تحقیقات علمی رو کم کنن، ممکنه همین پروژه‌های جمع‌آوری داده‌های لیدار هم به مشکل بخورن. پس باید واقعاً قدر این اطلاعاتو بدونیم!
راستی: مقاله رو جان کیگان نوشته؛ آدمی که درباره تکنولوژی و هوش مصنوعی می‌نویسه و یه سایت خفن به اسم Beautiful Public Data هم داره که پر از همین دیتاهای جالب و دولتیه!
منبع: +
