بیا یه موضوع خیلی داغ و جذاب رو با هم بررسی کنیم: اینکه چطور ذهن‌آگاهی (همون Mindfulness که کلی شنیدی) می‌تونه کاری کنه که تو یادگیری و استفاده از هوش مصنوعی (AI) موفق‌تر باشی. مخصوصاً اگه اهل رسانه باشی یا دوست داشته باشی خیلی حرفه‌ای وارد دنیای دیجیتال و تکنولوژی بشی!
خب اول بذار بدونیم اصلا منظورمون از AI literacy چیه. این عبارت یه جورایی یعنی اینکه یه نفر بتونه هوش مصنوعی رو بشناسه، ازش درست استفاده کنه و بتونه کار باهاش رو ارزیابی کنه (یعنی بفهمه کارهاش درسته یا نه). امروز تو اکثر رشته‌های رسانه‌ای تو دانشگاه‌های چین (و حتی کل دنیا)، به شدت روی اینکه دانشجوها سواد هوش مصنوعی داشته باشن تاکید می‌کنن. چون این مهارت‌ها برای ورود به بازارکارهای جدید خیلی مهم شدن.
اما سوال همیشه این بوده: چطور انگیزه و تمایل دانشجوها واسه اینکه واقعاً از هوش مصنوعی استفاده کنن، بالا بره؟ یعنی فقط تو کتابا نمونن، واقعاً برن سراغش و ازش بهره ببرن؟
اینجا پای یه مفهوم جالب میاد وسط به اسم Mindfulness یا همون ذهن‌آگاهی. ذهن‌آگاهی یعنی اینکه آدم بتونه در لحظه روی کارش تمرکز کنه، کنترل احساسات و افکارش رو داشته باشه، و خلاق باشه. یه جورایی شبیه اینه که سوییچ مغزت رو بزنی روی حالت حاضر و آماده، نه سرگردون تو هزار فکر!
تو این تحقیق اومدن یه مدل جالب ساختن به اسم «ذهن‌آگاهی – سواد هوش مصنوعی – تمایل به استفاده از تکنولوژی». اومدن از ۵۸۸ تا دانشجوی رسانه‌ای تو چین پرسیدن و با ابزارهای آماری پیچیده (SPSS و SmartPLS که ابزارهای تحلیل داده هستن) این ارتباط رو بررسی کردن. تازه سواد هوش مصنوعی هم خودش به چهارتا بخش تقسیم میشه:
- شناخت هوش مصنوعی (Acknowledge of AI) یعنی اینکه بدونی هوش مصنوعی چیه و چطور کار می‌کنه.
- اخلاقیات هوش مصنوعی (AI Ethics) یعنی بفهمی چه کارهای اخلاقی یا غیر اخلاقی میشه با AI کرد.
- همکاری با هوش مصنوعی (AI Collaboration) یعنی اینکه بتونی با AI هم‌تیمی خوبی باشی.
- خودکارآمدی تو AI (AI Self-efficacy) یعنی حس کنی خودت می‌تونی ازش بهره ببری و اعتماد به نفس داشته باشی.
خب حالا نتایجش چی گفت؟
ذهن‌آگاهی تاثیر مثبت و قابل توجهی روی شناخت هوش مصنوعی، اخلاقیاتش و همکاری باهاش داره. یعنی دانشجوهایی که ذهن‌آگاه‌ترن، راحت‌تر AI رو می‌فهمن، بیشتر به بعد اخلاقی فکر می‌کنن و حاضرترن با AI کار کنن یا دوست شن! ولی نکته عجیب اینجا بود که ذهن‌آگاهی تاثیر خاصی روی اون حس اعتماد به نفس تو کار با AI (AIS) نداشت. یعنی ممکنه یهو با اینکه خیلی ذهن‌آگاهی، هنوزم جرات نکنی با AI کار کنی!
یه نکته خاص دیگه هم پیدا کردن: ذهن‌آگاهی خودش به صورت مستقیم می‌تونه تمایل بچه‌ها واسه استفاده از AI رو زیاد کنه. اما بخش زیادی از این اثر از راه شناخت بیشتر AI و همکاری با هوش مصنوعی اتفاق میفته. این موضوع تو اصطلاحات علمی اسمش mediation effect یا اثر واسطه‌ایه، یعنی یه چیز باعث یه چیز دیگه میشه و اون هم سر آخر تاثیر خودش رو می‌ذاره.
محقق‌ها نتیجه‌گیری کردن که اگر دانشگاه‌ها تو برنامه‌های آموزشی‌شون تمرینات ذهن‌آگاهی رو با درس‌های AI ترکیب کنن، دانشجوها خیلی آماده‌تر و باحال‌تر وارد بازار کار AI می‌شن. چون هم سوادش رو پیدا می‌کنن، هم مهارت ذهنی و انگیزه کافی واسه کار واقعی با AI به دست میارن. اینطوری نسل جدید فارغ‌التحصیل‌ها که اصطلاحاً بهشون میگن AI-ready graduates یعنی «فارق‌التحصیل آماده‌هوش‌مصنوعی» خیلی زود آماده کار تو فضای حرفه‌ای می‌شن!
خلاصه قصه اینه: ذهن باز و حضور ذهن – چیزی که خیلی وقتا تو کلاس‌های مدیتیشن می‌شنوی – فقط واسه آرامش و حال خوب کاربرد نداره، بلکه اگه با یادگیری AI قاطی بشه، می‌تونه تو رو یه سر و گردن بالاتر از بقیه ببره تو دنیای دیجیتال. پس دفعه بعد که داشتی تمرین ذهن‌آگاهی می‌کردی، یادت بنداز که داری برای ورود به آینده شغلی هم آماده می‌شی!
منبع: +
