تا حالا فکر کردی چطوری باید قلب یه نیروگاه هسته‌ای رو بازرسی کنن؟! میدونی که اون وسط کلی تشعشع و حرارت و فشار بالاست و واقعاً آدمیزاد نمی‌تونه وارد محفظه راکتور بشه. خب، اینجاست که تکنولوژی ژاپنی وارد عمل میشه! شرکت میتسوبیشی، یه روبات باحال ساخته به اسم A-UT که می‌تونه بره دل این محفظه زیر آب و همه‌چیز رو چک کنه.
A-UT یعنی “Autonomous Underwater Inspection Device” یا همون دستگاه بازرسی مستقل زیر آب. به زبان ساده، این یه روبات بزرگی هست که می‌تونه توی آبِ داخل راکتور هسته‌ای شنا کنه و دنبال مشکل بگرده. مثلاً بره سراغ خط‌های جوشکاری‌شده دیواره‌های محفظه راکتور و مطمئن شه هیچ عیبی ندارن. این خط‌های جوش خیلی مهمن؛ اگه ترک یا نشتی داشته باشن، ماجرای فاجعه‌باری میشه.
فازه این روبات اینه که یه بازوی روباتیک با هفت محور (یعنی می‌تونه تو چند جهت مختلف حرکت کنه) داره که سرش پد سنسور گذاشتن و مخصوص همین کار بازرسی ساخته شده. روش کارش چطوریه؟ مثلاً با دستگاه سونوگرافی میره لایه‌های دیوار رو چک میکنه تا ببینه زیر سطح اتفاق مشکوکی نیفتاده. سونوگرافی تو صنعت یعنی با استفاده از امواج صوتی (که هیچ ضرری نداره) میشه داخل فلزات ترک و مشکل پیدا کرد، تقریباً مثل معاینه پزشکی اما برای تجهیزات صنعتی.
از نظر ابعاد، A-UT تقریباً هم‌قد یه آدمه: طولش 1.8 متر، عرضش 1 متر و ارتفاعش تقریباً 0.9 متره. وزنشم 400 کیلوگرم (یعنی واقعاً سنگینه!). حرکتش تو آب با یه جت کوچیک انجام میشه (به این توربین کوچک میگن “Thruster” ) و یه جفت چرخ کوچیک هم داره که بتونه به راحتی بچسبه رو دیواره‌های محفظه و حرکت کنه. پای روبات مثل جاروبرقی پَد وکیوم داره که روی دیواره می‌چسبه و تکون نمی‌خوره. خلاصه، خیلی باحاله!
این روبات با کامپیوتر و دسته بازی (Joystick) کنترل میشه، یعنی اپراتورها پشت سیستم می‌نشینن و از راه دور اون رو هدایت می‌کنن. حداکثر می‌تونه تا عمق 20 متر زیر آب بره (تقریباً 65 فوت)، پس داخل راکتور به راحتی قِل می‌خوره و دیواره‌ها رو اسکن میکنه. سرعت بازرسیش هم خوبه: 200 میلی‌متر بر ثانیه حرکت میکنه، یعنی پروسه چکاپ حسابی سریع‌تر میشه. جالب اینجاست که اگر دو تا از این روبات‌ها با هم کار کنن، سرعت بازرسی چند برابر میشه و زمان کل پروژه کلی کم میشه.
حالا یه نکته جالب: این روبات از سال 1995 تو نیروگاه‌های سوخت آبی ژاپن داره کار میکنه، تا الان حداقل 50 بار ازش استفاده کردن! این یعنی تقریباً 30 ساله داره باعث میشه نیروگاه‌ها ایمن‌تر و بدون توقف به کارشون ادامه بدن. بامزه اینجاست که این روبات تو ژاپن به عنوان “میراث شماره یک نگهداری” شناخته شده (Maintenance Heritage). یعنی جز قهرمان‌های تکنولوژی ژاپن حسابش کردن، چون واقعاً تکنولوژی نگه‌داریش یه بخش از فرهنگ تکنولوژیک کشور شده.
نیروگاه‌های هسته‌ای بر خلاف نیروگاه‌های معمولی (مثلاً سوخت فسیلی)، باید خیلی دقیق و منظم بازرسی بشن تا مبادا اتفاق بدی بیفته. چون اگر داخل محفظه راکتور مشکلی باشه و چک نشه، فاجعه بزرگی راه می‌افته (اتفاقی که تو نیروگاه فوکوشیما دیدیم کلی دردسر درست کرد). به خاطر همین روبات‌هایی مثل A-UT واقعاً مهمن و جون خیلی‌ها رو نجات میدن.
الان هم بعد از سال‌ها تردید به انرژی هسته‌ای (مخصوصاً بعد فاجعه فوکوشیما)، دوباره دولت ژاپن می‌خواد انرژی هسته‌ای رو جدی‌تر بگیره. مثلاً Sanae Takaichi رهبر جدید حزب حاکم ژاپن گفته قراره نیروگاه‌های بیشتری ساخته بشه و روی تکنولوژی‌های مدرن هسته‌ای مثل Fusion (گداخت هسته‌ای – نوعی انرژی که امن‌تر و آینده‌داره) سرمایه‌گذاری کنن. حتی صحبت اینه یکم تمرکز رو از انرژی‌های تجدیدپذیر مثل خورشیدی بردارن و به هسته‌ای رو بیارن.
این یعنی تکنولوژی‌های بازرسی مثل همین روباتِ A-UT حسابی نقش کلیدی دارن و باید حسابی قدرشون رو بدونیم. چون این روبات داره هم کار آدم‌ها رو راحت‌تر میکنه، هم تو محیط‌های خطرناک به جای انسان میره، هم با سونوگرافیِ دقیقش اطلاعاتی میده که چشم انسان هیچ جوره نمی‌بینه! این دقیقاً همون چیزی هست که برای آینده نیروگاه‌های ایمن و بدون دردسر دوستش داریم.
خلاصه، اگه روزی بحث امنیت نیروگاه‌های هسته‌ای بود و یکی گفت: “خب، کی میره این همه خطر رو به جون میخره؟” با خیال راحت بگو: میتسوبیشی واسه همین ساخته‌ش!
منبع: +
