یه خبر داغ از دنیای علم! یه تیم خفن از دانشمندان دانشگاه ایالتی میشیگان موفق شدن یه کلید مخفی کشف کنن که باعث میشه اسپرم‌ها درست لحظه آخر (وقتی به تخمک نزدیک میشن) پُر از انرژی بشن تا بهتر بتونن خودشونو برسونن.
حالا قصه از این قراره: تا قبل از انزال، اسپرم‌ها تقریباً تو فاز کم‌تحرک و انرژی پایین هستن. ولی همین که وارد دستگاه تناسلی خانوم‌ها میشن، ناگهان یه تحول عجیب توشون رخ میده! سرعتشون چند برابر میشه و ساختار غشای دورشون هم تغییر میکنه، واسه اینکه آماده لقاح بشن. مدت‌ها بود دانشمندا می‌دونستن این تغییر انرژی مهمه، ولی دقیقاً نمی‌دونستن چجوری کار میکنه.
خانم بالباخ و تیمش یه روش خیلی خاص ابداع کردن تا بتونن مسیر مصرف شدن گلوکز رو توی اسپرم‌ها دنبال کنن. گلوکز رو که می‌دونی، همون قند ساده‌ایه که سوخت اکثر سلول‌هاست. خودشونو اینطوری توضیح دادن: “فرض کن سقف یه ماشین رو صورتی کنی و بعد با پهپاد رفتارش رو تو ترافیک دنبال کنی.” جالب اینجا بود که اسپرم‌های فعال‌شده (اونایی که آماده حمله به سمت تخمک هستن) نه‌تنها تندتر حرکت می‌کردن، بلکه مسیرهای جدیدتری رو ترجیح می‌دادن و حتی بعضی وقتا تو چندتا تقاطع خاص گیر می‌افتادن!
طبق آزمایش‌هاشون، یه آنزیم به اسم آلدولاز (Aldolase؛ یعنی یه جور شتاب‌دهنده زیستی که گلوکز رو تبدیل به انرژی میکنه) نقش کلیدی تو این سوپرشارژ شدن اسپرم‌ها داره. تیم تحقیقاتی فهمیدن که اسپرم‌ها حتی قبل از شروع مسیر طولانیشون، از ذخیرهٔ داخلی سوخت خودشون هم استفاده می‌کنن. همین نکته می‌تونه توضیح بده چرا اسپرم توانایی حرکت طولانی‌مدت رو داره.
حالا بریم سراغ یه بخش باحال‌تر: ضدبارداری مردانه! تحقیقات قبلیِ همین خانم بالباخ وقتی توی دانشگاه ویل کورنل بود، نشون داده بود که اگه این آنزیم‌های کلیدی تو اسپرم رو بلاک کنی، موش‌های نر به طور موقت نابارور میشن. یعنی بدون تاثیر روی هورمون تستوسترون یا ایجاد ناباروری دائمی، فقط تا مدت کوتاهی اسپرم‌ها فعالیت خودشونو از دست می‌دن.
این موضوع خیلی مهمه، چون خیلی از قرص‌های ضدبارداری مردونه فعلی، یا مبتنی بر هورمون هستن یا هفته‌ها طول می‌کشه تا اثر کنن و عوارض جانبی هم دارن. اما با این روش جدید، احتمال داره بتونیم یه قرص یا داروی ضدبارداری مردانه روی‌تقاضا بسازیم—روی‌تقاضا یعنی فقط وقتی میخوای عملکرد اسپرم رو موقتاً متوقف کنی استفاده میشه، بدون دستکاری همه سیستم هورمونی بدن! کلی هم برای کسایی که از ضدبارداری زنانه استفاده می‌کنن می‌تونه خوب باشه، چون هورمون محور بودن اون‌ها معمولاً کلی عوارض داره.
بالباخ گفته الان حدود نصف بارداری‌ها تو دنیا اصلاً برنامه‌ریزی نشده‌ست، و چنین روشی می‌تونه آزادی عمل بیشتری به آقایون بده تا خودشون روی باروری‌شون کنترل داشته باشن. همزمان برای خانم‌ها هم امکان کمتری برای تجربه عوارض جانبی داروهای هورمونی فراهم میشه.
جالب اینجاست که دانشمندا امیدوارن با فهمیدن بهتر این آنزیم‌های «کنترل ترافیکی» سوخت و ساز تو اسپرم‌ها (یعنی مثل چراغ راهنمایی بین سلول‌ها عمل می‌کنن)، نه‌تنها راه‌حل‌های ضدبارداری بهتر بسازن، بلکه تو درمان ناباروری هم کمک کنن. الان یک‌پنجم مردم دنیا با مشکلات ناباروری دست و پنجه نرم می‌کنن، و این یافته‌ها احتمال داره هم تو آزمایشات تشخیصی و هم تو موفقیت روش‌های کمک‌باروری موثر باشه.
بالباخ گفته تحقیقات آینده‌ش درباره اینه که اسپرم‌ها چطوری به جز گلوکز، قندهای دیگه مثل فروکتوز (یعنی قندی که بیشتر تو میوه‌هاست) رو هم مصرف می‌کنن و انرژی می‌گیرن. خلاصه که این داستان تازه شروعشه!
کل نتایجشون هم تو مجله Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شده و احتمالاً در آینده باید منتظر خبرهای باحال‌تری باشیم.
منبع: +
