یه خبر خیلی عجیب و باحال از دل کوه‌های مراکش دارم براتون! سال ۲۰۲۳، یه فسیل دیناسور پیدا کردن که واقعاً عجیب و ترسناک بوده؛ یعنی زره و خاره‌هایی داشته که تا حالا هیچ‌جا مثلش ندیدن. اسم این دیناسور Spicomellus afer بوده (اگه اسمش براتون سخته، بی‌خیالش؛ ولی بدونین اسم علمیشه).
خب، چیزی که خیلی خفنش می‌کنه اینه که یه سری خار بزرگ و عجیب بالای گردنش داشته؛ بعضیاشون اندازه‌شون تا حدود یک متر، یعنی تقریباً ۳۴ اینچ (۸۷ سانتیمتر) می‌رسیده! این خارها از همون استخوان‌هایی بودن که توی پوستش رشد کرده بودن (بهشون می‌گن osteoderm – یعنی همون استخوان‌هایی که بعضی خزنده‌های امروزی مثل کروکودیل‌ها دارن). حتی بعضی خارهاش از دنده‌هاش زده بودن بیرون و جزو اسکلتش محسوب می‌شن!
جالبه بدونین این زره عجیب احتمالاً فقط برای دفاع در برابر شکارچیان نبوده، بلکه پژوهشگرا فکر می‌کنن مثل دم طاووس، این خارها برای جلب توجه جنس مخالف بوده! اصطلاحش می‌شه “انتخاب جنسی”؛ یعنی برای این که بقیه بفهمن این آقا یا خانم دیناسور خیلی سالم و قوی بوده. البته یه کاربرد دفاعی هم براش حدس می‌زنن، چون چنین خارهای سنگین و بزرگی یه کم عجیبه اگه فقط واسه نمایش باشه؛ احتمالاً ترکیبی از جلب نظر و دفاع در برابر دشمنان بوده.
حالا این فسیل عجیب رو دقیق‌تر بررسی کنین: تیکه‌هایی از مهره‌ها و دنده‌ها، بخشی از لگن و البته همین خارها رو پیدا کردن. دانشمندها با همین تیکه‌ها تونستن شکل‌و‌شمایل احتمالی S. afer رو بسازن. بدنش کوتاه و پهن بوده؛ یه چیزی مثل لاک‌پشت خیلی بزرگ – طولش هم تقریباً ۴ متر (یعنی ۱۳ فوت) بوده. البته اسکلت کامل پیدا نشده و اینا همه براساس همین تیکه‌ها تخمین زدن.
بد نیست بدونین که اولین بار نشونه‌ای از این دیناسور، سال ۲۰۲۱ با یافتن بخشی از دنده همراه با خار پیدا شد، اما اون موقع هم دانشمندها کلی تعجب کردن و مجبور شدن کلی سی‌تی‌اسکن (CT scan – یعنی تصویر برداری با اشعه ایکس که عمق داخل شی رو نشون می‌ده) بگیرن تا مطمئن شن این فسیل واقعیه و کسی خارها رو به زور نچسبونده! بعداً با تحقیقات بیشتر همین فسیل ۲۰۲۳ رو هم کشف کردن و داستان جدی‌تر شد.
یه چیز جالب دیگه اینه که آنکیلوسورها (Ankylosaur – یعنی این دسته از دیناسورها که زره بدن دارن) معمولاً یه جور طوق استخوانی دور گردنشون داشتن؛ اما S. afer یه طوق خیلی بزرگ و خفن با اندازه گردن خودش داشته که از دو طرفش اون خارهای متری زده بوده بیرون!
فقط تا اینجا باشه؟ نه! محقق‌ها احتمال می‌دن ته دم این دیناسور هم یه جور گرز استخوانی (دم گرزی – mace-shaped tail) بوده؛ یه قطعه تیغه‌ای که جدا پیدا کردن حدود ۴۲ سانت بوده، حدس می‌زنن انتهای دمش می‌چسبیده. جالبه بدونین دم گرزی یه چیز معمول توی آنکیلوسورهای دوره کرتاسه (Cretaceous – یه دوره از دوران دایناسورها) بوده و حالا معلوم شد که جدهای قدیمیشون هم کم‌کم از همون موقع داشتن چنین سیستم‌هایی رو توسعه می‌دادن!
همین دم و زره عجیب نشون می‌ده که اون تیغ‌ها فقط برای زیبایی نبوده و احتمالاً نقش دفاعی هم داشتن. یعنی هم مد روز بودن، هم کاربردی!
درکل، این کشف هم یه قدم جلوترمون برد توی شناخت دنیای پررمز و راز دایناسورها. واقعاً انگار توی هر گوشه دنیا یه داستان عجیب و غریب از دایناسورهای قدیمی می‌شه پیدا کرد! همین S. afer احتمالاً قدیمی‌ترین آنکیلوسوریه که تا حالا فسیلش پیدا شده (مال دوره ژوراسیک میانه، یعنی تقریباً ۱۶۰ تا ۱۷۵ میلیون سال پیش!).
اگه دوس دارین بدونین باز چه فسیل‌های عجیبی اخیراً کشف شده، مثلاً:
- رد پای یه دایناسور ۱۱۵ میلیون ساله تو تگزاس که بعد از یه سیل شدید نمایان شد
- یا یه هیولای دریایی دوره ژوراسیک تو آلمان که قبلاً هیچ کس گونه‌ش رو نمی‌شناخت
- یا حتی کشف کوسه باستانی توی عمیق‌ترین غار جهان!
واقعاً دنیای گذشته‌ها پر از سورپرایزه!
منبع: +
