خب رفقا، بیاید یه خبر بامزه و جالب از دنیای تکنولوژی و فضا رو با هم مرور کنیم. ناسا یه حسگر هوایی خیلی خفن به اسم AVIRIS-5 ساخته که الان داره رو آسمون غرب آمریکا پرواز میکنه و دنیای کشف مواد معدنی رو کلاً تغییر داده! این حسگر پیشرفته، اندازهش تقریباً اندازه یه ماکروویوه ولی کارش رو باید تو ابعاد فضایی تصور کنید!
این دستگاه رو سوار یه هواپیمای خاص ناسا به اسم ER-2 کردن که میتونه تا ارتفاع حدود ۱۸ کیلومتر بالای زمین بره. این ارتفاع یعنی تقریباً همرده با هواپیماهای جاسوسی! از اون بالا، AVIRIS-5 میتونه با بررسی بازتاب نور خورشید از سطح زمین ، امضای خاص (یا به قول علمیا، اثر انگشتی!) هر مادهای رو شناسایی کنه. مثلاً میفهمه کدوم جاها لیتیوم داره، کدوم جاها رس، رنگدونه یا هر ترکیب عجیب و غریبی که فکرشو بکنی.
کل ماجرا با همکاری سازمان USGS (یعنی همون سازمان زمینشناسی آمریکا که همیشه دنبال نقشه برداری و منابع زمینیه) انجام میشه. این پروژه بزرگترین عملیات نقشهبرداری هوایی مواد معدنی در تاریخ این کشور لقب گرفته! هدفش هم مشخصه: فهمیدن منابعی که برای انرژی، صنایع، و امنیت ملی مهمن.
اصلاً این خانوادهی AVIRIS یه سابقه عجیب غریبی دارن! داداشاش قبلاً با موفقیت رو مریخ و ماه هم کار کردن و حتی اولین بار ردپای آب رو هم تو ماه پیدا کردن. یا مثلاً جزایر و دریاچههای قمر تایتان رو کشف کردن. ولی نسخه پنجم یعنی AVIRIS-5 مخصوص زمین ساخته شده و یک قابلیت مهم داره: سرعتش خیلی بالاست و رزولوشنش هم دو برابر نسل قبلی شده! این یعنی میتونه از فاصله ۱۸ کیلومتری، چیزهایی به کوچیکی ۳۰ سانت رو از هم تشخیص بده!
تا حالا تو اولین سالش، AVIRIS-5 بیشتر از ۲۰۰ ساعت روی ایالتهایی مثل نوادا و کالیفرنیا پرواز کرده. حتی تونسته “هکتوریت” رو، که یه نوع رس حاوی لیتیوم باحال و ارزشمنده، توی پسماند یه معدن متروکه پیدا کنه! شاید بدونید لیتیوم یکی از اون ۵۰ ماده معدنی خیلی حیاتیه که USGS به خاطر خطرات تامین، توی لیست بحرانی قرار داده. چون هم دنیا مدام بهش بیشتر احتیاج پیدا میکنه و هم پیدا کردنش یه چالش جدیده.
داستان فقط به لیتیوم ختم نمیشه. این تکنولوژی بومی آزمایشگاه JPL ناسا (که قبلاً کلی ماموریت فضایی عجیب رو طراحی کردن) حتی تو مدیریت زمین، سنجش منابع آب برف، و پیشبینی خطرات آتشسوزی کاربرد داره — یعنی هر چقدر فکر کنی سوال علمی براش هست!
کاراکتر اصلی این مقاله کاریو میکنه که هر تصویر هوایی، هم عکس باشه هم اطلاعات شیمیایی. مثلاً هر پیکسلش اطلاعات طیفی خاص داره (به اینا میگن “image cube”، یعنی مکعب تصویری پر از داده). دانشمندا با این طیفها هر ماده معدنی، حتی در ابعاد کوچک، رو خیلی راحت تشخیص میدن. انگار داری دستخط یه نفر رو تو دوربین امنیتی تشخیص بدی!
این سنسور عجیب از تکنولوژیهای باحالی مثل مواد “سیلیکون سیاه” (که یکی از سیاهترین مواد ساخته دست بشره و نور مزاحم رو نابود میکنه)، منشور و آرایههای حساس ساخته شده. اونقدری دقیق هست که مشابه سختافزارهاش رو تو ماموریت به عطارد، مریخ، و حتی پلوتو هم به کار بردن!
پروژه GEMx (که با بودجه قانون جدید زیرساخت آمریکا حمایت میشه) قراره چهار سال ادامه پیدا کنه. امیدشون اینه که جاهایی که کسی دیگه به فکرشون نبوده رو دوباره ارزشمند کنن، منابع معدنی جدید کشف کنن یا حتی خطرهایی مثل زهکشی اسیدی معادن رو هم پیدا کنن.
در کل این تازه شروع کاره! از این به بعد، AVIRIS-5 میتونه تحول بزرگی تو کشف منابع زمین ایجاد کنه و هر بار یه «اثر انگشت طیفی» کشف کنه و پرده از رازهای تازه زمین برداره!
منبع: +
