دیگه باید جدی بگیریم که مریخ فقط یه سیاره خشک و بی‌روح نیست! ناسا رسماً گفته شواهد خیلی جالبی پیدا کرده که نشون میدن شاید زمانی واقعاً زندگی در مریخ وجود داشته. حالا بیاید ریز ماجرا رو با هم مرور کنیم.
همه‌چیز با یه سنگ کوچیک و عجیب به اسم «Cheyava Falls» شروع شد که مریخ‌نورد Perseverance تو سال ۲۰۲۴ توی کنار یه رودخونه خشک‌شده به اسم Neretva Vallis پیدا کرد. این رودخونه قبلاً به داخل یکی از دهانه‌های معروف مریخ، یعنی Jezero، می‌ریخته. Perseverance همون مریخ‌نورد معروف ناساست که از ۲۰۲۱ اونجا داره اینور و اونور می‌چرخه و هر چی نمونه سنگ خفن و عجیب غریب پیدا کنه، جمع می‌کنه تا یه روز بیاره روی زمین.
حالا این سنگ Cheyava Falls، همون اول معلوم شد خیلی چیزها تو دلش داره. توی یه جایی به اسم Bright Angel (که قبلاً مثل ته یه دریاچه بوده)، بررسی کردن دیدن پرا از ترکیب‌های ارگانیکیه. (یعنی مواد پایه‌ای مرتبط با کربن که توی همه موجودات زنده پیدا میشه.) تازه، ردهایی از این توش هست که نشون میده آب اون وسطا جریان داشته، و حتی لکه‌هایی شبیه پوست یوزپلنگ روی سنگ هست که ممکنه بخاطر واکنش‌های شیمیایی به وجود اومده باشه — درست مثل کاری که بعضی میکروب‌های قدیمی روی زمین انجام می‌دادن تا از این راه انرژی بگیرن.
حالا قشنگ‌ترین بخشش اینه که ابزار SHERLOC مریخ‌نورد (که وظیفه‌ش بررسی سنگ‌ها برای کشف مواد ارگانیک و شیمیاییه)، تونست نشون بده توی این سنگ مولکول‌های پایه کربنی، هماتیت سرخ‌رنگ (یه جور سنگ آهن)، و همچنین فسفات و نقاط آهنی هست. بعضی از این لکه‌ها می‌تونن رد پای میکروب‌های اولیه باشن که وقت حوصله‌اش رو نداشتن از نور خورشید انرژی بگیرن، دست به دامان این واکنش‌های شیمیایی می‌شدن!
واقعاً اینقدر عجیب بود که مایکل تایس، یه زیست‌زمین‌شناس و اخترزیست‌شناس (یعنی یه کسی که تخصص‌ش کشف نشونه‌های زندگی در خارج از زمینه) از دانشگاه Texas A&M میگه: «ما وقتی این صخره‌ها رو بررسی کردیم، از همه نظر با نمونه‌های قبلی فرق می‌کردن. یه جور چرخه شیمیایی توش بود که روی زمین موجودات زنده براش ازش استفاده می‌کنن! وقتی دقیق‌تر نگاه کردیم دیدیم بعضی چیزهاش فقط با حضور حیات قابل توضیحه.»
اما داستان به اینجا ختم نمیشه. توی دو نقطه دیگه نزدیک به هم به اسم Sapphire Canyon و Masonic Temple، سنگ‌هایی پیدا شده که پر از گل‌و‌لایِ غنی از رس هست. توش «ویویانیت» (که یه جور کانی فسفات آهنه) و «گرایجیت» (کانی سولفید آهن) پیدا شده. احتمالاً این مواد به خاطر واکنش‌های شیمیایی گل با مواد ارگانیک درست شدن. دانشمندا میگن چینش این مواد توی سنگ‌ها نشون میده یه چیزی شبیه اونچه روی زمین بین میکروب‌ها و مواد آلی اتفاق می‌افته، روی مریخ هم وجود داشته. مثلاً توی زمین باکتری‌ها تو گل زندگی می‌کنن، مواد ارگانیک رو می‌خورن و برای نفس کشیدن (!) از اکسید آهن و سولفات استفاده می‌کنن. این فرایند رو «چرخه ردوکس» میگن — یعنی هنگام انتقال الکترون بین مواد، انرژی آزاد میشه.
طبق گفته‌های مدیر موقت ناسا، شان دافی، بعد از یک سال که نمونه‌ها و داده‌هاشون رو بررسی کردن، تیم علمی ناسا میگن واقعاً هیچ توضیح دیگه‌ای (غیر از رد پای حیات) براش ندارن. خودش هم توی یک مصاحبه خبری اعلام کرد: «احتمالاً این شفاف‌ترین نشونه‌ایه که تا حالا از حضور زندگی روی مریخ پیدا کردیم. خیلی هیجان‌انگیزه!»
ولی از اون طرف، ناسا هم میگه هنوز نمی‌تونن صد در صد مطمئن باشن تا این نمونه‌ها واقعی بیاد روی زمین و با دستگاه‌های پیشرفته‌تر آزمایش بشه. این قصه اما خیلی دردسر داره، چون ماموریت بازگردوندن نمونه‌ها قرار بود با همکاری اروپا و یه موشک کوچیک مخصوص تا سال ۲۰۳۳ انجام شه، اما الان به خاطر مشکلات بودجه‌ای و عقب افتادن برنامه، کلی بحث سیاسی روش هست. اصلاً شاید کلی عقب بیفته یا کل پروژه کنسل شه! از اون طرف، چین هم گفته ماموریت جمع‌آوری نمونه‌ها از مریخ رو تا ۲۰۲۸ انجام میده؛ یعنی رقابت حسابی داغ شده.
در آخر، هرچند که هنوز هیچ چیز قطعی نیست، ولی این یافته‌های جدید ناسا خودشون تا حالا قوی‌ترین سرنخ‌هایی هستن که شاید روزی روی مریخ، حداقل نوعی زندگی میکروبی وجود داشته. پس حالا حالاها باید منتظر باشیم ببینیم قراره این داستان مریخ تا کجا کش بیاد!
راستی، اگه دوست داری بیشتر بدونی: قبلاً دانشمندا حدس‌هایی درباره وجود اقیانوس‌های زیرزمینی آب مایع تو مریخ زدن، بعضی وقتا عکس‌های مریخ‌نورد نشونه‌هایی عجیب مثل رد رنگ روی دیوار یا اشکالی شبیه جمجمه پیدا می‌کنن. کلاً مریخ پر از سوپرایزه، پس حتماً اخبارش رو دنبال کن! 🚀
منبع: +
