یه خبر باحال از دنیای علم اومده که واقعاً قشنگه! دانشمندها توی منطقه‌ای به اسم لدی-گِرارو (Ledi-Geraru) که شمال شرق اتیوپی قرار داره، اونقدر چیزهای هیجان‌انگیزی پیدا کردن که خودشونم باورشون نمی‌شه: یه سری دندون فسیل شده خیلی قدیمی که نزدیک دو میلیون و ششصد هزار سال عمر دارن! حالا این دندون‌ها چی هستن؟ همین جاش داستان جالب میشه.
از این دندون‌ها، ده‌تاشون مال یه گونه ناشناخته از جنس “آسترالوپیتکوس” هست. بذار راحت‌تر بگم: آسترالوپیتکوس یعنی یه گروه از انسان‌نماهای اولیه که معروف‌ترین عضو این خانواده همینه که بهش میگن “لوسی”. حالا این لوسی یه جور خواهرزاده یا عموزاده ما محسوب میشه و معروف‌ترین فسیل انسان‌نماست که تاحالا پیدا کردن. اما این دندون‌های جدید، ظاهراً اصلاً متعلق به لوسی یا دیگه گونه‌های شناخته شده آسترالوپیتکوس نیستن، و احتمالاً داریم با یه فامیل جدید روبه‌رو میشیم که تا حالا کسی نمی‌شناختتش.
علاوه بر اون دندون‌ها، یک جفت دندون خیلی قدیمی‌تر هم پیدا کردن که مال جنس Homo هست. Homo همون خانواده‌ایه که انسان امروزی (Homo sapiens) توش قرار می‌گیره. جذاب‌ترش اینه که این‌ها احتمالاً مال قدیمی‌ترین موجود Homoهستن که تاحالا کشف شده، حتی اسم خاص براش نگذاشتن هنوز!
حالا اینطوری میشه که حداقل دو تا گونه از “هومینین”ها (Hominin یعنی گروهی از انسان و فامیل‌های نزدیکش شامل آسترالوپیتکوس و Homo) توی همون منطقه ۲/۶ میلیون سال پیش داشتن کنار هم زندگی می‌کردن! یعنی قشنگ معلومه اجداد ما از همون اول، اهل جمع بودن!
محیط منطقه لدی-گِرارو اون موقع یه دشت باز و خشک بوده. اینو از فسیل حیوانات علف‌خوار اون زمان فهمیدن. پر از چمنزار و رودخونه بوده و کلی آب و گیاه واسه تغذیه و شکار حیوانات بزرگ. این یعنی هم آسترالوپیتکوس‌ها و هم هوموها حسابی جا واسه زندگی اونجا داشتن. بعضی‌ها میگن دلیل اینکه اینقدر فسیل اونجا خوب مونده (و فکر می‌کنیم خیلی شلوغ بوده) اینه که آتشفشان‌های منطقه باعث حفاظت فوق‌العاده از اجساد شده بودن. یه جور خلقت ویژه برای دانشمندا!
حالا از خود جنس Homo، قبلاً یه فک پایینی ۲/۸ میلیون ساله هم همون نزدیکی پیدا کردن که باور دانشمندها اینه احتمالاً به همون گونه دندون‌های جدید ربط داره. پس این دندون‌ها و فک همه با هم نشون میدن که چندگونه مختلف با هم می‌چرخیدن.
اینجا یه نکته جالب دیگه: این داستان فقط واسه اتیوپی نیست! توی همون سا‌ل‌ها، گونه‌ای دیگه به اسم آسترالوپیتکوس گاری (Australopithecus garhi) هم تو منطقه حضور داشته، و جنوب آفریقا هم آسترالوپیتکوس آفریکانوس و شرق آفریقا یه شاخه دیگه به اسم Paranthropus داشته. یعنی شجره فامیلی انسان‌ها به جای یه خط صاف، شبیه یه بوته بزرگ و درهمه پر از شاخه‌های مختلف. این اصطلاح بوته‌ای بودن رو دانشمندها خیلی دوست دارن: یعنی درخت خانوادگی ما اینقدر شلوغه که اصلاً خطی نبوده، کلی شاخه و برگ داره!
ولی داستان هیجان‌انگیزتر میشه: دندون‌های کشف شده رو با لایه‌های خاکستر آتشفشانی که بالا و پایینشون هست، دقیقاً تاریخ‌گذاری کردن (به این کار میگن “لایه‌نگاری” و روش تاریخ‌گذاری با خاکستر). فعلاً با این همه اطلاعات، دانشمندها هنوز جرات نکردن به این گونه جدید یه اسم رسمی بدن، چون میگن ویژگی خاص و منحصربه‌فردی که بشه یک گونه جدید رو کامل معرفی کرد، فعلاً تو این دندون‌ها نیست. معمولاً باید یه ویژگی آناتومیکی خاص باشه که کاملاً با بقیه فرق کنه.
الان دانشمندها دارن سطح مینای این دندون‌ها رو بررسی می‌کنن. مینا همون لایه سخت سطح دندونه که با آنالیز شیمیاییش میشه فهمید این انسان‌نماها چه غذایی می‌خوردن و آیا با هم رقابت غذایی یا زندگی مشترک داشتن یا نه. فعلاً اطلاعاتمون در حد حدسه و مدرک رفتاری واسه تعامل مستقیم این دو گروه هومینین نداریم. شاید یکی مثل میمون‌های امروزی، کنار هم زندگی می‌کردن ولی خیلی با هم درگیر نبودن. مثلاً شامپانزه‌ها و گوریل‌ها ممکنه تو یه جنگل باشن ولی معمولاً تو محدوده جدا از هم می‌مونن.
نکته آخر اینکه هر فسیل جدیدی که پیدا میشه، یه تکه از پازل بزرگ سیر تکامل انسانه. خودت فکر کن، هرکدوم از این یافته‌ها ممکنه جواب یه سوال بزرگ درباره این باشه که کی و چطور از اجداد اولیه تبدیل به ما شدن.
پس خلاصه: تو منطقه لدی-گرارو، حداقل سه گونه مختلف از انسان‌نماها (شامل Homo، آسترالوپیتکوس جدید و اون گاری معروف) حداقل ۲/۵ میلیون سال پیش داشتن کنار هم زندگی می‌کردن؛ با یه عالمه پرسش و جواب جذاب که دانشمندها هنوز دارن دنبال کشفش می‌گردن!
منبع: +
