داستان امروز ما درباره‌ی یه استارتاپ هیجان‌انگیز به اسم ‘Quaise’ ـه که داره با فناوری جدیدش توی حوزه ژئوترمال غوغا می‌کنه! حالا ژئوترمال یعنی همون انرژی‌ای که از گرمای زمین می‌گیریم مثلاً با حفاری چاه‌های عمیق، انرژی تمیز تولید میکنیم.
چیزی که Quaise معرفی کرده اینه که با دستگاهی به اسم ‘gyrotron’ (یه جور لیزر قوی که می‌تونه سنگ رو ذوب کنه!) می‌خوان خیلی ارزون‌تر و عمیق‌تر حفاری کنن و انرژی ژئوترمال رو دست همه برسونن! یعنی اگه کارشون بگیره، دیگه ممکنه هر جا از سیاره بتونیم از گرمای زمین برق بکشیم!
بخاطر همین پروژه، رفتم دفتر مرکزی Quaise تو هیوستون و بعدش هم سری زدم به Nabors Industries که هم سرمایه‌گذار اصلی Quaise ـه و هم یه غول توی زمینه حفاری دنیا به حساب میاد.
تو حیاط دفتر Nabors، بالای یه دکل حفاری واستادم و فکرم رفت سمت این موضوع که واقعاً شرکت‌های نفت و گاز قراره چه نقشی تو آینده انرژی و تغییرات اقلیمی داشته باشن؟ از یه طرف کلی تخصص و پول دارن، از یه طرف منفعت‌شون تو سوخت‌های فسیلیه. یعنی واقعاً می‌تونن بخشی از راه‌حل بحران آب‌وهوا باشن یا خودشونم هنوز شک دارن؟
بذار یه نمونه بزنم: همکاری Quaise و Nabors دقیقاً از همون مدل همکاری‌هاییه که این روزا تو حوزه ‘climate tech’ یا همون فناوری‌های مبارزه با تغییرات اقلیمی زیاد می‌بینیم — مثلاً یه استارتاپ خلاق مثل Quaise با یه کمپانی عظیم و سابقه‌دار مثل Nabors دست به دست هم می‌دن. این داستان رو حتی تو صنعت سیمان هم داریم: شرکت Sublime Systems حمایت حسابی از بزرگان بازار مثل Holcim گرفته (Holcim هم بزرگترین کمپانی سیمان دنیاست!).
خلاصه Nabors سال ۲۰۲۱ چیزی حدود ۱۲ میلیون دلار روی Quaise سرمایه‌گذاری کرد و الان هم شریک فنی‌شونه. مثل اینه که از انرژی سنتی دارن وارد دنیای مدرن و پایدار می‌شن و می‌خوان سهمشونو تو آینده انرژی تمیز از دست ندن!
یکی از مسئولای Nabors که تو تیم ‘energy transition’ ـشون کار می‌کنه (یعنی گروهی که روی گذار به انرژی‌های پاک تمرکز دارن)، می‌گه: “ما فرقی برامون نمی‌کنه چه چاهی رو میکنیم!” یعنی براشون پروژه نو یا قدیمی خیلی مهم نیست و دارن هول هولکی تو ژئوترمال هم سرمایه‌گذاری می‌کنن. از همکاری با Quaise کاملاً ذوق زده‌ن و می‌گن چند ساله منتظر یه همچین پروژه‌ای بودن!
راستش این همکاری‌ها برای استارتاپا حسابی سود داره: هم تخصص فنی و سرمایه می‌گیرن، هم دست شرکت‌های سنتی مثل Nabors برای ورود به حوزه انرژی‌های آینده باز می‌شه. اگه سوخت‌های فسیلی واقعاً حذف بشن، همچین سرمایه‌گذاری‌هایی می‌تونه براشون شبیه بیمه باشه که تو انرژی‌های نسل بعدی هم حرفی برای گفتن داشته باشن.
حالا یه سوال مهم: شرکت‌های نفت و گاز چقدر نقش سازنده تو حل بحران آب‌وهوایی می‌تونن داشته باشن؟ طبق گزارشی از آژانس بین‌المللی انرژی یا همون IEA (یه نهاد جهانی که سیاست‌گذاری و تحلیل تو حوزه انرژی انجام می‌ده)، بدون حضور این شرکت‌های بزرگ، مسیر رسیدن به ‘Net Zero’ (یعنی دنیایی که انتشار گازهای گلخانه‌ای رو به صفر می‌رسونه) هم پیچیده‌تر می‌شه، هم گرون‌تر. آژانس می‌گه تا سال ۲۰۵۰ حدود ۳۰ درصد انرژی دنیا می‌تونه از جاهایی بیاد که تجربه و تخصص نفت و گازی‌ها به دردش می‌خوره، مثلاً هیدروژن، سوخت‌های زیستی مایع، بیومتان (یه جور گاز پاک)، جذب کربن، و البته همین ژئوترمال.
اما واقعیت اینه که فعلاً شرکت‌های نفت و گاز در حد شعار موندن! همین گزارش IEA می‌گه سال ۲۰۲۲ فقط حدود ۱ درصد کل سرمایه‌گذاری جهانی روی فناوری آب‌وهوایی توسط همین شرکتا اومده. حالا یکمی این آمار بهتر شده، ولی بازم نمی‌شه گفت علاقه‌ای نشون دادن که جدی دنبال تغییر باشن.
بدتر اینکه حالا که دولت آمریکا هم تمرکز کمتری روی فناوری آب‌وهوایی گذاشته، اصلاً بعید نیست این شرکتا سرمایه‌ها و قول‌هاشون رو جمع کنن و عقب بکشن. مثلاً BP (یکی از غول‌های نفتی جهان) تازه حرفاشو پس گرفت و عقب نشینی کرده از اینکه تولید نفت و گازشو کم کنه یا رو انرژی پاک سرمایه بذاره. سال ۲۰۲۳ حتی ۱.۱ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری تو پروژه‌های بادی دریایی رو هم خط زد و دنبال فروش بیشتر دارایی‌هاشه. شل (Shell) هم تموم ایستگاه‌های سوخت‌رسانی هیدروژن در کالیفرنیا رو جمع کرد! حالا شاید به نظر اتفاق بزرگی نباشه—واقعاً خودروهای برقی خیلی جلوترن از هیدروژنی‌ها تو آمریکا—ولی خب باز جای بحث داره.
درکل، این شرکتا اگه سرمایه‌ای هم گذاشتن، در حد پول‌خُرد بوده و به محض اینکه وضعیت سیاسی یا اقتصادی عوض شه، قول‌هاشونو فراموش می‌کنن. فراموش نکنین که شرکت‌های فسیلی سابقه خوبی تو این زمینه ندارن — مثلاً اگزون (Exxon) تو دهه ۱۹۷۰ خودش مدل‌سازی آب‌وهوایی کرده بود و حتی پیش‌بینی‌هایی که داشتن کاملاً درست از آب دراومده! ولی بجای انتشار این نتایج، شروع کردن به کوچک‌نمایی بحران و نادیده‌گرفتنش! البته نماینده‌هاشون الان می‌گن که اینا فقط بحث‌های داخلی بوده و قصد سرپوش‌گذاری نداشتن، ولی بعیده کسی اینو باور کنه!
حالا فعلاً هرچی باشه، سوخت فسیلی هنوز جزئی از آینده نزدیک ماست، اما اگه شرکت‌های نفت و گاز واقعاً بخوان با اهداف آب‌وهوایی هماهنگ بشن، باید اساسی تغییر رویه بدن—که خب منافع مالی‌شون فعلاً اجازه این کار بزرگ رو نمی‌ده. خیلی‌هاشون هم اصلاً انگیزه‌ای براش ندارن.
همونطور که تو گزارش IEA اومده: “هیچ‌کس که واقعاً به تغییر متعهد باشه، نباید منتظر باشه بقیه اول حرکت کنن!” یعنی اگه بخوایم آینده آب‌وهوایی بهتری داشته باشیم، نباید چشم‌انتظار شرکت‌های نفت و گاز بمونیم. اونا هم اگه می‌خوان سهمی داشته باشن، بهتره بجنبن!
خلاصه کلام: فعلاً شرکتای نفت و گاز خیلی کم و با احتیاط دارن روی فناوری‌های پاک سرمایه‌گذاری می‌کنن و هر وقت شرایط سیاسی تغییر می‌کنه، عقب می‌کشن. اگه واقعاً به آینده بدون سوخت فسیلی فکر میکنیم، باید انتظار فعال بودن بیشتری ازشون داشته باشیم، ولی فعلاً تو عمل خیلی خبری نیست!
منبع: +
