کد تولید شده توسط هوش مصنوعی چه وضعیتی از نظر مالکیت و کپی‌رایت دارد؟ پاسخ به این سوال چالش‌برانگیز است و همچنان بین متخصصان حقوقی بحث‌برانگیز باقی مانده است. ابهاماتی در مورد مالکیت، حقوق کپی‌رایت، و مسئولیت‌های مرتبط با استفاده از ابزارهایی مثل ChatGPT برای تولید نرم‌افزار مطرح شده که نیازمند بررسی عمیق‌تر هستند.
رمزگشایی مالکیت کد تولید شده توسط هوش مصنوعی
هوش مصنوعی شیوه‌ی خلق و نوآوری ما را متحول می‌کند. همین امر باعث شده است که سوالات مربوط به مالکیت محتوای تولید شده توسط هوش مصنوعی، به خصوص کد، اهمیت بیشتری پیدا کند. توسعه‌دهندگان، کسب‌وکارها و حقوقدانان با پیچیدگی‌های قوانین مالکیت فکری (intellectual property : IP) در این حیطه‌ی جدید و ناشناخته مواجه هستند. این مقاله به بررسی دقیق مالکیت، حق تکثیر و رویه‌های قانونی مربوط به کد تولید شده توسط هوش مصنوعی می‌پردازد.
سوال اصلی: مالکیت کد تولید شده توسط هوش مصنوعی متعلق به کیست؟
مالکیت کد تولید شده توسط هوش مصنوعی یک منطقه‌ی خاکستری قانونی است. فرض کنید در حال توسعه‌ی یک اپلیکیشن هستید و بیشتر کد را خودتان می‌نویسید، اما برای تولید بخش‌های خاصی از ChatGPT استفاده می‌کنید. آیا این دخالت عامل خارجی بر مالکیت شما بر اپلیکیشن تأثیر می‌گذارد؟ متخصصان حقوقی معتقدند که پاسخ در قوانین قراردادها و حق تکثیر نهفته است که هر کدام چالش‌های خاص خود را دارند.
ملاحظات قراردادی
به گفته‌ی ریچارد سانتالسا، وکیل متخصص در فناوری و مالکیت فکری، شرکت‌های ارائه‌دهنده‌ی ابزارهای هوش مصنوعی، اغلب بر اساس شرایط خدمات خود، ادعای مالکیت بر خروجی‌های تولید شده را دارند. با این حال، OpenAI، خالق ChatGPT، تمامی حقوق مربوط به خروجی تولید شده را صراحتاً به کاربر واگذار می‌کند. اگرچه این موضوع ممکن است ساده به نظر برسد، اما توسعه‌دهندگان همچنان باید شرایط قراردادی هر ابزاری را که استفاده می‌کنند، به طور کامل درک کنند.
پیامدهای حق تکثیر (کپی‌رایت)
مالکیت و حق تکثیر مفاهیم جداگانه اما مرتبط هستند. مالکیت به کنترل کد مربوط می‌شود – چه کسی می‌تواند آن را تغییر دهد، توزیع کند یا از آن استفاده کند – در حالی که حق تکثیر به حمایت قانونی گسترده‌تر از آثار اصلی مربوط می‌شود. در ایالات متحده، قانون حق تکثیر شرط می‌کند که یک اثر توسط انسان خلق شده باشد تا مشمول حمایت قانونی قرار گیرد. این شرط، تردیدهایی را در مورد اینکه آیا کد تولید شده توسط هوش مصنوعی می‌تواند اصولاً دارای حق تکثیر باشد، ایجاد می‌کند.
دیدگاه‌های بین‌المللی در مورد مالکیت
ابهام قانونی پیرامون آثار تولید شده توسط هوش مصنوعی فراتر از ایالات متحده است. به عنوان مثال، در کانادا، آژانس نوآوری، علوم و توسعه اقتصادی (Innovation, Science and Economic Development : ISED) سه رویکرد مختلف برای مالکیت مربوط به هوش مصنوعی پیشنهاد داده است:
- واگذاری مالکیت به فردی که مقدمات ایجاد اثر را فراهم کرده است.
- محدود کردن حق تکثیر به آثاری که توسط انسان تولید شده‌اند.
- ایجاد یک رده‌ی جدید از حقوق «بدون مؤلف» برای محتوای تولید شده توسط هوش مصنوعی.
به طور مشابه، در بریتانیا، قانون طرح‌های حق تکثیر و اختراعات، تألیف آثار تولید شده توسط کامپیوتر را به شخصی که مقدمات لازم برای ایجاد آنها را فراهم کرده است، واگذار می‌کند. این اصل توسط رویه‌ی قضایی مربوط به دارایی‌های بازی‌های ویدیویی تقویت شده است، جایی که دادگاه‌ها حکم دادند که مالکیت متعلق به توسعه‌دهندگان است، نه بازیکنانی که عناصر درون بازی را تغییر می‌دهند.
واقعیت پیچیده برای کدنویسان
نبود دستورالعمل‌های روشن، مسائل را برای توسعه‌دهندگانی که کد تولید شده توسط هوش مصنوعی را در پروژه‌های خود ادغام می‌کنند، پیچیده می‌کند. شان اوبراین، مدرس امنیت سایبری در دانشکده‌ی حقوق ییل، به حکم اخیر دفتر حق تکثیر ایالات متحده در مورد یک رمان گرافیکی حاوی تصاویر تولید شده توسط هوش مصنوعی اشاره می‌کند. اگرچه اثر کلی به دلیل مشارکت انسان دارای حق تکثیر شناخته شد، اما تصاویر تولید شده توسط هوش مصنوعی به تنهایی چنین نبودند. اگر این رویه در توسعه‌ی نرم‌افزار اعمال شود، این سابقه نشان می‌دهد که ممکن است یک برنامه دارای حق تکثیر باشد، اما روال‌های خاص تولید شده توسط هوش مصنوعی در آن لزوماً دارای حق تکثیر نباشند.
چالش‌های صدور مجوز
کد تولید شده توسط هوش مصنوعی چالش‌هایی را نیز در زمینه‌ی صدور مجوز ایجاد می‌کند. ChatGPT به طور خودکار مجوزهایی مانند مجوز عمومی گنو (GNU General Public License : GPL) را برای خروجی‌های خود اعمال نمی‌کند و کاربران را در مورد انطباق با قوانین سردرگم می‌کند. علاوه بر این، مواردی از ابزارهای هوش مصنوعی که کد منبع باز را عیناً کپی می‌کنند، منجر به اختلافات قانونی بر سر نقض مجوز شده است.
آینده چه خواهد بود؟
چشم‌انداز قانونی برای محتوای تولید شده توسط هوش مصنوعی همچنان نامشخص است. اگرچه برخی از کارشناسان، مانند اوبراین از ییل، استدلال می‌کنند که ابزارهای هوش مصنوعی بر اصول استفاده‌ی منصفانه متکی هستند، هنوز هیچ حکم قطعی دادگاه این ادعا را تأیید نکرده است. تا زمانی که رویه‌های قانونی بیشتری شکل بگیرد، توسعه‌دهندگان باید با احتیاط در این فضای مبهم حرکت کنند.
نکات کلیدی
- مالکیت و حق تکثیر: کد تولید شده توسط هوش مصنوعی اغلب فاقد مالکیت یا حمایت‌های حق تکثیر واضح تحت قوانین فعلی است.
- مستندسازی بسیار مهم است: توسعه‌دهندگان باید به دقت ثبت کنند که کدام بخش از کد آنها توسط هوش مصنوعی تولید شده است.
- با کارشناسان حقوقی مشورت کنید: با توجه به ماهیت رو به تغییر این حوزه، دریافت مشاوره‌ی حقوقی حرفه‌ای برای کاهش خطرات ضروری است.
بحث در مورد مالکیت کد تولید شده توسط هوش مصنوعی به هیچ وجه به پایان نرسیده است. از آنجایی که فناوری همواره از چارچوب‌های قانونی پیشی می‌گیرد، توسعه‌دهندگان و سازمان‌ها باید هوشیار باشند و شیوه‌های خود را با دستورالعمل‌ها و احکام جدید هماهنگ کنند.
برای اطلاعات بیشتر در مورد مسئولیت و سایر پیچیدگی‌های قانونی کد تولید شده توسط هوش مصنوعی، منتظر قسمت دوم این تحلیل باشید.
اگر به خواندن کامل این مطلب علاقه‌مندید، روی لینک مقابل کلیک کنید: zdnet
