اگه اسم POTS یا همون Postural Orthostatic Tachycardia Syndrome به گوشت خورده باشه، حتما می‌دونی که این بیماری یه جور اختلال توی عملکرد سیستم عصبی خودکار بدنه که باعث مشکلات قلبی و کلی علائم عجیب دیگه میشه. خلاصه بخوام بگم، تو POTS، بدن وقتی وضعیتت رو عوض می‌کنی (مثلاً از نشستن بلند می‌شی)، قلبت بی‌جهت تند تند میزنه و علاوه بر اینها، یه عالمه مشکلات دیگه هم ممکنه پیش بیاد.
حالا یه تیم سوئدی از محقق‌ها (که بیشترشونم خانوم بودن، دمشون گرم) اومدن بررسی کردن ببینن اصلا توی آدم‌هایی که POTS دارن، چقدر علائم و نشونه‌های نوروپاتی (یعنی آسیب به اعصاب محیطی بدن، مخصوصا اونایی که مربوط به حس و انتقال پیام‌های عصبی هستن) دیده میشه. مخصوصا می‌خواستن بفهمن آیا ربطی بین مشکلات عصبی این بیماران و علائم گوارشی‌شون هم وجود داره یا نه.
توی این پژوهش، ۴۳ نفر با سندروم POTS (بیشترشون خانوم بودن، حدود ۹۳٪) و ۵۴ نفر سالم (حدود ۷۶٪ خانوم بودن) رو با هم مقایسه کردن. از همه‌شون خواستن دوتا پرسشنامه پر کنن: یکی برای بررسی علائم نوروپاتی (یعنی ناراحتی‌هایی مثل گزگز، بی‌حسی و درد توی دست و پا) که اسمش بود NSS و یکی هم برای شدت علائم سندروم روده تحریک‌پذیر (یا همون IBS-SSS، یه جور مقیاس برای فهمیدن میزان بد بودن علائم گوارشی).
حالا برای بررسی دقیق‌تر، محقق‌ها سراغ اعصاب حسی کوچیک و بزرگی که تو بدن هستن، رفتن. اگه نمی‌دونی این یعنی چی، اعصاب کوچک همونایی‌ن که توی پوست‌مون هستن و وظیفه‌شون انتقال احساس درد و دماست. اعصاب بزرگ‌تر هم بیشتر در مورد لرزش و حس لمس و موقعیت بدن پیام میدن. برای اعصاب کوچیک، تعداد رشته‌های عصبی داخل پوست رو شمردن (بهش می‌گن intraepidermal nerve fiber density یا همون IENFD). اعصاب بزرگ رو هم با یه سری آزمایش مثل تست سنجش آستانه درد با سوزن و دستگاه‌هایی به اسم neurothesiometer و multi-frequency vibrometry یا همون MFV بررسی کردن.
یه نکته قشنگش اینه که اومدن کسایی رو که توی پرسشنامه نمره‌شون بالا بود (چه برای علائم عصبی و چه علائم گوارشی) جداگانه بررسی کردن. دسته «High NSS» یعنی نمره نوروپاتی بالا رو داشتن و «High IBS-SSS» هم یعنی مشکلات گوارشی زیاد داشتن. این‌جوری فهمیدن رابطه‌ها رو بهتر میشه دید!
نتیجه چی شد؟ در کل، مشکلات حسی و گوارشی توی POTS خیلی بیشتر و شدیدتر از افراد سالم بود. اما نکته جالب: وقتی دقیقا آزمایش کردن، دیدن تعداد رشته‌های عصبی ریز توی پوست (IENFD) بین بیماران و افراد سالم خیلی فرق نداشت و حتی عددش اختلاف معنی‌دار نشون نداد (برای POTS حدود ۲.۲۶ بود و برای کنترل‌ها ۱.۶۳، که تفاوتش با p=0.108 معنی‌دار نیست). از طرفی آستانه‌های لمس و درد (همون VPTها) هم تو محدوده‌های نرمال بودن.
اما کسانی که علائم عصبی‌شون خیلی بالا بود (High NSS)، کمی توی تست لرزش آستانه بالاتری داشتن (اما هنوز تو محدوده طبیعی). جالب‌ترش اینه که اونایی که مشکلات گوارشی‌شون خیلی بیشتر بود، به طور همزمان نمره علائم عصبی‌شون هم بالاتر بود. یعنی هر چی شکمت بدتر کار می‌کنه، احتمالش هست اعصابت هم وضعیت بهتری نداشته باشه! (نمره NSS توی گروه High IBS-SSS حدود ۱۸ بود، ولی تو گروه Low حدود ۱۱. این اختلاف هم معنی‌دار بود: p=0.002)
در نهایت، نتیجه بزرگ این تحقیق این بود که علائم نوروپاتی محیطی (یعنی آسیب اعصابی که به اندام‌ها خدمات میدن) و مشکلات دستگاه گوارش، توی POTS خیلی رایج و شدیدتر دیده میشه. اما هنوز شواهد قطعی وجود نداره که بگه واقعا اعصاب کوچک یا بزرگ بدن این افراد دچار تغییر کارکرد یا ساختاری شده باشن. یعنی بیشتر علائم نشون میده ولی توی آزمایشات عصب‌شناسی شواهد برجسته‌ای پیدا نشد.
در کل، اگه کسی POTS داره و از بی‌حسی یا گزگز دست و پا یا مشکلات گوارشی ناراحت بود تعجب نکنه، چون این دوتا ظاهراً خیلی به هم وصلن – ولی هنوز دانشمندا در حال بررسی دقیق‌ترن تا بفهمن واقعا چرا اینطوره و واقعا پای آسیب عصبی وسط هست یا نه. خلاصه داستان همین بود! اگر دوست داری بیشتر راجع به نوروپاتی، POTS یا سیستم عصبی بدنت بدونی، بیا سوال بپرس، این قصه انتها نداره!
منبع: +
