تا حالا فکر کردین همین چغندر قرمزی که تو سوپ یا سالاد میریزیم، چه چیزهای عجیبغریبی توش پیدا میشه؟ جدا از خوشمزگی و رنگ فوقالعادهاش، ریشه چغندر (اسم علمیش Beta vulgaris یا BV) سالهاست که نه فقط تو آشپزی، بلکه تو طب سنتی هم برا درمان کلی بیماری استفاده میشه.
حالا یه تیم از محققای بنگلادشی، اومدن این چغندرهای خودمون رو زیر میکروسکوپ بردن و حسابی آنالیزش کردن تا بفهمن دقیقاً چه مواد خاصی توش پیداست. اول از همه، کلی تستهای شیمیایی تو آزمایشگاه با معرفهای خاص انجام دادن (معرفها همون موادیه که با ترکیبات خاص واکنش میدن و رنگ ماده مورد نظر رو عوض میکنن تا بفهمیم مثلاً آلکالوئید توشه یا نه).
توش چی پیدا کردن؟ چه برسه! تو عصاره متانولی چغندر (یعنی همون عصارهای که با الکل متانول گرفتنش)، کلی ترکیب باحال پیدا کردن. واسه مثال:
- آلکالوئیدها (ترکیبات گیاهیای که معمولاً خاصیت دارویی قوی دارن)
- فلاونوئیدها (اینها آنتیاکسیدان هستن، یعنی جلوی آسیب به سلولها رو میگیرن)
- ساپونینها (یه جور ترکیب گیاهیه که با آب کف میکنه و خاصیت ضدباکتری/ضدمیکروبی هم داره)
- تاننها (اونایی که تو چای هم هستن، برای گس شدن طعم)
- کربوهیدراتها و گلیکوزیدها (قندها و ترکیبات انرژیزا)
- تریترپنها (ترکیباتی که بعضیاشون خاصیت ضدسرطانی دارن)
حالا اینا رو که پیدا کردن، رفتن سراغ یه تکنولوژی خفنتر به اسم GC-MS (گس کروماتوگرافی و طیفسنجی جرمی؛ یعنی دستگاهی که ترکیبات رو از هم جدا میکنه و اسم و ساختارشون رو درمیاره – دقیقاً مثل یه کارآگاه شیمیایی!). با این روش، تونستن ۶۹ تا ترکیب مختلف تو عصاره چغندر شناسایی کنن. این ترکیبات شامل چی میشه؟ از آلکالوئید و آمین (یعنی همون ترکیبات نیتروژنی)، اسیدهای آمینه (اجزای تشکیلدهنده پروتئین)، استرها (یک نوع ترکیب شیمیایی)، تا کربوهیدراتها و خلاصه کلی چیز عجیب و غریب دیگه.
حرف اصلی داستان اینجاست:
بعضی از همین ترکیبات یا مشتقاتشون، تحقیقات نشون داده که واقعاً برای بدن کارایی دارن – مثلاً:
- ضددیابت
- آنتیاکسیدان (محافظت در برابر پیری و بیماریها)
- ضد التهاب
- ضد سرطان
- محافظ قلب (یعنی به سلامت قلب کمک میکنه)
برای اینکه قضیه رو علمیتر کنن، محققها حتی سراغ آنالیز کامپیوتری پیشرفته رفتن (بهش میگن آنالیز in-silico و cheminformatics؛ یعنی بررسی ویژگیهای شیمیایی و دارویی با مدلهای کامپیوتری). هدفشون این بود که ببینن کدوم ترکیبات واقعاً پتانسیل داروسازی دارن و میتونن تبدیل به داروی موفق بشن.
نتیجه هیجانانگیز بود: حداقل ۲۰ تا ترکیب پیدا کردن (مثلاً «5-(هیدروکسی متیل)-2-پیرولیدینون» و اسید پیدولیک—اسمهای خفن شیمیایی!) که هم مقدارشون تو چغندر بالاست، هم ویژگی های شیمیاییشون طوریه که میشه روشون حساب باز کرد برای ساخت داروی جدید.
جمعبندی ماجرا؟ چغندر فقط یه سبزی خوشرنگ نیست! همین ریشه ساده میتونه یه گنج با ارزش برای کشف داروهای طبیعی باشه. نتیجه این تحقیق نشون میده که ریشه چغندر پتانسیل بالایی برای استفاده تو داروسازی داره و میشه ازش واسه ساخت داروهای جدید الهام گرفت. خلاصه دفعه بعد که داشتی سالاد چغندر میخوردی، یادت باشه داری با یه گنج واقعی سر و کله میزنی!
منبع: +
