اگه کنجکاوی بدونی آنتی‌بیوتیک دقیقاً چطور باکتری‌های خطرناک رو زمین‌گیر می‌کنن، این مقاله دقیقاً همونه که باید بخونی! یه تیم از دانشمندای دانشگاه کالج لندن (UCL) تونستن با تکنیک‌های تصویربرداری فوق‌العاده باحال، صحنه جنگ نفس‌گیر آنتی‌بیوتیک با باکتری‌ها رو شکار کنن!
کل داستان درباره یه نوع آنتی‌بیوتیک خاص به اسم “پولیمیکسین” بود. حالا پولیمیکسین چیه؟ در واقع یه داروی ضدباکتریه که مخصوص باکتری‌هایی کار می‌کنه که حسابی زبل‌ان و به خیلی از آنتی‌بیوتیک‌های دیگه مقاوم شدن. این‌جور باکتری‌ها رو بهشون می‌گن “گرم-منفی”. باکتری‌های مثل ای‌کولای (همون E. coli معروف)، سالمونلا و چیزهایی که باعث اسهال خونی می‌شن از همین دسته‌ان. حالا “گرم-منفی” یعنی چی؟ یعنی این باکتری‌ها دور سلولشون دوتا پوسته دفاعی دارن، مثل زره! و خلاصه، کار آنتی‌بیوتیک خیلی سخت می‌شه چون باید از این سدها رد بشه.
توی این تحقیق، دانشمندا اومدن با یه روش فوق پیشرفته به اسم میکروسکوپ نیروی اتمی (یا Atomic Force Microscopy، یه دستگاه که با یه سوزن فوق ریز سطح میکروسکوپی سلول‌ها رو خط‌خطی و نقشه‌برداری می‌کنه) لحظه‌ای رو که پولیمیکسین به ای‌کولای حمله می‌کنه دیدن. نتیجه‌ش چی بود؟
دیدن که پولیمیکسین میاد رو اون لایه بیرونی باکتری و باعث می‌شه روش یه عالمه برآمدگی و برجستگی کوچولو ظاهر بشه. اینجوری زره دفاعی باکتری پر از حفره می‌شه و تیکه‌هایی ازش کنده می‌شن. وقتی این تیکه‌ها جدا می‌شن، پولیمیکسین می‌تونه بره داخل و کل مکانیسم دفاعی باکتری رو به هم بریزه. خلاصه، دیگه جایی برای قایم شدن نمی‌مونه و باکتری به راحتی نابود می‌شه.
کارولینا بورلی، یکی از دانشجوهای دکترا که رو این پروژه کار می‌کرد، گفته بود “واقعاً حیرت‌انگیز بود که تونستیم این اتفاق رو روی سطح باکتری در لحظه ببینیم”. از اون طرف، بارت هوگن‌بوم (یه فیزیک‌زیستی، یعنی کسی که هم از فیزیک سر در میاره هم علم زیست!) گفت “خیلی مهمه که کاملاً بفهمیم این داروها چطور کار می‌کنن، چون این آنتی‌بیوتیک‌ها آخرین خط دفاع ما علیه عفونت‌های مرگبار با این باکتری‌ها هستن.”
یه نکته جالب و مهم اینه که پولیمیکسین فقط با باکتری‌هایی کار می‌کنه که فعال و در حال رشد باشن. بعضی باکتری‌ها زرنگ‌تر از این حرفان و خودشون رو تو حالت استندبای (یا به قول علمی «دورمانت»، یعنی خواب زمستونی) می‌ذارن تا شرایط سخت بگذره. اینا تا وقتی بیدار نشن، زره جدید نمی‌سازن و پولیمیکسینم نمی‌تونه خیلی بهشون آسیب بزنه.
حالا برنامه دانشمندها چیه؟ می‌خوان دنبال راه‌هایی باشن تا بتونن این آنتی‌بیوتیک رو هوشمندتر کنن. یکی از ایده‌هاشون اینه که یه جورایی باکتری‌هایی که خوابیدن رو بیدار کنن یا کاری کنن زره بیشتری بسازن تا پولیمیکسین راحت‌تر بتونه نابودشون کنه! عجیب اما جالبه!
در کل، این کشف برای دنیای پزشکی واقعاً مهمه، چون هم باکتری‌های مقاوم به دارو دارن زیاد می‌شن و هم ما به سلاح‌های جدید و موثر نیاز داریم. فقط یادمون نره این مقاله جنبه آموزشی داره و جای توصیه پزشکی رو نمی‌گیره. مراقب خودتون باشید و هیچوقت خودسر دارو مصرف نکنید!
منبع: +
